لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
دوشنبه ۵ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۳:۴۲

۱۳۸۸؛ نام‌های حقیقی در دنیای مجازی


عکس از رضا دقتی/ پروژه «ما هم یک نداییم»
عکس از رضا دقتی/ پروژه «ما هم یک نداییم»
کوچه فرعی، شاید همانی که بارها از آن گذشته بود تا به خیابان دیگری برود. در روزهایی که هنوز کوچه و خیابان‌ها از ازدحام مردم معترض شلوغ نبود. شاید کسی روزی ازش پرسیده بود، ساعت چند است؟ کسی که نمی‌دانست، او زندگی کوتاهی دارد که در گوشه همین کوچه آرام با صدای گلوله‌ای پایان می‌پذیرد. آن طرف تر شاید از نانوایی نان خریده بود، این طرف به مغازه‌ای رفته بود، به کسی سلام کرده بود. و همه چیز آرام بود و نه او، نه نانوا، نه مغازه‌دار، نه ساکنان کوچه فرعی سال‌ها بود صدای گلوله‌ای نشنیده بودند.

بیمارستانی در یکی از کوچه‌های فرعی، کنار یکی از خیابان‌های اصلی. چند سالی از انقلاب می‌گذشت و بچه‌های انقلاب به دنیا می‌آمدند؛ ندا، سهراب، کیانوش،... سال ۱۳۸۸ که آغاز می‌شد کسی فکر نمی‌کرد ده‌ها نام نا‌آشنا، نام ِ آشنا شوند، به بهای زندگی صاحبان نام.

سال ۱۳۸۸، با رخدادهای پیشتر تکرارنشده‌ای جای خود را به سال نو می‌دهد. سال ۱۳۸۸ با نام‌های آشنا و تصاویر تکرار نشده‌ای که از نسل نو، شاید کمتر کسی باورش می‌شد در خیابان‌های شهرهای ایران روزی شاهد آن باشد. شاهدانی که موبایل‌های خود را به جای آنکه کنار گوش خود بگیرند در برابر چشمانشان قرار دادند. و تصاویر، شاهدان بسیاری یافتند از سراسر جهان.

نام‌های ناآشنا به نام‌های آشنایی تبدیل شدند که در گوشه و کنار جهان بسیاری آن‌ها را شنیدند و تکرارش کردند.

ندا...
ويديويي آخرین لحظات زندگی ندا
please wait

No media source currently available

0:00 0:00:34 0:00


یکی از ده‌ها نامی که در سال ۱۳۸۸ از مرزهای ایران گذشت؛ با ضرباهنگ گلوله‌هایی که کسی شلیک‌کنندگانش را هم نشناخت.

در صفحه ویکی‌پدیایی که برای ندا آقاسلطان باز شده، آمده است:
ندا آقا سلطان: (۳ بهمن ۱۳۶۱ در تهران - ۳۰ خرداد ۱۳۸۸ در تهران )‌ یکی از ده‌ها تن از افرادی بود که در جریان اعتراضات مردمی به نتایج انتخابات ۲۲ خرداد ۱۳۸۸ در روز شنبه ۳۰ خرداد ۱۳۸۸ (۲۰ ژوئن ۲۰۰۹) در محلهٔ امیر آباد تهران (خیابان کارگر شمالی، تقاطع خیابان شهید صالحی و کوچهٔ خسروی) به ضرب گلوله کشته شد...

گوشه صفحه، به زبان‌های دیگری هم کم و بیش همین توضیحات را می‌توان یافت: از ترکی و روسی تا پرتغالی و نروژی.

در موتور جست‌وجوی گوگل هم کافی است بنویسیم ندا تا گوگل به شکل خودکار حدس‌هایش را ارائه کند: ندا آقا سلطان، ندا آقا سلطان فیلم، ندا سلطانی و چند حدس دیگر که همه به یک نام باز می‌گردند. و اگر با حروف لاتین بنویسیم ندا دوباره با همین حدس‌های خودکا روبه‌رو می شویم، آن هم نه فقط به زبان انگلیسی. اگر با حروف لاتین، در جست‌وجوگر گوگل به زبان ژاپنی، بنویسم ندا باز هم حدس‌هایی با نشانه‌های شبیه به هم تکرار می‌شوند:
ネダ イラン
هر کدام را که انتخاب کنیم با تصاویر و اخبار مربوط به ندا آقا سلطان روبه‌رو می شویم و البته ویدئویی که طی چند روز میلیون‌ها میلیون بیننده پیدا کرد.
در وب‌سایت یوتیوب فیلم ندا آقا سلطان و در کنار آن فیلم‌ها و نماهنگ هایی که به یاد او ساخته شده‌اند، طی چند هفته میلیون‌ها بازدیدکننده داشته است.
در فیس بوک به زبان فارسی یا با حروف لاتین ده‌ها صفحه به یاد ندا آقا سلطان باز شده است که برخی تنها چند ده عضو دارند و برخی دیگر چند هزار عضو.

در جست‌وجوگر یاهو نام ندا آقا سلطان با حروف لاتین بیش از نیم میلیون نتیجه را در بر می‌گیرد، در گوگل، سه برابر بیشتر. "ندا" و "ایران" (به فارسی) در کنار هم، در گوگل، با بیش از پنج میلیون نتیجه روبه‌رو است. البته تعداد بسیار کمی از این نتایج در صفحات دورتر مربوط به واژگان دیگری می‌شود که ارتباطی به کشته شدن ندا آقا سلطان ندارد. همین جست‌وجوگر در مورد واژگان "محمود احمدی نژاد" (به فارسی)، چهار میلیون کم‌تر نتیجه ارائه می‌کند.

در یک جست‌وجو گر محلی -برای مثال- جست‌وجوگر نایدی در کشور کم جمعیت و کوچک اسلوونی، کنار هم گذاشتن کلمات ندا و ایران با هزار و دویست نتیجه همراه است. گوگل با همین دو نام با حروف لاتین، بیش از ۷۵ هزار وبلاگ را ارائه می‌کند که نویسدگان آنها به این موضوع پرداخته‌اند.

مرگ ندا آقا سلطان با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شد، حکومت ایران نخست پیشنهاد داد که «شهید» اعلامش کند، از خبرنگار شبکه جهانی بی بی سی تا آرش حجازی، مقام‌های ایرانی طی مدت زمانی کوتاه نام‌های مختلفی را به عنوان قاتل او عنوان کردند و در آخر هم خودش را بازیگر نامیدند.

اما فراتر از واکنش حکومت ایران، آنچه ماند «تاثیر غیر قابل انکار یک فیلم» -و صدها فیلم دیگر بود- که یکی از آنها به شکلی نمادین به عنوان بهترین فیلم خبری سال ۲۰۰۹ جایزه مشهور «جرج پولک» را از آن خود کرد. تاثیر غیر قابل انکار یک فیلم و صدها فیلم و هزاران تصویر دیگر که سال ۱۳۸۸ را از سال‌های دیگر متمایز کرد. بهای «اعتراض با سکوت»، زندگی آدم‌هایی شد که هنوز رقم و عدد دقیقی هم از آن در دست نیست؛ نام‌هایی که شنیده شدند و نام‌هایی که هرگز شنیده نشدند. نام آدم‌ها، خیابان‌های شلوغ، کوچه‌های فرعی.
XS
SM
MD
LG