سايت نشریه آمریکایی «نشنال جئوگرافی»، اخيرا مقاله ای در مورد کاهش شديد سطح آب دریاچه های ايران، دلایل آن و مشکلاتی که چنین امری می تواند برای ایران ایجاد کند، منتشر کرده است.
اين نشریه می نويسد: بر اساس پژوهش هايی که اخيرا انجام شده، افزايش نياز مهار ناشدنی ايران به آب، که بخش اعظم آن از آبخيزها و بسترهای زير زمينی تامين می شود، باعث شده است که سطح آب در اين بسترها سقوط کرده و تحت تاثير آن، مناطق کشاورزی و حتی سطح برخی مناطق مسکونی نشست کند.
به نوشته «نشنال جئوگرافی»، برخی از ارزيابی ها تخمين می زنند که سطح آب در آبخيزها و بسترهای زيرزمينی در ايران طی ۱۵ سال گذشته، به طور متوسط نيم متر در هر سال تنزل پيدا کرده است.
اين نشریه آمريکايی می افزايد: نتايج بررسی ها بوسيله ماهواره که توسط مهدی متق و همکارانش در مرکز پژوهش های ژئوفيزيک آلمان انجام شده است به خوبی نشان می دهد که اين مشکل تا چه حد جدی است.
- «برخی از ارزيابی ها تخمين می زنند که سطح آب در آبخيزها و بسترهای زير زمينی در ايران طی ۱۵ سال گذشته، بطور متوسط نيم متر در هر سال تنزل پيدا کرده است.»
پژوهش های اين گروه از طريق مقايسه تصاوير و بررسی های ماهواره ای ده سال گذشته با داده های آماری مربوط به سطح آب نشان می دهد که کاهش شديد آب در بسترهای زير زمينی مشکلات جدی ايجاد کرده است.
تقاضای بيشتر از عرضه
«نشنال جئوگرافی» می نويسد که بخش اعظم خاک ايران تقريبا خشک است، فقط در ۱۰ درصد از اراضی اين کشور باران کافی برای تامين آب مورد نياز می بارد و ساير بخش های ايران به شدت به آب استخراج شده از زمين متکی است که نيمی از آن از بسترهای زير زمينی و آبخيزها تامين می شود.
این نشریه از قول مهدی متق می نويسد: افزايش جمعيت همزمان با توسعه اقتصادی و رشد صنعت و کشاورزی باعث افزايش شديد نياز به مصرف آب شده است.
اين پژوهشگر می افزايد: اما آب در بسترهای زير زمينی با سرعت بسيار کمتری جايگزين می شود و بنابر اين سطح آب در اين آبخيزها رو به کاهش گذاشته است.
به گفته مهدی متق، بسياری از اين آبخيزها چند هزار سال طول می کشد تا مجددا پر شوند.
به نوشته اين نشریه آمريکايی، بين سال های ۱۹۷۱ تا ۲۰۰۱ سطح آب در بسترهای زير زمينی حدود ۱۵ متر کاهش يافته است و بررسی ها به کمک تصاوير ماهواره ای نشان می دهد که برخی از مناطق ايران سطح زمين حدود نيم متر در سال نشست کرده است.
مهدی متق که قرار است نتيجه پژوهش های وی در شماره بعدی مجله پژوهش های ژئوفيزيک منتشر شود ، می گويد: ما گودال ها و ترک های بزرگی را که ناشی از نشست کردن سطح خاک است مشاهده کرده ايم که عرض آنها بين يک تا دو متر و عمق آنها گاه چندين متر است.
مناطقی که تاکنون به شدت آسيب ديده اند نواحی کشاورزی و از جمله اراضی کشت پسته در دشت رفسنجان واقع در مرکز ايران است.
به اعتقاد مهدی متق، علاوه بر تمام اين مشکلات بايد توجه داشت که خاک بی آب و خشک، ضعيف و سست می شود و در نتيجه به هنگام وقوع زلزله، لرزش لايه های سطحی شديدتر است و عوارض اين لرزش ها خطرناک تر خواهد بود.
مشکل قديمی اکثر کشورها
«نشنال جئوگرافی» می نويسد: ايران تنها کشوری نيست که با اين مشکل روبروست.
اين مجله از رولاند برگمن از کارشناسان ژئوفيزيک دانشگاه برکلی در کاليفرنيا چنين نقل قول می کند: «آنچه که در ايران اتفاق افتاده با روندی که در قرن بيستم در کاليفرنيا شاهد آن بوده ايم، شباهت فراوانی دارد.»
«نشنال جئوگرافی» می افزايد: «تحت تاثير وقوع شرايطی مشابه در ايالت کاليفرنيا امروزه شهرهایی نظير سانفرانسيسکو آب مورد نياز خود را از کوهستان های دوردست تر تامين می کنند.»
رولاند برگمن معتقد است که روش های مشابه اين در انتقال منابع آب و مديریت و برنامه ريزی بهتر برای سيستم آبرسانی کشور می تواند به کاهش مشکل در ايران کمک کند ولی تاکيد دارد که اجرای اين اقدامات کار ساده ای نيست.
وی می افزايد: تنها راه حل اين مشکل، يا کشف ذخاير ديگر آب است و يا کاهش مصرف کشاورزی، صنعتی و شخصی و اجرای اين روش ها درايران و يا هر کشور ديگری که با اين مشکل روبروست کار ساده ای نيست.
