در مشاوره‌های باراک اوباما با مشاوران امنیتی‌اش در خصوص استفاده از نیروی نظامی در لیبی به ناگزیر به یک عامل مهم دیگر نیز توجه شد و آن ایران بود.
مشاوران امنیتی رئیس جمهور آمریکا به خوبی می‌دانند که حکومت ایران به دقت میزان دخالت و قاطعیت آمریکا در برخورد با رژیم‌هایی مثل حکومت معمر قذافی را از نزدیک دنبال خواهد کرد، چرا که برای جمهوری اسلامی این نشان‌دهنده جسارت و عزم آمریکا در پیشگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نیز قملداد می‌شود.
تحلیل‌گر روزنامه «نیویورک تایمز» از قول کار‌شناسان سیاست خارجی آمریکا یادآوری می‌کند که ایران تنها عامل تعیین‌کننده در تنظیم استراتژی آمریکا در منطقه نیست، ولی با توجه به تداوم حضور آمریکا در افغانستان و عراق، اقدامی مثل دخالت نظامی در لیبی برای همه و به خصوص دولت ایران معیار سنجش مهمی در تشخیص توانایی‌های دیپلماتیک و نظامی آمریکا است.
همان طور که از آغاز دوران ریاست جموری باراک اوباما اعلام شده است، مهار قدرت ایران در سطح منطقه یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی آمریکاست و امروزه نیز بر بستر بحران فراگیر در کشورهای خاورمیانه، در هر اقدام دولت آمریکا از بحران لیبی و سوریه گرفته تا یمن و بحرین، موضوع ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. دو عنصر مهم در این رابطه یکی سرعت پیشرفت برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی و دیگری فرصت‌های احتمالی برای وقوع قیامی موفق در ایران هستند.
تا سه ماه پیش اوضاع به کلی متفاوت بود و دولت آمریکا فکر می‌کرد که با تکیه بر تحریم‌های بین‌المللی حکومت ایران را در محاصره قرار داده، روسیه فروش تسلیحات پیشرفته به ایران را متوقف کرده بود و اقدامات غرب از جمله حمله سایبری با بدافزار «استاکس‌نت» برنامه غنی‌سازی ایران را دچار اختلال کرده است.
ولی اکنون با گسترش بحران در خاورمیانه عملا امکانات و شرایط برای ادامه فشار به ایران تضعیف شده و از سوی دیگر حکومت ایران مسلما در پی بهره‌برداری از اوضاع نابه‌سامان در کشورهای خاورمیانه است. اگر دولت آمریکا بخواهد از منظر جمهوری اسلامی ایران به اوضاع خاورمیانه بنگرد منطقه در چه وضعیتی است؟
درس بحران لیبی
تحلیل‌گر روزنامه «نیویورک تایمز» از قول مقامات دولت آمریکا بدون ذکر نام آنها می‌نویسد که دخالت نظامی آمریکا در لیبی می‌تواند بر ایران تاثیر دوگانه‌ای داشته باشد. از یک سو ممکن آن است آنها را وادار کرده که به پای میز مذاکره بیایند، ولی از سوی دیگر ممکن است بهانه دیگری باشد در دست تندرو‌های جمهوری اسلامی که معتقدند تنها راه دفاع از خود در برابر آمریکا و اسرائیل دستیابی به سلاح هسته‌ای است.
رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا، در سخنان خود در کنگره گفت بعید می‌داند که تحت تاثیر دخالت آمریکا و متحدان آن کشور در لیبی، برنامه‌های هسته‌ای ایران سرعت بیشتری یافته یا سرکوب مخالفان تشدید شود. وزیر دفاع آمریکا یادآوری کرد که حکومت ایران در هر صورت با تمام امکانات خود در حال پیشبرد برنامه هسته‌ای است و از نظر سرکوب مخالفان نیز دیگر بالا‌تر از سیاهی که رنگی نیست.
برگ متحدان عرب
شرایط منطقه و پیشبرد سیاست مهار ایران تحت تاثیر اقدامات کشورهای عربی متحد آمریکا پیچیده‌تر می‌شود. برای مثال، دولت عربستان سعودی که از نزدیک‌ترین متحدان آمریکاست و همواره در مقابله با نفوذ ایران نقش فعالی ایفا کرده است، در ماه‌های اخیر با واشینگتن مناسبات بسیار سردی داشته است. حاکمان ریاض از موضع‌گیری آمریکا در بحران مصر و عدم حمایت از رژیم حسنی مبارک بسیار خشمگین‌اند. به همین خاطر دولت آمریکا تقریبا در برابر اعزام نیروهای عربستان به خاک بحرین سکوت اختیار کرد.
