عباس کیارستمی، فیلمساز و هنرمند بزرگ ایران و جهان، آخرین اثر سینمایی‌اش با نام «مثل یک عاشق» را در ژاپن در حالی ساخت که تمام عوامل فیلم و بازیگران ژاپنی بودند.
رادیو فردا با شوزو ایچی یاما، دبیر جشنواره توکیو فیلمکس در ژاپن، درباره‌ی نقش آثار کیارستمی در آشنایی مردم ژاپن با ایران و تاثیر آثار او بر سینمای این کشور گفت و گو کرده است.
آثار کیارستمی چه تاثیری بر ژاپنی‌ها داشته است؟
در حقیقت فیلم‌های کیارستمی تاثیر بسیار زیادی بر تماشاگران و فیلمسازان ژاپنی داشته است. چون پیش از آنکه این نوع فیلم‌ها را ببینیم، چیزی از سینمای ایران نمی دانستیم، به عبارت دیگر با هیچ یک از جزییات جامعه‌ی ایران آشنا نبودیم. این تنها موضوع فیلم‌های او نبود که جذابیت داشتند، بلکه سبک فیلمسازی او بسیار منحصر به فرد بود، یک رئالیسم جدیدی بود که تاثیر عظیمی بر ما داشت.
پیش از آنکه این نوع فیلم‌ها را ببینیم، چیزی از سینمای ایران نمی دانستیم، به عبارت دیگر با هیچ یک از جزییات جامعه‌ی ایران آشنا نبودیم. این تنها موضوع فیلم‌های او نبود که جذابیت داشتند، بلکه سبک فیلمسازی او بسیار منحصر به فرد بود، یک رئالیسم جدیدی بود که تاثیر عظیمی بر ما داشت.شوزوایچی یاما ،دبیر جشنواره توکیو فیلمکس
من مطمئنم، برخی از فیلمسازانی که در دهه ی ۱۹۹۰ فیلم‌های کیارستمی را تماشا کردند و در حال حاضر در سنین ۴۰ یا ۵۰ سالگی هستند، از او تاثیر بسیاری گرفته اند.
اولین بار که مردم ژاپن با کیارستمی و آثارش آشنا شدند چه زمانی بود؟
تا جایی که یادم می آید، اولین باری که نام کیارستمی را شنیدم در جشنواره‌ی بین المللی فیلم‌های مستند یاماگاتا در سال ۱۹۹۰ بود. در آن سال فیلم «کلوزآپ» کیارستمی به نمایش در آمد.
فکر می کنم خودش به آن جشنواره نیامد اما پس از به نمایش در آمدن فیلمش در آنجا، تعداد بسیار زیادی نقد درباره‌ی فیلم نوشته شد و مردم هم از دیدن فیلم شگفت زده شده بودند.
سپس در سال ۱۹۹۲ در جشنواره‌ی بین المللی فیلم توکیو، فیلم «و زندگی ادامه دارد» کیارستمی در بخش مسابقه به نمایش در آمد و خودش هم در جشنواره شرکت کرد. بنابراین این دو اثر او به ویژه «و زندگی ادامه دارد» تاثیر بسیار زیادی بر مخاطبان ژاپنی خود داشته اند. پس از نمایش دو فیلم «و زندگی ادامه دارد» و «خانه ی دوست کجاست» توسط توزیع کننده‌ی ژاپنی یورو اسپیس در ژاپن توزیع شد و این آغازی برای ادامه‌ی نمایش فیلم‌های او در ژاپن بود.
کیارستمی هم به نوبه‌ی خود وامدار سینمای ژاپن بود، درست است؟
بله. البته من بارها با او درباره‌ی فیلم‌های کلاسیک ژاپنی صحبت کردم. او می گفت که عاشق آثار یاساجیرو اوزوو است. کیارستمی که فیلم‌های اوزوو را دیده بود می گفت که او فیلمساز مورد علاقه‌اش هست. همینطور او فیلم‌های آکیرا کوروساوا را هم دوست داشت و با خود کوروساوا دیدار و مصاحبه کرده بود.
کیارستمی خودش به ژاپن رفت و آمد می‌کرد و با جشنواره‌های ژاپنی هم همکاری داشت. البته که شما با او همکاری‌هایی داشته اید، اما نظر شما درباره‌ی شخصیت خودش و آثارش چیست؟
در حقیقت وقتی در جشنواره‌ی بین المللی فیلم توکیو کار می‌کردم، سه فیلم کیارستمی به نام‌های «و زندگی ادامه دارد»، «زیر درختان زیتون» و «طعم گیلاس» را نمایش دادم. پس از آن، وقتی که شروع به کار در «توکیو فیلمکس» کردم، او را به عنوان مهمان دعوت کردم و فیلم «کپی برابر اصل» کیارستمی را که تازه در ایتالیا به نمایش در آمده بود، در ژاپن به نمایش گذاشتم.
در همان سال از او درخواست کردیم که برای استعدادهای جوان آسیایی، سخنرانی کند. بنابراین یک کارگاه پیشرفته فیلمسازی برگزار کردیم که خیلی تاثیرگذار بود. او بسیار مشتاق آموزش و بیان شیوه‌ی فیلمسازی خود به این جوانان فیلمساز بود. ساعت‌های زیادی را صرف این فیلم سازانی که در کارگاه شرکت کرده بودند می کرد. شور و شوقش کیارستمی برای تدریس به این فیلم سازان جوان، از نظر من بسیار تحسین برانگیز بود.
یکی از فیلم‌هایش به نام «مثل یک عاشق» را با ژاپنی‌ها ساخته بود، این فیلم چه بازتابی در ژاپن داشت؟
پس از نمایش این فیلم در ژاپن، گاهی برای شرکت در جشنواره‌ها و گاهی برای تبلیغ، بارها به ژاپن سفر کرد. او دوستان ژاپنی بسیاری در ژاپن داشت و به احتمال زیاد این فیلم را به همین دلیل اینجا نمایش داد. چون پس از ساخت فیلم «ده» در ایران، دیگر علاقه‌ای به فیلمسازی در آنجا نداشت.
بعد از آن فیلم «کپی برابر اصل» را در ایتالیا به نمایش در آورد و بعد از آن فیلم «مثل یک عاشق» را در توکیو به نمایش گذاشت. در مورد این فیلم باید بگویم که این فیلم در حقیقت ژاپن معاصر را به نمایش می گذارد اما چشم اندازهایی که از توکیو و ژاپن در این فیلم می بینید بسیار متفاوت است. می شود گفت که به احتمال بسیار زیاد، این توکیوی معاصر از نگاه کیارستمی بوده است.
او تنها ایرانی در میان تمام عوامل ساخت این فیلم بود و بقیه از هنرپیشه‌ها تا سایر عوامل، ژاپنی بودند. او در چنین شرایطی یک چنین شاهکاری ساخت. این یک فیلم بسیار منحصر به فرد است که تنها کیارستمی قادر به خلق این اثر بود.
