مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید، ایران و قدرت‌های بزرگ به زودی جنجال بر سر برنامه هسته‌ای تهران را با اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) حل‌وفصل خواهند کرد، ولی بازرسی‌ها به منظور اعتمادسازی میان طرفین سال‌ها طول خواهد کشید.
یوکیو آمانو درباره کار بازرسان آژانس برای نظارت بر تأسیسات هسته‌ای ایران در چارچوب برجام به خبرگزاری آلمان گفته که این مسئله هنوز آغاز نشده است.
برجام به آژانس اجازه می‌دهد که در چارچوب پروتکل الحاقی بازرسی‌های سرزده از تاسیسات هسته‌ای ایران داشته باشد.
تهران از هفته‌ها پیش کار جمع آوری سانتریفوژ‌ها از تأسیسات خود بویژه در نظنز را آغاز کرده است تا طرفین به روز اجرای برجام برسند. اقدامات ایران نیز باید به تأیید بازرسان آژانس برسد که پس از آن آمریکا، اتحادیه اروپا و سازمان ملل تحریم‌های فلج‌کننده ایران را لغو خواهند کرد.
با این حال، آقای آمانو اخیراً به خبرگزاری آلمان گفته که اجرای برجام بازرسی دقیق تأسیسات اتمی ایران را متوقف نخواهد کرد.
وی افزوده است: «این بازرسی‌ها سال‌های طولانی به درازا خواهد کشید».
بر اساس توافق میان ایران و شش قدرت جهانی در وین که روز ۲۳ تیرماه امسال حاصل آمد، بازرسی‌های سرزده از تأسیسات هسته‌ای ایران به مدت ۱۵ سال مورد توافق طرفین قرار گرفت.
مدیرکل آژانس اظهار داشت که «این یک ابزار راستی‌آزمایی بسیار قدرتمند» است.
به گفته وی، «مسئله هسته‌ای ایران تاریخچه بسیار پیچیده‌ای دارد و اعتمادی به آن نیست. آنها پیش از سال ۲۰۰۳ دست به اقداماتی در زمینه توسعه فناوری مرتبط با سلاح هسته‌ای زدند».
آژانس روز ۲۴ آذر پرونده گذشته فعالیت‌های هسته‌ای ایران را مختومه اعلام کرد و اکنون تمام تلاش خود را معطوف این کرده است که این برنامه از اهداف صلح‌آمیز انحراف نداشته باشد.
بازرسان آژانس قرار است که بر اساس برجام، بسیاری از تأسیسات اتمی ایران را زیرنظر داشته باشند، از معادن اورانیوم در جنوب ایران گرفته تا تأسیسات غنی‌سازی نطنز در نواحی مرکزی کشور.
مدیرکل آژانس می‌گوید: «این یک چالش تاریخی بزرگی برای ما خواهد بود. بازرسان قادر خواهند بود که خیلی سریع در هر یک از این تأسیسات هرگونه سوءاستفاده از مواد اتمی به منظور ساخت سلاح هسته‌ای را ردیابی کنند».
آقای آمانو گفته است: «اگر آنها تلاش کنند که چیزی را پنهان سازند، ما طبعاً شواهد مربوط به آن را پیدا کرده و در این زمینه از آنها توضیح خواهیم خواست».
به عنوان مثال، بازرسان آژانس با نمونه‌برداری اورانیوم آن را برای بررسی به آزمایشگاهی در نزدیکی وین، پایتخت اتریش، می‌فرستند تا مطمئن شوند که غلظت آن در همان سطحی است که ایران در برجام پذیرفته است بیش از آن غنی‌سازی نکند.
بر اساس برجام، سطح غنی‌سازی در ایران نباید از ۳.۶۷ درصد تجاوز کند. تهران در روزهای گذشته بیش از ۱۱ تن اورانیوم غنی شده خود را به روسیه فرستاد و در ازای آن بیش از ۲۰۰ تن کیک زرد تحویل گرفت.
به گزارش خبرگزاری آلمان، بازرسی‌های گسترده متضمن تأمین هزینه و نیروی انسانی کافی است.
آژانس گفته است که برای فعالیت‌های خود در ارتباط با اجرای برجام سالانه نیازمند ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار یورو است که معادل هفت درصد کل بودجه سالانه بازرسی‌های آژانس است، اما آمانو می‌گوید که «ما هنوز این مبلغ را در اختیار نداریم».
انتظار می‌رود که برجام از ماه ژانویه اجرایی شده و تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران نیز لغو شوند.
