درخواست برای آزادی زندانيان سياسی و عدم محدوديت رسانه ها همراه با تاکيد بر بازگرداندن اعتماد مردم از جمله مواردی بودند که اکبر هاشمی رفسنجانی، رييس مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخيص مصلحت نظام، در نماز جمعه اين هفته تهران، به آنها اشاره کرد.
حسين باستانی، روزنامه نگار و تحليلگر سياسی در فرانسه، درباره سخنان آقای هاشمی رفسنجانی به « رادیو فردا» می گويد:
آقای هاشمی به صراحت به سلامت انتخابات تعريض نکرد و مشخص بود اين کار را انجام نخواهد داد. آقای خامنه ای قبلا گفته بود در اين انتخابات هيچ تخلفی صورت نگرفته، بنابراين انتظار نمی رفت که آقای هاشمی بگويد در اين انتخابات تقلب شده است.
آقای هاشمی به چند نکته اشاره کرد که هر کدام به خودی خود دارای اهميت است، ولی کنارهم قرار گرفتن اين نکات و بيان شدن آنها به دنبال هم کاملا معنی دار بود. آقای هاشمی گفت که انتخابات خوب شروع شد و همه چيز آماده يک افتخار بزرگ برای ايران بود، اما اين طور نشد. او با اين صحبت نشان داد که اين انتخابات پديده افتخار برانگيزی نبوده است.
آقای هاشمی همچنين اشاره کرد که در زمان شاه حضور مردم در خيابان ها کمر حکومت متکبر پهلوی را شکست. وقتی در ادامه صحبت قبلی در زمينه انتخابات اين نکته را بيان می کند، معلوم است که به اعتراضات مردم بعد از انتخابات ۲۲ خرداد در خيابان های ايران اشاره می کند و گويی هشدار می دهد که اگر کار به چنين مراحلی برسد، کمر هر حکومتی خواهد شکست.
آقای هاشمی به روايتی از پيامبر اشاره کرد که به امام اول شيعيان گفته بود اگر ديدی مردم حکومتت را قبول نمی کنند، حکومت را واگذار کن و بگذار مردم هر چه می خواهند بکنند. گويی می خواست يادآوری کند که حتی وقتی پذيرش اجتماعی برای حکومت امام معصوم هم وجود ندارد، امام هم بايد رها کند چه برسد به کسان ديگری که مردم از حکومتشان راضی نيستند.
او در نهايت اشاره کرد که جمهوری اسلامی يک لفظ تشريفاتی نيست و گذشته از اين که بايد اسلامی باشد، جمهوری هم بايد باشد و هيچ کدام نبايد لطمه ببينند.
بيان اين نکات پشت سر هم، هشداری بود در خصوص به خطر افتادن جمهوريت نظام و اين که دولتی که روی کار است از مشروعيت مردمی کافی برخوردار نيست.
او در صحبت های خود به لزوم دلجويی از خانواده های آسيب ديده حوادث اخير و آزادی زندانيان هم اشاره کرد و بيان آنها به اين معنا بود که نبايد چنين برخوردهايی با معترضين صورت بگيرد.
صحبت های آقای هاشمی انتظارات اصلاح طلبان و يا معترضان به نتيجه انتخابات را برآورده کرد؟
انتظاراتی که افراد و گروه های مختلف از آقای هاشمی داشتند، آن قدر متنوع بود که نمی توان گفت به طور مشخص، آقای هاشمی بايد چه می گفت .
اما با توجه به نوع رفتار سياسی آقای هاشمی و اين که خط قرمز او شخص رهبری است و با توجه به آن چه از او انتظار می رفت، تا خط قرمزهای خود جلو آمد و در چهارچوب خط قرمزها تا آنجا که امکان داشت، پيشروی کرد.
عده ای ممکن است از همين صحبت ها نااميد شده باشند، چون انتظار داشتند او به صراحت انتخابات را زير سؤال ببرد و در مقابل احمدی نژاد موضع گيری کند. البته اين انتظار از همان ابتدا خيلی قابل تحقق نبود، چون هاشمی هرگز خط قرمز رهبری را حداقل در نماز جمعه نخواهد شکست.
