در حوزه‌ها «جور دیگری» هم زندگی می‌کنند

آن‌ها برای رسیدن به هدف خود از همه چیز صرف‌نظر می‌کنند و به کنج عزلت پناه می‌برند. آنها تنها به یک چیز فکر می‌کنند: به خدا. این تصوری رایج و شاید کلیشه ای است از زندگی طلبه‌های حوزه؟

در برنامه نگاه تازه پرده‌ها را کنار زده‌ایم تا نگاهی کوتاه و گویا داشته باشیم به زندگی، تحصیل و عشق و عاشقی جوان‌هایی که که به گفته خودشان می‌خواهند جور دیگری زندگی کنند.

ژاله، که چندین سال در یکی از حوزه‌های علمیه زنان به عنوان طلبه مشغول تحصیل بود و سپس ناگهان از حوزه کناره‌گیری کرده است می‌گوید: «شانزده سالم بود و در دبیرستان درس می‌خواندم. یک روز با پدرم که کارگردان است رفتیم سینما و فیلم پری داریوش مهرجویی را دیدم. احساس کردم دنیای تازه ای به روی من باز شد به نام عرفان. آنقدر به این قضیه اشتیاق پیدا کردم که احساس کردم بهتر است از همین الان شروع کنم. رفتم به آموزش و پرورش و آنها یک حوزه را به من معرفی کردند که در تجریش بود. من شروع کردم به خواندن و با معدل ۱۹/۷۵ قبول شدم. اما کار به جایی رسید که تصورات من با آنچه در آنجا وجود داشت، مغایرت پیدا کرد. وقتی سنم بالا رفت به این نتیجه رسیدم که می شود حتی خارج از آن محیط هم خدای خود را پیدا کرد و از آنجا بیرون آمدم. همه اساتیدی که در حوزه‌های علمیه تدریس می‌کنند آدم‌هایی نیستند که شما فکر کنید می‌توانید از طریق آنها به درجات عرفانی برسید.»




ژاله با اشاره به اینکه فضای حوزه علمیه قم فضای سیاسی و خشکی دارد، می‌گوید که به همین دلیل علاقه ای برای رفتن به آنجا پیدا نکرد. به گفته او جایی که در آن تحصیل می‌کرد جای خصوصی بود و خیلی با حوزه علمیه قم تفاوت داشت.

از ژاله پرسیدیم درست است که در کلاس‌های حوزه چادر برزنتی کلفتی دختران را از پسران جدا می‌کند؟

«یکی از دلایلی که از آنجا بیرون آمدم همین بود. در سال چهارم، کلاس‌ها با آقایان مختلط می‌شود. مشکل من از آنجا شروع شد که از استادم سئوالی داشتم. بغل دستی من خانمی‌از بچه‌های سال بالایی بود، پرسیدم چطور می‌توانم استاد را ببینم و از او سئوال کنم. آن خانم گفت شما نمی‌توانید استاد را ببینید. سئوالتان را بنویسید روی یک ورق و از زیر این چادر برزنتی رد کنید. یکی از آقایان می‌دهند به استاد. گفتم برای چه؟!. گفت شما خانم جوانی هستید و صدای شما ممکن است تحریک آمیز باشد. آنجا بود که احساس کردم دارد به من توهین می‌شود. آن آخرین جلسه حضور من در کلاس‌های حوزه بود.»

ژاله می‌گوید پوشش دختران طلبه ساده است و معمولا قانع و ساده زیست هستند. او سپس به شرح دوستی‌ها و عشق‌ها در اینگونه محیط‌ها و تفاوت آن با عشق و دوستی در فضای جامعه باز می‌پردازد و می‌گوید که بسیاری از دختران طلبه‌ای که او در محیط حوزه علمیه زنان دیده است عاشق افرادی بوده‌اند که در جریان جنگ عراق و ایران کشته شده اند به گفته ژاله یکی از تفریح‌های طلبه‌ها رفتن به گورستان بهشت زهرا در آخر هفته‌ها است.


محمد جواد اکبرین، دین پژوه ساکن بیروت که خود تجربه زندگی در حجره‌های حوزه علمیه را دارد می‌گوید: «خلوتی که در زندگی طلبه‌ها وجود دارد خلوت شیرینی است و به نوعی در یک قرنطینه معنوی قرار دارند. این می‌تواند تاثیرات مثبت و منفی هم داشته باشد.»

از آقای اکبرین می‌پرسیم منظورش از قرنطینه معنوی چیست؟ این قرنطینه به گفته این روحانی معنوی را طلبه‌ها برای خودشان ایجاد می‌کنند یا مسئولان حوزه؟

«وقتی تمام ارتباط کسی با بیرون محدود به رفتن به حرم و برگشتن باشد و ارتباطی با اقشار مختلف جامعه نداشته باشد، این آن چیزی است که من اسم آن را قرنطینه معنوی می‌گذارم.»

محمد جواد اکبرین که پنج سال از زندگی طلبگی‌اش را در شهر شمالی بابل گذرانده است و باقی این دوران را در حوزه علمیه قم درباره تفاوت زندگی در این دو حوزه می‌گوید: «تفاوت این جاست که یک جا حوزه به روح سنتی خود نزدیک تر است و یک جا گرفتار اقتدار سه دهه بعد از انقلاب شده است. سیاستگذاری‌های حوزه شهرستان بر اساس سیاستگذاری‌های حوزه علمیه نجف بود. مدیر مدرسه یک فقیه فارغ التحصیل نجف بود و معتقد بود شان طلبه ورود در حوزه ای غیر از دین پژوهی نیست. »

آقای اکبرین معتقد است اگر اهل حوزه بخواهند در عرصه فرهنگ و سیاست و امنیت و اقتصاد دخالت کنند، فضای بسته حاکم بر حوزه‌ها موجب می‌شود وقتی افراد وارد جامعه شدند، در عین بی خبری از جامعه، خودشان را صاحب همه علوم بدانند. و درباره همه علوم اظهار نظر کنند.

آقای اکبرین بر این باور است که امروز طلبه‌های آزاده متر به چشم می‌خورند او نزدیکی اقتصادی حوزه به حکومت را دلیل این مساله می‌داند و می‌گوید که امروز طلبه‌ها جیبشان به حکومت وصل است.

***

بخش دوم برنامه نگاه تازه به فستیوال فیلمهای هندی در شهر پراگ اختصاص یافته دارد، که از میان فیلم‌های به نمایش در آمده در این فستیوال به فیلم گجنی محصول ۲۰۰۸ هند با بازی عامر خان، بازیگر معروف سینمای هند پرداخته‌ایم.