بحث محافل سیاسی ایران هنوز گفته های اکبر هاشمی رفسنجانی، مرد شماره دو نظام جمهوری اسلامی ایران در خطبه های نماز جمعه در دانشگاه تهران است، گیریم که بخشی از این بحث در انتقاد محمد یزدی، عضو ارشد فقیهان شورای نگهبان بازتاب پیدا کرده باشد؛ به ویژه که آقای هاشمی رفسنجانی دوران پس از انتخابات ۲۲ خرداد را دورانی تلخ توصیف کرد و افزود: می توان شرایط را بحرانی نامید.
رئیس توامان مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام از لزوم رفع تردید، بازگرداندن اعتماد به معترضان به روند انتخابات، لزوم آزادی زندانیان، دلجویی از خانواده های عزادار و مراجع روحانی رنجیده خاطر سخن به میان آورد.
آقای هاشمی رفسنجانی از بازگشت به قانون گفت و ایجاد فضای آزاد برای طرح انتقادات به روند انتخابات، به‌خصوص در صدا و سیما و دادن امکان مناظره.
او همچنین از عدم استفاده مفید از تمدید مهلت پنج روزه رسیدگی به شکایتهای نامزدهای معترض سخن به میان آورد -اشاره به میرحسین موسوی و مهدی کروبی، دو نامزد اصلاحگرا و محسن رضایی، رقیب اصولگرای محمود احمدی نژاد در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری.
اما یک روز پس از این گفته ها، به گزارش خبرگزاری فارس، محمد یزدی، رئیس پیشین قوه قضائیه در در میان جمعی از گزارشگران، نامه اعتراض آمیز آقای هاشمی رفسنجانی را به رهبر جمهوری اسلامی در روزهای پیش از انتخابات، مسبب ترویج تردید دانست و از گفته های او درباره لزوم آزادی معترضان زندانی انتقاد کرد.
عضو ارشد شورای نگهبان همچنین، نظر آقای هاشمی رفسنجانی را درباره کم و کاست کارکرد شورای نگهبان و وزارت کشور در روند انتخابات رد کرد. واکنش معترضان به نتایج اعلام شده انتخابات به گفته های آقای رفسنجانی در نماز جمعه چیست؟ آیا این گفته ها راهگشای حل بحران سیاسی می تواند باشد؟
میهمانان این هفته برنامه دیدگاه ها: تقی رحمانی، تحلیلگر سیاسی و محمد سیف زاده، حقوقدان، در تهران و حسن شریعتمداری، فرزند آیت الله سید کاظم شریعتمداری مرجع تقلید فقید و تحلیلگر سیاسی در هامبورگ از جمله به این پرسش ها پاسخ می گویند.
آقای تقی رحمانی در پاسخ به این پرسش که تا چه حد این گفته ها خواهد توانست معترضان را راضی کند و روند اعتراض ها را به مسیر تازه ای سوق دهد، می گوید: «مهم تر از اینکه چه چیزهایی در نماز جمعه گفته شد، اینست که چه کسی این حرف ها را زد. ایشان بعنوان شخص دوم نظام اعلام کرد که نماز جمعه می تواند آغازی برای حل این بحران باشد. پس بحران وجود دارد.»
به گفته آقای رحمانی گرچه برخی از سخنان آقای هاشمی رفسنجانی بوسیله کسان دیگری غیر از اصلاح طلبان گفته شده، گفتن آقای هاشمی رفسنجانی فرق می کند زیرا وی رئیس مجلس خبرگان و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است و قدرتش هم بعنوان مرد عبور از بحران همیشه مشخص شده است.
آقای رحمانی می افزاید که اکنون باید دید که آقای هاشمی رفسنجانی چه اقدامی در راستای این گفته ها انجام می دهد.
