ششم دیماه، سالروز تولد حرکتی اعتراضی نسبت به حجاب اجباری در ایران که بعدتر نام «دختران خیابان انقلاب» بر آن گذاشته شد، در سکوت رسانههای فارسیزبان داخل کشور، در شبکههای اجتماعی یادآوری شد و مورد تقدیر قرار گرفت.
مسیح علینژاد، روزنامهنگار نیز ویدئوهایی در صفحه توئیتر خود منتشر کرده و نوشته است که شماری از زنان ایرانی مخالف حجاب اجباری «در سالگرد دختران خیابان انقلاب» روسریهای خود را از سر برداشتهاند و وی این حرکت آنها را نشانه «زندهبودن این جنبش» معرفی کرده است.
ششم دیماه سال ۹۶ چند روز پیش از تظاهرات اعتراضی گسترده در بیش از یکصد شهر ایران به وقوع پیوست. ویدا موحد که به «دختر خیابان انقلاب» معروف شد در تقاطع خیابان انقلاب و وصال شیرازی تهران، در حرکتی نمادین روسری سفیدرنگی را بر سر چوب کرد و در اعتراض به حجاب اجباری آن را تکان داد.
اقدام اعتراضی وی آغازگر حرکتی شد که دیگر نه «دختر خیابان انقلاب» بلکه «دختران خیابان انقلاب» نام گرفت.
چند روز بعد از اقدام ویدا، در همان نقطه و مناطق دیگر تهران و شهرهای دیگر ایران به شیوه مشابهی، حجاب اجباری در ایران به چالش کشیده شد و تصاویر و ویدئوهای آن در شبکههای اجتماعی در دسترس همگان قرار گرفت.
پلیس ایران برای مقابله با این حرکت مجبور شد سکویی که ویدا موحد بر آن ایستاده بود و سکوهای دیگر را به حالت سهگوش و شیبدار دربیاورد تا مانع ایستادن زنان معترض بر آنها شود.
در برخی ویدئوهایی که از اقدام زنان معترض به حجاب اجباری در تهران و دیگر شهرهای ایران در شبکههای اجتماعی منتشر میشد، پلیس با خشونت آنها را از بلندیها به پایین میکشید و با خود میبرد که یکی از آنها مریم شریعتمداری بود که به گفته نسرین ستوده، وکیل دادگستری، پای وی بهدلیل پرت شدن به پایین سکو از سوی پلیس، شکست.
نکته قابل توجه در این ویدئوها تشویق زنان معترض از سوی مردم حاضر در صحنه، هو شدن ماموران پلیس و در مواردی درگیری لفظی آنها با مأموران و نیز پیوستن مردان مخالف حجاب اجباری به این حرکت بود.
این حرکت که به نوعی «نافرمانی مدنی» توصیف شده است، به اندازهای تکرار شد که از ششم دیماه تا ۱۲ بهمن ماه ۱۳۹۶ به گفته مرکز اطلاعرسانی نیروی انتظامی تهران ۲۹ نفر در این رابطه دستگیر شدند.
شماری از بازداشتشدگان این حرکت در گمنامی ماندهاند، اما به جز ویدا موحد، آغازگر آن که از سرنوشت وی اطلاعی در دست نیست، زنان دیگری چون نرگس حسینی، اعظم جنگروی، شاپرک شجریزاده، مریم شریعتمداری و همراز صادقی در میان بازداشتشدگان بودند.
بهدنبال گسترش حرکت «دختران خیابان انقلاب» به نقاط مختلف ایران، مقامهای امنیتی در اقدامی تهدیدآمیز، هشدار دادند که اتهام معترضان دیگر تنها به «عدم رعایت حجاب شرعی» محدود نخواهد بود و اتهام «تشویق به فساد» هم متوجه آنها خواهد شد.
این تهدید به این معنی بود که معترضان ممکن بود به جای دو ماه زندان یا جریمه، با احکام سنگینتری مواجه شوند.
مقامهای قضایی و انتظامی جمهوری اسلامی همچون غلامحسین محسنی اژهای، سخنگوی قوه قضائیه، یا تلاش کردند معترضان را «فریبخورده»، «کودک» و «مصرفکننده مواد مخدر صنعتی» معرفی کنند و یا مدعی وابستگی «باندی و سازمانی» آنها شوند.
