ناوگان ایران‌ایر در حال حاضر در بد‌ترین شرایط تاریخی خود قرار دارد. البته با خرید بیش از ۲۵۰ فروند هواپیمای جدید، ناوگان این شرکت طی ده سال آینده متحول خواهد شد. خرید‌هایی که شامل ۱۰۰ فروند ایرباس، ۸۰ فروند بوئینگ، ۵۰ فروند میتسوبیشی و ۲۰ فروند ای تی آر است.
بر اساس مطالعات انجام شده، ایران‌ایر به حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ فروند هواپیمای جدید تا ده سال آینده نیاز دارد. ناوگان این شرکت به‌شدت فرسوده شده و با توجه سن متوسط بالای ۱۵ سال، تمامی هواپیماهای موجود این شرکت تا ده سال آینده باید از رده خارج شوند.
تا یک سال پیش ایران‌ایر حدود ۵۰ فروند هواپیمای عملیاتی داشت اما وضعیت فرسودگی به حدی است که امسال ناوگان این شرکت تنها ۲۶ هواپیمای عملیاتی دارد. در میان هواپیماهای موجود این شرکت، ۱۲ فروند هواپیمای پهن پیکر ایرباس ۳۰۰ و ۳۱۰ هستند.
در پی از رده خارج شدن بوئینگ ۷۴۷، این شرکت اکنون هیچ هواپیمایی بلندبـُردی ندارد و برای همین پرواز‌های دوربرد این شرکت به مقصد شرق آسیا لغو شده‌اند. ایرباس ۳۰۰ به دلیل برد و شرایط کاری تنها می‌تواند پرواز‌های این شرکت تا مقصدهای اروپایی را پوشش دهد. با نگاه به ناوگان کنونی این شرکت مشخصا ۴۶ درصد هواپیما‌ها پهن پیکر و ۵۴ درصد باریک پیکر هستند.
شرکت ایران فعلا قرار داد خرید ۸۰ فروند هواپیما از بوئینگ، ۱۰۰ فروند از ایرباس و ۲۰ فروند از‌ای تی آر را نهایی کرده است. هواپیماهای‌ای تی آر کوتاه برد، و ۵۰ فروند از مدل‌های بوئینگ (مدل ۷۳۷) باریک پیکر و میان برد هستند. ۴۶ فروند از هواپیماهای قرار داد ایرباس هم باریک پیکر سری ۳۲۰ است. این نشان می‌دهد در خرید‌های جدید این شرکت که شامل ۲۰۰ فروند می‌شود ۱۱۶ فروند یعنی ۵۸ درصد خرید غیر پهن پیکر و ۴۲ درصد پهن پیکر هستند. ارزیابی‌های انجام شده نشان می‌دهد این شرکت به عنوان هواپیمای ملی ایران با توجه به نیاز‌های ایران باید نسبت ۴۰ درصد پهن پیکر و ۶۰ درصد باریک پیکر را برای خرید هواپیما در نظر بگیرد. این شرکت مذاکرات گسترده‌ای هم با شرکت میتسوبیشی برای خرید جت‌های منطقه ای‌ام آر جی انجام داده است این هواپیما‌ها که ۸۰ تا ۱۰۰ نفره هستند احتمالا ۵۰ فروند دیگر این شرکت را تشکیل می‌دهند.
ایران‌ایر با ایرباس مدل ۳۵۰ و با بوئینگ ۷۷۷ تمامی مسیر‌ها در کره زمین را می‌تواند تحت پوشش خود در آورد. با خرید این دو مدل ایران‌ایر در مجموع ۴۶ فروند هواپیمای فوق دور برد خواهد داشت.
با خرید‌های جدید شرکت ایران‌ایر به‌نظر می‌رسد یک ناوگان ترکیبی از مدل‌های گوناگون از شرکت‌های مختلف درنظر گرفته شده تا با توجه به ماموریت چندگانه این شرکت، بهترین حالت پوشش برای این شرکت رخ دهد. معمولا در خطوط اصلی هوایی، سعی می‌شود مدل‌های هواپیما‌ها مختلف با توجه به مامویت‌های متفاوت آن سفارش گذاری شود البته در شرکت‌های ارزان قیمت سعی می‌شود یک یا دو مدل به تعداد زیاد از یک کارخانه سازنده سفارش گذاری شود.
خرید‌های ایران‌ایر نشان می‌دهد برای مسیر‌های کوتاه برد هواپیمای شرکت ای تی آر در نظر گرفته شده است. ایران‌ایر قبلا در این قسمت ضعف تاریخی داشت و عملا این بازار توسط شرکت آسمان در ایران پوشش داده می‌شد. با خرید ۲۰ فروند ای تی آر که تا شش ماه آینده هشت فروند آن به ایران‌ایر تحویل داده خواهد شد ایران‌ایر این ضعف تاریخی خود را جبران می‌کند. این شرکت تا کنون یا فرودگاه‌های کوچک ایران را پوشش نمی‌داد یا فرودگاهای کوچک را با هواپیمای فوکر ۱۰۰ که مناسب چنین ماموریتی نیست و معمولا زیانده است به اجبار پوشش می‌داد.
هواپیمای ای تی آر ۷۲ دارای دو موتور توربوپراپ است. و توسط شرکت هواپیماسازی فرانسوی-ایتالیایی تولید می‌شود. این هواپیما‌ها معمولا برای مسافت‌های زیر ۷۰۰ کیلومتر مناسب هستند.
۸۰ درصد هواپیماهای فوکر ۱۰۰ ایران‌ایر که بازوی اصلی این شرکت برای پرواز‌های داخلی است زمین گیر شده‌اند و تنها چهار فروند فوکر ۱۰۰ باقی مانده است. وظیفه اصلی فوکر ۱۰۰ پرواز‌های داخلی با ظرفیت کمتر از ۱۰۰ مسافر است. قرار است ۵۰ فروند هواپیمای میتسوبیشی جایگزین فو کرهای ۱۰۰ این شرکت شوند.
برای پروزا‌های پر مسافر اصلی داخلی یا پرواز‌های اطراف ایران هم بوئینگ ۷۳۷ و ایرباس ۳۲۰ مناسب هستند از طرفی مسیر‌های کم مسافر در اروپا هم با این هواپیما‌ها قابل پوشش‌اند. برای مسیر‌های پر مسافر در اروپا، ایران‌ایر از ایرباس ۳۳۰ استفاده می‌کند این هواپیما برای مسیر‌های شرق آسیا هم کاربردی است.
به نظر می‌رسد هواپیماهای جدید هما بتوانند پوشش مناسبی به اهداف پروازی شرکت ملی هوایی ایران دهند اما به جز هواپیما این شرکت برای دست یافتن به بازار‌های جهانی و رقابت با شرکت‌های قدرتمند هوایی در خاورمیانه نیاز به تجدید ساختار، مدیریت کارآمد، راه اندازی سایت مناسب برای خرید بلیط از طریق کارت‌های بین المللی و تبلیغات جهانی دارد. از طرفی برای جذب مسافر با توجه به محدودیت‌های این شرکت نسبت به شرکت‌های رقیب در خاورمیانه، ایران‌ایر باید به‌گونه‌ای مدیریت شود تا بتواند بلیط‌هایی ارزان‌تر از شرکت‌های عربی و ترکیه‌ای به مسافران ارائه دهد.