رادیو فردا: آقای شریعتمداری تحلیل شما از این گفته های آقای رفسنجانی، از اشاره ها به منش بنیانگذار جمهوری اسلامی و روایت هایی که در خطبه های اول و دوم نماز جمعه آمد، چیست؟ چگونه می شود در این شرایط سیاسی از اینها رمزگشایی کرد؟
حسن شریعتمداری: آقای رفسنجانی مقام بلندپایه ای است و از معماران جمهوری اسلامی که اذعان کرد به اینکه عدم اعتماد بین مردم و نظام از عدم اعتماد آنها به نظام انتخاباتی فراتر رفته و کل نظام را در بر می گیرد. مردم پس از کشت و کشتاری که شد ، در مورد اینکه آیا این رهبران صلاحیت رهبری و حکمرانی بر آنها را دارند یا نه، سئوال دارند. آقای رفسنجانی سعی کرد با استناد به رویه رهبر انقلاب و رویه حضرت رسول به این نتیجه برسد که رهبری که از طرف مورد استقبال نیست و مردم او را نمی خواهند باید کناره گیری کند.
به باور آقای شریعتمداری این نتیجه گیری، کنایه ای بالاتر از صراحت بود به این معنا که مردم آقای خامنه ای را نمی خواهند و بهتر است ایشان کار دیگری جز رهبری پیشه کند. این سخن آقای هاشمی رفسنجانی در واقع عمل کردن به وظیفه اش بعنوان رئیس مجلس خبرگان رهبری است.
وی می افزاید: «آقای هاشمی رفسنجانی به یکی از وظایف قانونی اش عمل می کند منتها در پرده و استعاره و اشاره و کنایه. درصورتی که وظیفه قانونی ایشان در درجه اول یک اقدام قانونی بود در این مورد و همچنین نه دلجویی و توصیه به دلجویی از کشته شدگان این قضیه، بلکه یک اخطار قانونی به رهبر که عامل و مسبب این کشتار بود. ولی کسانی که آقای هاشمی رفسنجانی را می شناسند می دانند که در این حد صراحت هم از سوی ایشان بیسابقه بود. من البته بعید می دانم که مردم به این حد قانع بشوند و از سوی دیگر بعید می دانم که امثال آقای یزدی، حسین شریعتمداری، آقای خامنه ای و دیگران اصولاً این سیاست را داشته باشند که آنها هم این بحران را در این حد دریافته باشند.»
رادیو فردا: آقای سیف زاده، در فرازی از گفته های آقای رفسنجانی در مورد موعد پنج روزه تسلیم شکایات به روند شمارش آراء اشاره کردند و گفتند از این فرصت خوب استفاده نشد. اما ترجیح دادند که نگویند مقصر چه کسی بود.
محمد سیف زاده: به لحاظ حقوقی چنین مطلبی ابهام دارد و باید نظرشان را روشن می گفتند که چه اتفاقی افتاده که شورای نگهبان آن کار را باید انجام می داد یا نه.
رادیو فردا: آقاق محمد یزدی هم گفته اند که ناروشن است که این دفعه چرا دارد این صحبت ها در مورد شورای نگهبان و نقش وزارت کشور مطرح می شود.
محمد سیف زاده: آنچه از لحاظ قانونی ما ایراد به نظر شورای نگهبان داریم، قبل از این کارها و نظارت استصوابی است که ما به استناد اصل نود و نه قانون اساسی آنرا درست نمی دانیم.
رادیو فردا: از نظر جامعه حقوقی ایران، آیا صحبت هایی که کردند: بازگشت به قانون و نظایر آن، مثبت تلقی می شود، راهگشا است؟
محمد سیف زاده: آن قسمت که در مورد شورای نگهبان است، من دیدگاه خاص خودم را دارم. به لحاظ اینکه شورای نگهبان در موقعیتی قرار گرفته که هم مجری انتخابات است و هم بعنوان یک قاضی عمل می کند و هم بعنوان قسمتی از قوه مقننه، تفسیر قانون را به عهده دارد. یعنی هر سه کار و این با اصل تفکیک قوا مغایرت دارد. اما در ارتباط با مسائل دستگیر شدگان، در بخش دیگر توضیح خواهم داد.
