رییس‌جمهوری آمریکا روز چهارشنبه ۱۵ آذر در یک سخنرانی تاریخی و به رغم مخالفت‌های منطقه‌ای، اورشلیم (بیت‌المقدس) را به عنوان پایتخت کشور اسرائیل به رسمیت شناخت و وعده داد که سفارت ایالات متحده را از تل‌آویو به این شهر منتقل کند.
دونالد ترامپ از کاخ سفید اعلام کرد: «کنگره در سال ۱۹۹۵ مصوبه‌ای داشت و از دولت فدرال خواست تا اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت بشناسد. حال ۲۰ سال از آن زمان می‌گذرد و تمام روسای‌جمهوری آمریکا انتقال سفارت ایالات متحده و به رسمیت شناختن این شهر به عنوان پایتخت اسرائیل را به تعویق انداختند».
وی افزود: «اکنون زمان آن فرار رسیده که رسما اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل اعلام کنیم. امروز من این خبر را اعلام می‌کنم».
دونالد ترامپ گفت به وزارت خارجه واشینگتن دستور داده که کار انتقال سفارت به اورشلیم فراهم شود. وی همچنین گفت کار ساختمان‌سازی سفارت آمریکا در اورشلیم آغاز خواهد شد تا انتقال سفارت در سالهای آینده عملی شود.
رییس‌جمهوری آمریکا اورشلیم را «مرکز دمکراسی» نامید و گفت، مقر کنست، دفتر نخست‌وزیری، و وزارتخانه‌های اسرائیل در این شهر هستند.
وی یادآور شد که روند صلح میان اسرائیل و فلسطینیان به رکود رفته است، و افزود «نمی‌توان تمامی مشکلات را از طریق فرضیه‌های ناکام حل کرد».
آقای ترامپ گفت، تصمیم او با هدف دورشدن از گام‌های تسهیل در رسیدن به صلح میان اسرائیل و فلسطینیان نیست و در مورد راهکار نهایی «تصمیم نگرفته‌ایم».
به گفته رییس‌جمهوری آمریکا، اقدام امروز او «شروعی برای یک رویکرد تازه نسبت به نزاع اسرائیلی- فلسطینی» به امید «رسیدن به صلح عادلانه» است.
آقای ترامپ این را نیز گفت که افراط‌گرایی نسل‌های جوان را تهدید می‌کند و با آن برخورد خواهد شد ولی زمان آن است که صداهای تازه‌ای در خاورمیانه به امید تحقق آینده‌ای بهتر برای منطقه مطرح شود.
افراط‌گرایی نسل‌های جوان را تهدید می‌کند و با آن برخورد خواهد شد ولی زمان آن است که صداهای تازه‌ای در خاورمیانه به امید تحقق آینده‌ای بهتر برای منطقه مطرح شود.دونالد ترامپ
دونالد ترامپ با اشاره به سفر بهار گذشته خود به عربستان سعودی و دیدار با رهبران کشورهای عربی در ریاض، گفت مردم منطقه لایق صلح هستند.
وی گفت که مایک پنس معاون رییس‌جمهوری در روزهای آینده راهی منطقه خواهد شد.
رییس‌جمهوری آمریکا سپس در حضور مایک پنس حکم انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به اورشلیم را در برابر دوربین‌ها امضا کرد.
تغییر سیاست آمریکا در مورد اورشلیم در حالی است که جامعه جهانی نسبت به این احتمال ابراز نگرانی جدی کرده بود.
به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت دولت یهود، در حالی که این شهر برای مسلمانان و مسیحیان نیز اهمیت زیادی دارد، یک تغییر راهبردی در سیاست آمریکا محسوب می‌شود که می‌تواند عواقب منطقه‌ای و جهانی داشته باشد.
در قطعنامه سال ۱۹۴۷ سازمان ملل در مورد تقسیم سرزمین مورد نزاع به دو دولت یهودی و عربی، از اورشلیم به عنوان شهری که جایگاه بین‌المللی داشته باشد، یاد شده بود.
اما در پی رد قطعنامه سال ۱۹۴۷ از سوی فلسطینیان، در حالی که در بهار ۱۹۴۸ داوید بن گوریون استقلال دولت یهود را اعلام کرد، اسرائیل بر غرب اورشلیم مسلط بود.
در جنگ سال ۱۹۶۷ میان کشورهای عربی و اسرائیل، ارتش دولت یهود شرق بیت‌المقدس را به تصرف خود در آورد.
اسرائیل در سال ۱۹۸۰ شرق اورشلیم را رسما به خاک خود منضم کرد؛ اما آمریکا و اکثر کشورهای جهان تا به حال اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت نشناخته بودند.
در گذشته و تا پیش از آغاز دهه هشتاد میلادی، چند دولت از جمله هلند، کاستاریکا و السالوادور در اورشلیم سفارتخانه داشتند.
هلند اما بعدا سفارت خود را به تل‌آویو منتقل کرد؛ کاستاریکا و السالوادور آخرین کشورهای جهان بودند که در سال ۲۰۰۶ سفارت خود را در اورشلیم به دفتر نمایندگی مبدل کرده و در تل‌آویو اقدام به گشودن سفارت کردند.