هرچند دولت اوباما طرفدار گسترش دموکراسی و اصلاحات سیاسی در بحرین است، در عین حال نمی‌خواهد که رژیم حاکم بر بحرین، یعنی کشوری که میزبان ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکاست و در آن سوی سواحل ایران قرار دارد، متزلزل شود.
معمای سوریه
سال‌های سال است که دولت‌های آمریکا سعی کرده‌اند حکومت سوریه را از ایران دور کرده و آن را به مذاکره و آشتی با اسرائیل تشویق کنند، ولی این تلاش‌ها به نتیجه‌ای نرسیده است. آمریکا در عین حال می‌داند که یکی از پیامدهای احتمالی سرنگونی رژیم بشار اسد حاکم شدن هرج و مرج بر آن کشور است. بنابراین مورد سوریه هم غیرقابل پیش‌بینی و هم در نوع خود خطرناک است. با این همه به نظر می‌رسد که در هفته‌های اخیر دولت آمریکا به این نتیجه رسیده است که سرنگونی حکومت سوریه بیشتر به ضرر ایران تمام خواهد شد تا به ضرر آمریکا. همان طور که برخی از مشاوران امنیتی آمریکا می‌گویند اگر اعتراضات در سوریه به نتیجه برسد کشور بعدی ایران خواهد بود.
گزینه‌های اسرائیل
اکثر اسرائیلی‌ها معتقدند که تحت تاثیر بحران سیاسی و خطری که موجودیت و مشروعیت کشورهای خاورمیانه را تهدید می‌کند، هم آمریکا و هم متحدان عرب آن در منطقه در موقعیتی نیستند که بتوانند برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای از تمام امکانات خود استفاده کنند. برخی از سیاستمداران اسرائیلی معتقدند که بحران خاورمیانه ایران را تشویق خواهد کرد تا بر سرعت برنامه هسته‌ای خود بیفزاید و بنابراین اسرائیل ممکن است فرصت چندانی برای پیشگیری از آن نداشته باشد.
غلبه یک چنین دیدگاهی بر تصمیم‌گیران حکومت اسرائیل ممکن است زمینه را برای وقوع جنگ بین آن کشور با ایران فراهم کند و این بد‌ترین چیزی است که دولت آمریکا می‌تواند با آن مواجه شود. به همین خاطر هنوز هم چگونگی برخورد با ایران شاید مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش از سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه باشد.
مشاوران امنیتی رئیس جمهور آمریکا به خوبی می‌دانند که حکومت ایران به دقت میزان دخالت و قاطعیت آمریکا در برخورد با رژیم‌هایی مثل حکومت معمر قذافی را از نزدیک دنبال خواهد کرد، چرا که برای جمهوری اسلامی این نشان‌دهنده جسارت و عزم آمریکا در پیشگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نیز قملداد می‌شود.
تحلیل‌گر روزنامه «نیویورک تایمز» از قول کار‌شناسان سیاست خارجی آمریکا یادآوری می‌کند که ایران تنها عامل تعیین‌کننده در تنظیم استراتژی آمریکا در منطقه نیست، ولی با توجه به تداوم حضور آمریکا در افغانستان و عراق، اقدامی مثل دخالت نظامی در لیبی برای همه و به خصوص دولت ایران معیار سنجش مهمی در تشخیص توانایی‌های دیپلماتیک و نظامی آمریکا است.
همان طور که از آغاز دوران ریاست جموری باراک اوباما اعلام شده است، مهار قدرت ایران در سطح منطقه یکی از اولویت‌های اصلی سیاست خارجی آمریکاست و امروزه نیز بر بستر بحران فراگیر در کشورهای خاورمیانه، در هر اقدام دولت آمریکا از بحران لیبی و سوریه گرفته تا یمن و بحرین، موضوع ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. دو عنصر مهم در این رابطه یکی سرعت پیشرفت برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی و دیگری فرصت‌های احتمالی برای وقوع قیامی موفق در ایران هستند.
تا سه ماه پیش اوضاع به کلی متفاوت بود و دولت آمریکا فکر می‌کرد که با تکیه بر تحریم‌های بین‌المللی حکومت ایران را در محاصره قرار داده، روسیه فروش تسلیحات پیشرفته به ایران را متوقف کرده بود و اقدامات غرب از جمله حمله سایبری با بدافزار «استاکس‌نت» برنامه غنی‌سازی ایران را دچار اختلال کرده است.