آقای تقی رحمانی می گوید مسئله مهم در این بحث ها بحث اعتمادسازی است. اعتمادسازی، رفتار قانونی و حتی تغییر قوانین. ما می خواهیم قوانین بعد از این درست انجام شود، خوب تفسیر شود و قوانین نادرست تغییر پیدا کند. مثل نظارت استصوابی.
وی با اشاره به عدم تلاش های دولت در راستای اعتمادسازی می گوید صدا و سیما حاضر نشده که حتی یک بار با آقایان موسوی و کروبی مستقیماً گفت و گو کند و همیشه یک طرفه جواب داده است. آقای رحمانی می افزاید نحوه برخورد جناح مقابل هنوز نحوه نرمش با آقای هاشمی نبود.
آقای شریعتمداری در پاسخ به پرسشی در زمینه سخنان آقای هاشمی رفسنجانی نسبت به گله مندی برخی مراجع مذهبی از مسئولان نظام و کارساز بودن این گله مندی ها می گوید: روحانیون و علما این احساس نگرانی را می کنند که با حمایت یکجانبه ای آقای خامنه ای از گروه های نظامی واطلاعاتی، جایی در آینده سیاست و حکومت و استقلال روحانیت برای آنها نخواهد ماند.
آقای شریعتمداری با اشاره به جدایی روحانیونی مانند آیت الله منتظری از حکومت که صریحاً در برابر رهبری موضع گرفته اند، می گوید جداشدن آنها از حکومت به تدریج چیزی از اسلامیت نظام هم باقی نخواهد گذاشت.
رادیو فردا: آقای سیف زاده برگردیم به اشاره آقای هاشمی رفسنجانی به بازداشت شدگان. از دیدگاه حقوقی، چه چیزهایی متصور است؟ با توضیح اینکه آقای محمد یزدی بلافاصله واکنش نشان دادند، انتقاد کردند از این گفته های آقای هاشمی رفسنجانی در مورد کسانی که در بازداشت اند و باید قوه قضائیه به امر آنها رسیدگی کند. مسئله طرح آزاد کردن این زندانیان از دید آقای یزدی مورد انتقاد بوده است.
محمد سیف زاده: در درجه اول همان طورکه آقای رحمانی گفتند ما به جایگاه آقای رفسنجانی بعنوان رئیس مجلس خبرگان و همنیطور رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام باید توجه کنیم که بهرحال فرد دوم نظام و یکی از افراد باسابقه این نظام است. وقتی صحبت از این می کند که اینها باید آزاد شوند، لابد اینها مرتکب جرمی نشده اند. آقای رفسنجانی همه را رجعت می دهند به قانونگرایی. اصل ۲۷ قانون اساسی، تجمع و راهپیمایی را قانونی شناخته است. صرف راهپیمایی که مردم انجام داده اند، جرم نیست. کسانی که به این دلیل دستگیر شده اند، باید آزاد شوند. اما اگر از این مرحله فراتر رویم و کسانی مانع راهپیمایی شده باشند، به استناد ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی می توانند قابل تعقیب باشند، صرفنظر از قتل، ضرب و جرحی که انجام داده باشند که به جای خود محفوظ است.
آقای سیف زاده پس از اشاره به جزییات نحوه دستگیری افراد معترض، با اشاره به مواد قانون اساسی ، نتیجه می گیرد که در مورد این افراد موازین قانونی رعایت نشده است.
رادیو فردا: آقای سیف زاده، درحالیکه آقای محمد یزدی، عضو ارشد فقهای شورای نگهبان در واکنش به سخنان آقای هاشمی رفسنجانی می گویند حتی تشکیل کمیته صیانت آرا غیرقانونی است، معترضان به کدام ظرفیت های قانونی می توانند دل ببندند.