عده ای ديگر ممکن است با همين صحبت های آقای هاشمی در نماز جمعه بسيار راضی شده باشند و برداشت کنند که آقای هاشمی با صراحت صحبت کرده است، چون او به سرکوب ها و مقابله با آزادی بيان بعد از انتخابات اشاره کرد و گفت بايد به مخالفان برای صحبت تريبون داده شود، يا اين نکته که انتخابات افتخار برانگيز نبوده است.
اما به نظر می رسد اين صحبت ها در چهارچوب آن چيزی که انتظار می رفت آقای هاشمی بيان کند، صحبت های به نسبت انتقادی بود چون وجه انتقادی آن نسبت به شرايط موجود قوی بود.
فکر می کنيد واکنش ها به ويژه از طرف جناح مقابل نسبت به صحبت های آقای هاشمی چگونه خواهد بود؟
به دو شکل برخورد خواهند کرد؛ يک نوع برخورد رسمی و خواهند گفت که آقای هاشمی در چهارچوب منافع نظام صحبت کرده و همه را به آرامش فراخوانده است و صحبت های تلويحی هاشمی را خيلی به روی خود نخواهند آورد.
همان طور که می دانيد، شيوه هاشمی اين است که می توان صحبت های او را تفسيرهای متفاوتی کرد، به عنوان مثال، وقتی می گويد در زمان صدر اسلام پيامبر به امام علی اين طور گفت، اين حرف چيزی نيست که کسی در مقابل آن بايستد و بگويد منظور او ما بوديم. خيلی ها حتی در ميان هواداران دولت از کنار اشارات تلويحی هاشمی خواهند گذشت.
اما عده ای ديگر که در اين موارد صريح تر موضع گيری می کنند و در رسانه ها تريبون های زيادی دارند، به هاشمی حمله خواهند کرد و گذشته از تک تک جمله های او لحن حرف زدنش را که مشخص بود رو به کدام سو دارد، مورد انتقاد قرار خواهند داد و ما از فردا واکنش ها را خواهيم ديد.
حسين باستانی، روزنامه نگار و تحليلگر سياسی در فرانسه، درباره سخنان آقای هاشمی رفسنجانی به « رادیو فردا» می گويد:
آقای هاشمی به صراحت به سلامت انتخابات تعريض نکرد و مشخص بود اين کار را انجام نخواهد داد. آقای خامنه ای قبلا گفته بود در اين انتخابات هيچ تخلفی صورت نگرفته، بنابراين انتظار نمی رفت که آقای هاشمی بگويد در اين انتخابات تقلب شده است.
آقای هاشمی به چند نکته اشاره کرد که هر کدام به خودی خود دارای اهميت است، ولی کنارهم قرار گرفتن اين نکات و بيان شدن آنها به دنبال هم کاملا معنی دار بود. آقای هاشمی گفت که انتخابات خوب شروع شد و همه چيز آماده يک افتخار بزرگ برای ايران بود، اما اين طور نشد. او با اين صحبت نشان داد که اين انتخابات پديده افتخار برانگيزی نبوده است.
آقای هاشمی همچنين اشاره کرد که در زمان شاه حضور مردم در خيابان ها کمر حکومت متکبر پهلوی را شکست. وقتی در ادامه صحبت قبلی در زمينه انتخابات اين نکته را بيان می کند، معلوم است که به اعتراضات مردم بعد از انتخابات ۲۲ خرداد در خيابان های ايران اشاره می کند و گويی هشدار می دهد که اگر کار به چنين مراحلی برسد، کمر هر حکومتی خواهد شکست.
آقای هاشمی به روايتی از پيامبر اشاره کرد که به امام اول شيعيان گفته بود اگر ديدی مردم حکومتت را قبول نمی کنند، حکومت را واگذار کن و بگذار مردم هر چه می خواهند بکنند. گويی می خواست يادآوری کند که حتی وقتی پذيرش اجتماعی برای حکومت امام معصوم هم وجود ندارد، امام هم بايد رها کند چه برسد به کسان ديگری که مردم از حکومتشان راضی نيستند.