با وجود بودن سفارت چند کشور یاد شده در اورشلیم، این اقدام آنها به این منزله نبود که این شهر را تنها به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخته‌اند.
در پیمان صلح ۱۹۹۳ میان اسرائیل و سازمان آزادیبخش فلسطین قرار شد که جایگاه نهایی این شهر تاریخی در مراحل پیشرفته مذاکرات صلح میان دو طرف تعیین شود؛ اما روند صلح سال‌هاست که معلق مانده است.
آمریکا ده‌ها سال است که افزون بر سفارتخانه‌اش در تل‌آویو دو کنسولگری در اورشلیم دارد.
آمریکا تا چندی پیش در خیابان «صلاح‌الدین» در یکی از مرکزی‌ترین نقاط فلسطینی‌نشین شرق بیت‌المقدس کنسولگری داشت؛ این کنسولگری به تازگی به محله «تالپیوت» که بیشتر نزدیک محله‌های یهودی‌نشین است، منتقل شده.
آمریکا در همین حال در خیابان «آگرون» در قلب اورشلیم و در چند قدمی دفتر نخست‌وزیری در میدان «پاریس» یک کنسولگری دیگر دارد.
شهرداری اورشلیم برای تشویق آمریکا به انتقال سفارتش به اورشلیم، در سال ۱۹۸۹ چند هکتار زمین در منطقه آلنبی در نزدیکی اورشلیم را به بهای نمادین یک دلار برای ۹۹ سال به آمریکا هدیه داد؛ اما ساختمان‌سازی در این زمین هرگز تکمیل نشده بود.
واکنش‌های بین‌المللی
لحظاتی بعد از اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، امروز را «روزی تاریخی» توصیف کرد و گام که اقدام واشینگتن «گام مهمی در مسیر صلح است».
وی با خشنودی از سخنرانی رییس‌جمهوری آمریکا دیگر کشورها را به اقدام مشابه فرا خواند.
امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، نیز از تمام طرف‌ها در اسرائیل و سرزمین‌های فلسطینی خواست تا از بروز خشونت جلوگیری کنند و تاکید کرد که «وضعیت اورشلیم باید از طریق مذاکرات میان اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها تعیین شود».
وی اقدام یکجانبه دونالد ترامپ در به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل را «تاسف‌بار» خواند و گفت که فرانسه از این اقدام حمایت نمی‌کند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، هم گفت که جایگزینی برای راه حل دو کشور وجود ندارد، «راه حل دوم وجود ندارد».
«باید از مدت‌ها پیش این تصمیم گرفته می‌شد»
دونالد ترامپ ساعتی پیش از اعلامیه رسمی‌اش در این زمینه در نشست دولت خود در واشینگتن گفته بود: «این تصمیم باید از مدت‌ها پیش گرفته می‌شد».
وی افزوده بود: «یک اعلامیه خطیر در مورد اسرائیل و فلسطینی‌ها داریم؛ کاری که می‌بایست از مدت‌ها پیش انجام می‌شد».
آقای ترامپ خاطرنشان کرده بود: «روسای‌جمهوری بسیاری (در آمریکا) گفته بودند که می‌خواهند این کار را انجام دهند اما نکردند؛ نمی‌دانم این مسئله (ناشی از نبود) شجاعت بوده یا اینکه (آنها) نظرشان را عوض کردند... بگذارید بعدا در این باره حرف بزنیم».
کاخ سفید روز سه‌شنبه خبر داده بود که رییس‌جمهوری ترامپ شهر اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخته و آغاز روند انتقال سفارت آمریکا از تل‌آویو به اورشلیم را اعلام خواهد کرد.
دولت آمریکا در همین حال تایید کرده است که کار انتقال سفارتش به اورشلیم سه تا چهار سال طول می‌کشد.
سوئد نیز در ساعات اخیر به صف طولانی از کشورهای جهان پیوست که نسبت به تغییر سیاست آمریکا ابراز نگرانی عمیق کرده‌اند.
وزارت خارجه سوئد شامگاه چهارشنبه اعلام کرد که اقدام آمریکا «فاجعه‌بار» خواهد بود.
پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان و ترزا می نخست‌وزیر بریتانیا نیز در ساعات اخیر از رییس‌جمهوری آمریکا خواسته بودند که وضعیت کنونی اورشلیم را حفظ کند.
پاپ روز چهارشنبه در واتیکان ابراز نگرانی کرد که تغییر سیاست آمریکا در مورد اورشلیم بحران تازه‌ای بر آلام دنیا بیفزاید.
فلسطینیان از اقدام دولت آمریکا ابراز ناخشنودی کرده و ایام خشم خود را آغاز کرده‌اند؛ یک مقام رسمی فلسطینیان این اقدام را «خنجر زنی قرن» از سوی آمریکا به روند صلح نامید.
اسرائیل با وجود خشنودی از به رسمیت شناخته شدن اورشلیم به عنوان پایتخت این کشور، از بروز درگیری‌های امنیتی تازه به شدت نگران شده و نیروهای نظامی، پلیس و امنیتی‌اش به حالت آماده‌باش در آمده‌اند.