محمد سیف زاده: کمیته صیانت آرا به استناد اصل ۲۶ قانون اساسی، قانونی است و توضیحاتش هم مطابق اصل ۲۷ قانون اساسی است که احیتاج به هیچ مجوزی ندارد. اما اینکه چگونه این اتفاقات خواهد افتاد، باید با تعامل میان اصحاب قدرت در نظام به توافق هایی برای عبور از این بحران رسید.
رادیو فردا: به نظر شما آقای رحمانی، این گفته های آقای هاشمی رفسنجانی برای حل بحران راهگشا خواهند بود؟
تقی رحمانی: این بستگی به شرایط دارد. اگر تقویت فصل سوم قانون اساسی بوسیله مرد شماره دو جمهوری اسلامی، هدف قرار بگیرد، مردم قضاوت خواهند کرد. یک مسئله دیگر اینکه، جناح مقابل در انتخابات فقط آقای موسوی را هدف قرار نداد، بلکه بیشتر آقای هاشمی را هدف قرار گرفته است. در آن مناظره تلویزیونی بین آقای موسوی و آقای احمدی نژاد هم هدف آقای هاشمی بود.
آقای رحمانی معتقد است که مهم ترین مسئله این است که قوانین را باید طوری تفسیر و یا تغییر داد که حاکمان درست حکومت کنند، نه اینکه چه کسی حکومت کند. به باور او تقویت جامعه مدنی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
آقای شریعتمداری نیز در پاسخ به میزان تاثیر سخنان آقای هاشمی رفسنجانی بر روند دموکراسی خواهی در ایران می گوید آنچه ایران را در مسیر تازه ای قرار داده، جنبش سبز شجاعانه همراه با درایت و متانت مردم در خیابان ها است. محاصره مدنی سبب گسترش اعتراض ها شده است.
آقای سیف زاده با اشاره به سخنان روز جمعه آقای رفسنجانی می گوید صحبت های آقای هاشمی رفسنجانی بر دل مردم نشسته و تا اندازه ای مردم را آرام کرده است. این زمینه ای بوجود می آورد که همه را به قانون فرا می خواند اما با اینهمه باید در عمل دید که چه اتفاقی خواهد افتاد.
رئیس توامان مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام از لزوم رفع تردید، بازگرداندن اعتماد به معترضان به روند انتخابات، لزوم آزادی زندانیان، دلجویی از خانواده های عزادار و مراجع روحانی رنجیده خاطر سخن به میان آورد.
آقای هاشمی رفسنجانی از بازگشت به قانون گفت و ایجاد فضای آزاد برای طرح انتقادات به روند انتخابات، به‌خصوص در صدا و سیما و دادن امکان مناظره.
او همچنین از عدم استفاده مفید از تمدید مهلت پنج روزه رسیدگی به شکایتهای نامزدهای معترض سخن به میان آورد -اشاره به میرحسین موسوی و مهدی کروبی، دو نامزد اصلاحگرا و محسن رضایی، رقیب اصولگرای محمود احمدی نژاد در دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری.
اما یک روز پس از این گفته ها، به گزارش خبرگزاری فارس، محمد یزدی، رئیس پیشین قوه قضائیه در در میان جمعی از گزارشگران، نامه اعتراض آمیز آقای هاشمی رفسنجانی را به رهبر جمهوری اسلامی در روزهای پیش از انتخابات، مسبب ترویج تردید دانست و از گفته های او درباره لزوم آزادی معترضان زندانی انتقاد کرد.