او در نهايت اشاره کرد که جمهوری اسلامی يک لفظ تشريفاتی نيست و گذشته از اين که بايد اسلامی باشد، جمهوری هم بايد باشد و هيچ کدام نبايد لطمه ببينند.
بيان اين نکات پشت سر هم، هشداری بود در خصوص به خطر افتادن جمهوريت نظام و اين که دولتی که روی کار است از مشروعيت مردمی کافی برخوردار نيست.
او در صحبت های خود به لزوم دلجويی از خانواده های آسيب ديده حوادث اخير و آزادی زندانيان هم اشاره کرد و بيان آنها به اين معنا بود که نبايد چنين برخوردهايی با معترضين صورت بگيرد.
صحبت های آقای هاشمی انتظارات اصلاح طلبان و يا معترضان به نتيجه انتخابات را برآورده کرد؟
انتظاراتی که افراد و گروه های مختلف از آقای هاشمی داشتند، آن قدر متنوع بود که نمی توان گفت به طور مشخص، آقای هاشمی بايد چه می گفت .
اما با توجه به نوع رفتار سياسی آقای هاشمی و اين که خط قرمز او شخص رهبری است و با توجه به آن چه از او انتظار می رفت، تا خط قرمزهای خود جلو آمد و در چهارچوب خط قرمزها تا آنجا که امکان داشت، پيشروی کرد.
عده ای ممکن است از همين صحبت ها نااميد شده باشند، چون انتظار داشتند او به صراحت انتخابات را زير سؤال ببرد و در مقابل احمدی نژاد موضع گيری کند. البته اين انتظار از همان ابتدا خيلی قابل تحقق نبود، چون هاشمی هرگز خط قرمز رهبری را حداقل در نماز جمعه نخواهد شکست.
عده ای ديگر ممکن است با همين صحبت های آقای هاشمی در نماز جمعه بسيار راضی شده باشند و برداشت کنند که آقای هاشمی با صراحت صحبت کرده است، چون او به سرکوب ها و مقابله با آزادی بيان بعد از انتخابات اشاره کرد و گفت بايد به مخالفان برای صحبت تريبون داده شود، يا اين نکته که انتخابات افتخار برانگيز نبوده است.
اما به نظر می رسد اين صحبت ها در چهارچوب آن چيزی که انتظار می رفت آقای هاشمی بيان کند، صحبت های به نسبت انتقادی بود چون وجه انتقادی آن نسبت به شرايط موجود قوی بود.
فکر می کنيد واکنش ها به ويژه از طرف جناح مقابل نسبت به صحبت های آقای هاشمی چگونه خواهد بود؟
به دو شکل برخورد خواهند کرد؛ يک نوع برخورد رسمی و خواهند گفت که آقای هاشمی در چهارچوب منافع نظام صحبت کرده و همه را به آرامش فراخوانده است و صحبت های تلويحی هاشمی را خيلی به روی خود نخواهند آورد.
همان طور که می دانيد، شيوه هاشمی اين است که می توان صحبت های او را تفسيرهای متفاوتی کرد، به عنوان مثال، وقتی می گويد در زمان صدر اسلام پيامبر به امام علی اين طور گفت، اين حرف چيزی نيست که کسی در مقابل آن بايستد و بگويد منظور او ما بوديم. خيلی ها حتی در ميان هواداران دولت از کنار اشارات تلويحی هاشمی خواهند گذشت.
اما عده ای ديگر که در اين موارد صريح تر موضع گيری می کنند و در رسانه ها تريبون های زيادی دارند، به هاشمی حمله خواهند کرد و گذشته از تک تک جمله های او لحن حرف زدنش را که مشخص بود رو به کدام سو دارد، مورد انتقاد قرار خواهند داد و ما از فردا واکنش ها را خواهيم ديد.