ولی اکنون با گسترش بحران در خاورمیانه عملا امکانات و شرایط برای ادامه فشار به ایران تضعیف شده و از سوی دیگر حکومت ایران مسلما در پی بهره‌برداری از اوضاع نابه‌سامان در کشورهای خاورمیانه است. اگر دولت آمریکا بخواهد از منظر جمهوری اسلامی ایران به اوضاع خاورمیانه بنگرد منطقه در چه وضعیتی است؟
درس بحران لیبی
تحلیل‌گر روزنامه «نیویورک تایمز» از قول مقامات دولت آمریکا بدون ذکر نام آنها می‌نویسد که دخالت نظامی آمریکا در لیبی می‌تواند بر ایران تاثیر دوگانه‌ای داشته باشد. از یک سو ممکن آن است آنها را وادار کرده که به پای میز مذاکره بیایند، ولی از سوی دیگر ممکن است بهانه دیگری باشد در دست تندرو‌های جمهوری اسلامی که معتقدند تنها راه دفاع از خود در برابر آمریکا و اسرائیل دستیابی به سلاح هسته‌ای است.
رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا، در سخنان خود در کنگره گفت بعید می‌داند که تحت تاثیر دخالت آمریکا و متحدان آن کشور در لیبی، برنامه‌های هسته‌ای ایران سرعت بیشتری یافته یا سرکوب مخالفان تشدید شود. وزیر دفاع آمریکا یادآوری کرد که حکومت ایران در هر صورت با تمام امکانات خود در حال پیشبرد برنامه هسته‌ای است و از نظر سرکوب مخالفان نیز دیگر بالا‌تر از سیاهی که رنگی نیست.
برگ متحدان عرب
شرایط منطقه و پیشبرد سیاست مهار ایران تحت تاثیر اقدامات کشورهای عربی متحد آمریکا پیچیده‌تر می‌شود. برای مثال، دولت عربستان سعودی که از نزدیک‌ترین متحدان آمریکاست و همواره در مقابله با نفوذ ایران نقش فعالی ایفا کرده است، در ماه‌های اخیر با واشینگتن مناسبات بسیار سردی داشته است. حاکمان ریاض از موضع‌گیری آمریکا در بحران مصر و عدم حمایت از رژیم حسنی مبارک بسیار خشمگین‌اند. به همین خاطر دولت آمریکا تقریبا در برابر اعزام نیروهای عربستان به خاک بحرین سکوت اختیار کرد.
هرچند دولت اوباما طرفدار گسترش دموکراسی و اصلاحات سیاسی در بحرین است، در عین حال نمی‌خواهد که رژیم حاکم بر بحرین، یعنی کشوری که میزبان ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکاست و در آن سوی سواحل ایران قرار دارد، متزلزل شود.
معمای سوریه
سال‌های سال است که دولت‌های آمریکا سعی کرده‌اند حکومت سوریه را از ایران دور کرده و آن را به مذاکره و آشتی با اسرائیل تشویق کنند، ولی این تلاش‌ها به نتیجه‌ای نرسیده است. آمریکا در عین حال می‌داند که یکی از پیامدهای احتمالی سرنگونی رژیم بشار اسد حاکم شدن هرج و مرج بر آن کشور است. بنابراین مورد سوریه هم غیرقابل پیش‌بینی و هم در نوع خود خطرناک است. با این همه به نظر می‌رسد که در هفته‌های اخیر دولت آمریکا به این نتیجه رسیده است که سرنگونی حکومت سوریه بیشتر به ضرر ایران تمام خواهد شد تا به ضرر آمریکا. همان طور که برخی از مشاوران امنیتی آمریکا می‌گویند اگر اعتراضات در سوریه به نتیجه برسد کشور بعدی ایران خواهد بود.
گزینه‌های اسرائیل
اکثر اسرائیلی‌ها معتقدند که تحت تاثیر بحران سیاسی و خطری که موجودیت و مشروعیت کشورهای خاورمیانه را تهدید می‌کند، هم آمریکا و هم متحدان عرب آن در منطقه در موقعیتی نیستند که بتوانند برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای از تمام امکانات خود استفاده کنند. برخی از سیاستمداران اسرائیلی معتقدند که بحران خاورمیانه ایران را تشویق خواهد کرد تا بر سرعت برنامه هسته‌ای خود بیفزاید و بنابراین اسرائیل ممکن است فرصت چندانی برای پیشگیری از آن نداشته باشد.
غلبه یک چنین دیدگاهی بر تصمیم‌گیران حکومت اسرائیل ممکن است زمینه را برای وقوع جنگ بین آن کشور با ایران فراهم کند و این بد‌ترین چیزی است که دولت آمریکا می‌تواند با آن مواجه شود. به همین خاطر هنوز هم چگونگی برخورد با ایران شاید مهم‌ترین و حساس‌ترین بخش از سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه باشد.