عضو ارشد شورای نگهبان همچنین، نظر آقای هاشمی رفسنجانی را درباره کم و کاست کارکرد شورای نگهبان و وزارت کشور در روند انتخابات رد کرد. واکنش معترضان به نتایج اعلام شده انتخابات به گفته های آقای رفسنجانی در نماز جمعه چیست؟ آیا این گفته ها راهگشای حل بحران سیاسی می تواند باشد؟
میهمانان این هفته برنامه دیدگاه ها: تقی رحمانی، تحلیلگر سیاسی و محمد سیف زاده، حقوقدان، در تهران و حسن شریعتمداری، فرزند آیت الله سید کاظم شریعتمداری مرجع تقلید فقید و تحلیلگر سیاسی در هامبورگ از جمله به این پرسش ها پاسخ می گویند.
آقای تقی رحمانی در پاسخ به این پرسش که تا چه حد این گفته ها خواهد توانست معترضان را راضی کند و روند اعتراض ها را به مسیر تازه ای سوق دهد، می گوید: «مهم تر از اینکه چه چیزهایی در نماز جمعه گفته شد، اینست که چه کسی این حرف ها را زد. ایشان بعنوان شخص دوم نظام اعلام کرد که نماز جمعه می تواند آغازی برای حل این بحران باشد. پس بحران وجود دارد.»
به گفته آقای رحمانی گرچه برخی از سخنان آقای هاشمی رفسنجانی بوسیله کسان دیگری غیر از اصلاح طلبان گفته شده، گفتن آقای هاشمی رفسنجانی فرق می کند زیرا وی رئیس مجلس خبرگان و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام است و قدرتش هم بعنوان مرد عبور از بحران همیشه مشخص شده است.
آقای رحمانی می افزاید که اکنون باید دید که آقای هاشمی رفسنجانی چه اقدامی در راستای این گفته ها انجام می دهد.
رادیو فردا: آقای شریعتمداری تحلیل شما از این گفته های آقای رفسنجانی، از اشاره ها به منش بنیانگذار جمهوری اسلامی و روایت هایی که در خطبه های اول و دوم نماز جمعه آمد، چیست؟ چگونه می شود در این شرایط سیاسی از اینها رمزگشایی کرد؟
حسن شریعتمداری: آقای رفسنجانی مقام بلندپایه ای است و از معماران جمهوری اسلامی که اذعان کرد به اینکه عدم اعتماد بین مردم و نظام از عدم اعتماد آنها به نظام انتخاباتی فراتر رفته و کل نظام را در بر می گیرد. مردم پس از کشت و کشتاری که شد ، در مورد اینکه آیا این رهبران صلاحیت رهبری و حکمرانی بر آنها را دارند یا نه، سئوال دارند. آقای رفسنجانی سعی کرد با استناد به رویه رهبر انقلاب و رویه حضرت رسول به این نتیجه برسد که رهبری که از طرف مورد استقبال نیست و مردم او را نمی خواهند باید کناره گیری کند.
به باور آقای شریعتمداری این نتیجه گیری، کنایه ای بالاتر از صراحت بود به این معنا که مردم آقای خامنه ای را نمی خواهند و بهتر است ایشان کار دیگری جز رهبری پیشه کند. این سخن آقای هاشمی رفسنجانی در واقع عمل کردن به وظیفه اش بعنوان رئیس مجلس خبرگان رهبری است.
وی می افزاید: «آقای هاشمی رفسنجانی به یکی از وظایف قانونی اش عمل می کند منتها در پرده و استعاره و اشاره و کنایه. درصورتی که وظیفه قانونی ایشان در درجه اول یک اقدام قانونی بود در این مورد و همچنین نه دلجویی و توصیه به دلجویی از کشته شدگان این قضیه، بلکه یک اخطار قانونی به رهبر که عامل و مسبب این کشتار بود. ولی کسانی که آقای هاشمی رفسنجانی را می شناسند می دانند که در این حد صراحت هم از سوی ایشان بیسابقه بود. من البته بعید می دانم که مردم به این حد قانع بشوند و از سوی دیگر بعید می دانم که امثال آقای یزدی، حسین شریعتمداری، آقای خامنه ای و دیگران اصولاً این سیاست را داشته باشند که آنها هم این بحران را در این حد دریافته باشند.»