شماری از روحانیون همچون حسین نوری همدانی نیز این دختران را «نخاله» خواند و احمد خاتمی، امام جمعه تهران هم از وضعیت حجاب در ایران به تندی انتقاد کرد.
با آنکه مقامهای جمهوری اسلامی تلاش میکردند اعتراض علنی به حجاب اجباری در ایران را بیاهمیت جلوه دهند، اما این موضوع به اندازهای اهمیت یافت که آیتالله علی خامنهای، رهبر ایران، روز ۱۷ اسفند سال ۹۶ در جمع مداحان به این موضوع اشاره کرد.
وی گفت: «{دشمنان} آن همه هزینه، فکر و تبلیغات کردند که در نتیجه آن چند دختر فریب بخورند و در گوشه و کنار روسری از سر بردارند و همه تلاشهایشان در این نتیجه کوچک و حقیر خلاصه شد که این، مسئلهای نیست».
رهبر جمهوری اسلامی برای روشن کردن تکلیف مقامهای مسئول در برخورد با این پدیده نیز گفت: «نظام اسلامی با فردی که در خانه خود و در مقابل نامحرم حجاب ندارد، کاری ندارد، اما کاری که در ملأ عام انجام میشود در واقع کار و تعلیم عمومی است و برای نظام برآمده از اسلام، تکلیف ایجاد میکند».
با این حال و با وجود بازداشتها، حرکت «دختران خیابان انقلاب» از میان نرفت و جسته و گریخته ادامه یافت، به صورتی که روز هفتم آبانماه سال جاری، زنی جوان که هویت وی مشخص نشد و در میدان انقلاب حجاب از سر برداشته بود، توسط نیروی انتظامی بازداشت شد.
سکوت رسانههای ایران؛ تقدیر شبکههای اجتماعی
در سالروز تولد حرکت «دختران خیابان انقلاب»، کاربران شبکههای اجتماعی فارسیزبان از جمله توئیتر برخلاف رسانههای داخل کشور، از این حرکت تقدیر کردهاند.
حسین رونقی در این زمینه توئیت کرده است: «یکسال پیش در چنین روزی زنی شجاع، جسور و استوار در سکوی انقلاب با سکوت و با نگاهی به فردای روشن، آزادی را فریاد زد. او نمادی از مطالبهگری و عملگرایی برای رسیدن به خواستههای بحق و مشروع است، خواستههایی که بر پایه آزادی، حقوق انسانی و حق انتخاب است».
سام واثقی هم نوشته است: «در اولين سالگرد دختران خیابان انقلاب از خودم به تکرار و تکرار میپرسم، چرا ویدا موحد باید بخواهد که من بدانم او کجاست؟ مگر وقتی او را گرفتند و زدند و بازداشت کردند و ... من آنجا بودم. مگر من لیاقتش را دارم بدانم او کجاست؟ شما از خودتان نمیپرسید؟»
علی اشتری، از اعضای «فرشگرد» نیز نوشته است: «در اولين سالگرد دختران خیابان انقلاب كاش میدانستم ویدا موحد کجاست و میگفتمش كه چقدر قدردان شجاعتش هستم. ويدا شايد اين را نبيند ولى اعظم جنگروى، مريم شريعتمدارى و شاپرک شجرىزاده چرا. به آنها میگويم كه با شير زنانى چون شما، ترديدى نيست كه ایران را پس میگیریم و دوباره میسازیم».
مهدی شمشیری نیز توئیت کرده است: «یک سال از حرکت شجاعانه دختران خیابان انقلاب گذشت. حرکتی که به سرعت تکثیر شد. حرکتی که ترس را در دل حکومت انداخت. شجاعت و اتحاد را باید از آنها یاد گرفت که همه چیز را به جان خریدند و به روی سکو رفتند تا به هدف خود برسند. تنها با اتحاد است شجاعت در وجودمان شکل میگیرد».
نظام جمهوری اسلامی از بدو شکلگیری تا به امروز علاوه بر صرف هزینههای هنگفت برای ترویج حجاب و مقابله با بدحجابی، نشان داده که در زمینه پوشش اختیاری نیز انعطافپذیر نیست.
با وجود این، پس از گذشت ۴۰ سال از این تلاشهای حکومتی، فرشته روحافزا، معاون زنان شورای انقلاب فرهنگی به تازگی گفته که حجاب در ایران «با شتاب در حال افول است» و «قطعاً این افول بیشتر خواهد شد».