رادیو فردا: آقای سیف زاده، در فرازی از گفته های آقای رفسنجانی در مورد موعد پنج روزه تسلیم شکایات به روند شمارش آراء اشاره کردند و گفتند از این فرصت خوب استفاده نشد. اما ترجیح دادند که نگویند مقصر چه کسی بود.
محمد سیف زاده: به لحاظ حقوقی چنین مطلبی ابهام دارد و باید نظرشان را روشن می گفتند که چه اتفاقی افتاده که شورای نگهبان آن کار را باید انجام می داد یا نه.
رادیو فردا: آقاق محمد یزدی هم گفته اند که ناروشن است که این دفعه چرا دارد این صحبت ها در مورد شورای نگهبان و نقش وزارت کشور مطرح می شود.
محمد سیف زاده: آنچه از لحاظ قانونی ما ایراد به نظر شورای نگهبان داریم، قبل از این کارها و نظارت استصوابی است که ما به استناد اصل نود و نه قانون اساسی آنرا درست نمی دانیم.
رادیو فردا: از نظر جامعه حقوقی ایران، آیا صحبت هایی که کردند: بازگشت به قانون و نظایر آن، مثبت تلقی می شود، راهگشا است؟
محمد سیف زاده: آن قسمت که در مورد شورای نگهبان است، من دیدگاه خاص خودم را دارم. به لحاظ اینکه شورای نگهبان در موقعیتی قرار گرفته که هم مجری انتخابات است و هم بعنوان یک قاضی عمل می کند و هم بعنوان قسمتی از قوه مقننه، تفسیر قانون را به عهده دارد. یعنی هر سه کار و این با اصل تفکیک قوا مغایرت دارد. اما در ارتباط با مسائل دستگیر شدگان، در بخش دیگر توضیح خواهم داد.
آقای تقی رحمانی می گوید مسئله مهم در این بحث ها بحث اعتمادسازی است. اعتمادسازی، رفتار قانونی و حتی تغییر قوانین. ما می خواهیم قوانین بعد از این درست انجام شود، خوب تفسیر شود و قوانین نادرست تغییر پیدا کند. مثل نظارت استصوابی.
وی با اشاره به عدم تلاش های دولت در راستای اعتمادسازی می گوید صدا و سیما حاضر نشده که حتی یک بار با آقایان موسوی و کروبی مستقیماً گفت و گو کند و همیشه یک طرفه جواب داده است. آقای رحمانی می افزاید نحوه برخورد جناح مقابل هنوز نحوه نرمش با آقای هاشمی نبود.
آقای شریعتمداری در پاسخ به پرسشی در زمینه سخنان آقای هاشمی رفسنجانی نسبت به گله مندی برخی مراجع مذهبی از مسئولان نظام و کارساز بودن این گله مندی ها می گوید: روحانیون و علما این احساس نگرانی را می کنند که با حمایت یکجانبه ای آقای خامنه ای از گروه های نظامی واطلاعاتی، جایی در آینده سیاست و حکومت و استقلال روحانیت برای آنها نخواهد ماند.
آقای شریعتمداری با اشاره به جدایی روحانیونی مانند آیت الله منتظری از حکومت که صریحاً در برابر رهبری موضع گرفته اند، می گوید جداشدن آنها از حکومت به تدریج چیزی از اسلامیت نظام هم باقی نخواهد گذاشت.
رادیو فردا: آقای سیف زاده برگردیم به اشاره آقای هاشمی رفسنجانی به بازداشت شدگان. از دیدگاه حقوقی، چه چیزهایی متصور است؟ با توضیح اینکه آقای محمد یزدی بلافاصله واکنش نشان دادند، انتقاد کردند از این گفته های آقای هاشمی رفسنجانی در مورد کسانی که در بازداشت اند و باید قوه قضائیه به امر آنها رسیدگی کند. مسئله طرح آزاد کردن این زندانیان از دید آقای یزدی مورد انتقاد بوده است.
محمد سیف زاده: در درجه اول همان طورکه آقای رحمانی گفتند ما به جایگاه آقای رفسنجانی بعنوان رئیس مجلس خبرگان و همنیطور رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام باید توجه کنیم که بهرحال فرد دوم نظام و یکی از افراد باسابقه این نظام است. وقتی صحبت از این می کند که اینها باید آزاد شوند، لابد اینها مرتکب جرمی نشده اند. آقای رفسنجانی همه را رجعت می دهند به قانونگرایی. اصل ۲۷ قانون اساسی، تجمع و راهپیمایی را قانونی شناخته است. صرف راهپیمایی که مردم انجام داده اند، جرم نیست. کسانی که به این دلیل دستگیر شده اند، باید آزاد شوند. اما اگر از این مرحله فراتر رویم و کسانی مانع راهپیمایی شده باشند، به استناد ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی می توانند قابل تعقیب باشند، صرفنظر از قتل، ضرب و جرحی که انجام داده باشند که به جای خود محفوظ است.
آقای سیف زاده پس از اشاره به جزییات نحوه دستگیری افراد معترض، با اشاره به مواد قانون اساسی ، نتیجه می گیرد که در مورد این افراد موازین قانونی رعایت نشده است.
رادیو فردا: آقای سیف زاده، درحالیکه آقای محمد یزدی، عضو ارشد فقهای شورای نگهبان در واکنش به سخنان آقای هاشمی رفسنجانی می گویند حتی تشکیل کمیته صیانت آرا غیرقانونی است، معترضان به کدام ظرفیت های قانونی می توانند دل ببندند.
محمد سیف زاده: کمیته صیانت آرا به استناد اصل ۲۶ قانون اساسی، قانونی است و توضیحاتش هم مطابق اصل ۲۷ قانون اساسی است که احیتاج به هیچ مجوزی ندارد. اما اینکه چگونه این اتفاقات خواهد افتاد، باید با تعامل میان اصحاب قدرت در نظام به توافق هایی برای عبور از این بحران رسید.
رادیو فردا: به نظر شما آقای رحمانی، این گفته های آقای هاشمی رفسنجانی برای حل بحران راهگشا خواهند بود؟
تقی رحمانی: این بستگی به شرایط دارد. اگر تقویت فصل سوم قانون اساسی بوسیله مرد شماره دو جمهوری اسلامی، هدف قرار بگیرد، مردم قضاوت خواهند کرد. یک مسئله دیگر اینکه، جناح مقابل در انتخابات فقط آقای موسوی را هدف قرار نداد، بلکه بیشتر آقای هاشمی را هدف قرار گرفته است. در آن مناظره تلویزیونی بین آقای موسوی و آقای احمدی نژاد هم هدف آقای هاشمی بود.
آقای رحمانی معتقد است که مهم ترین مسئله این است که قوانین را باید طوری تفسیر و یا تغییر داد که حاکمان درست حکومت کنند، نه اینکه چه کسی حکومت کند. به باور او تقویت جامعه مدنی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
آقای شریعتمداری نیز در پاسخ به میزان تاثیر سخنان آقای هاشمی رفسنجانی بر روند دموکراسی خواهی در ایران می گوید آنچه ایران را در مسیر تازه ای قرار داده، جنبش سبز شجاعانه همراه با درایت و متانت مردم در خیابان ها است. محاصره مدنی سبب گسترش اعتراض ها شده است.
آقای سیف زاده با اشاره به سخنان روز جمعه آقای رفسنجانی می گوید صحبت های آقای هاشمی رفسنجانی بر دل مردم نشسته و تا اندازه ای مردم را آرام کرده است. این زمینه ای بوجود می آورد که همه را به قانون فرا می خواند اما با اینهمه باید در عمل دید که چه اتفاقی خواهد افتاد.
