«آگاهی زنان کارگر ایرانی بالا رفته اما مجبورند به کار سیاه تن دهند»
هر سال مراسم روز جهانی زن، روز هشتم ماه مارس، در کشورهای دنیا برگزار می‌شود و در مورد مسائل و مشکلات زنان از جمله زنان کارگر بحث و گفت‌وگو می‌شود. اما در برخی از کشورها مانند ایران این روز به رسمیت شناخته نشده است و در عین حال دستگاه‌های دولتی از صدور مجوز برای برگزاری مراسمی به این دلیل خودداری می‌کنند.
در این ارتباط می‌توان به بازداشت تعدادی از اعضای کمیته هماهنگی برای کمک به ایجاد تشکل‌های کارگری در شهر سنندج در روز جهانی زن اشاره کرد.
جوانمیر مرادی، رئیس انجمن صنفی کارگران فلزکار و برق کرمانشاه، دراین باره به رادیو فردا می‌گوید: «هیچ گاه اتفاق نیفتاده که موجباتی برای برگزار شدن این مراسم فراهم شود.»
اما به رغم فشارها، مراسم روز جهانی زن در ایران هر سال در محافل خصوصی به ویژه توسط فعالان کارگری برگزار شده است.
یکی از مسائلی که هر سال در روز جهانی زن در ایران مورد توجه قرار می‌گیرد، وضعیت زنان کارگر و مشکلات آنان است.
جوانمیر مرادی درباره مهمترین مشکلات زنان کارگر چنین توضیح می‌دهد: «تبعیض در ارتباط با حقوق زنان کارگر نسبت به مردان کارگر پدیده‌ای سراسری است نه مخصوص یک کشور و دو کشور. حتی در کشورهای پیشرفته هم حقوق یک زن کارگر تقریبا ۷۰ درصد حقوق یک مرد کارگر است. اما در کشورهای عقب‌افتاده این مسئله به مراتب بدتر و متفاوت‌تر است و حقوق زنان به مراتب بیشتر پایمال می‌شود و حقوق یک کارگر زن تقریبا نصف حقوق کارگر مرد است در ازای کار برابر.»
خدیجه مقدم از فعالان حقوق زنان و فعال در توانمندسازی اقتصادی زنان، نیز در گفت‌وگو با رادیو فردا از زاویه دیگری به این موضوع می‌پردازد و می‌گوید: «عمده‌ترین مشکل کارگران زن ما این است که اکثریت آنها در کارگاه‌هایی که مشمول قانون کار نیستند کار می‌کنند که بر این کارگاه‌ها هیچ نظارتی صورت نمی‌گیرد. این زنان از ابتدایی‌ترین حقوق یک کارگر محروم هستند و حقوقشان از حقوقی که هر سال توسط شورای قانون کار تصویب می‌شود بسیار پایین‌تر است. آنها مرخصی زایمان ندارند، از مهدکودک محروم هستند و گاهی در شرایط غیر استاندارد از نظر ایمنی محیط بین ۱۰ تا ۱۲ ساعت در روز کار می‌کنند و مورد خشونت کارفرماها قرار می‌گیرند حتی خشونت جنسی.»
کانون مدافعان حقوق کارگر نیز اشاره کرده که محدودیت‌های موجود و قوانین تثبیت‌کننده این محدودیت‌ها، یافتن شغل مناسب و کار در شرایط بهتر را برای زنان ناممکن کرده است.
زهرا وردی، تنها بانوی کابینت‌ساز ایرانی
به گفته این تشکل کارگری، بیشتر کارگاه‌هایی که زنان در آن به کار می‌پردازند، به این دلیل که اغلب زیر ۱۰ پرسنل دارد، مشمول حدّاقل‌های قانونی هم نیست و این بدان معناست که کارفرما می‌تواند خودِ زنِ شاغل را هم بیمه نکند و این در حالیست که بیشتر این زنان از حدّاقلِ دستمزد اعلام‌شده دولتی نیز بی‌بهره هستند.
در این ارتباط، کانون زنان ایرانی نیز نوشته است که گرچه قوانین در ایران به برابری دستمزد زن و مرد در مشاغل یکسان اشاره کرده‌اند اما برخی حقوق مانند عائله‌مندی فقط به مردان تعلق می‌گیرد و همین موضوع به نابرابری دستمزد زنان و مردان منجر می‌شود.
این تشکل مدافع حقوق زنان اشاره کرده است که در این شرایط، تعداد زنانی که با حقوق کمتر از حداقل دستمزد ماهانه ۳۹۰ هزار تومانی کار می‌کنند، افزایش یافته است.
در کنار این مسائل، به گزارش خبرگزاری مهر اکبر شوکت، عضو هیئت مدیره انجمن صنفی کارگران کشور، گفته است رویه جدید بسیاری از کارفرمایان، اخراج زنان متأهل است؛ یعنی آنها به دلیل اینکه دارای مرخصی بعد از زایمان هستند اخراج می‌شوند و کارگران مجرد به جایشان استخدام می‌شوند.
یکی از مسایلی که در روز جهانی زن مورد توجه فعالان کارگری و نیز فعالان حقوق کودکان قرار دارد، بحث دختربچه‌هایی است که مجبور به کار هستند.
روژین محمدی که مدتی در یکی از سازمان‌های غیر دولتی کمک به کودکان در شهر ری فعالیت کرده بود، با اشاره به این که برخی از کارهایی که کودکان کار دختر انجام می‌دهند ممکن است شامل تعریف کار کودک نباشد، به رادیو فردا می‌گوید: «همان طور که خیلی‌ها خانه‌داری را برای زن کار محسوب نمی‌کنند، کار نظافت خانه و نگهداری از بچه‌ها را هم ممکن است کار کودک حساب نکنند. در شرایطی که جامعه نمی‌تواند بهره‌کشی از کودکان را محدود کند، سعی می‌شود از هر ابزاری برای بهره‌کشی بیشتر از کودکان استفاده شود که به طور مشخص در مورد دختران خرید و فروش آنها است به عنوان کالای جنسی و برای سوءاستفاده جنسی حتی در محل کار.»
خدیجه مقدم نیز می‌گوید: «طبق قانون کار، کار کودکان زیر ۱۵ سال ممنوع است. ولی طبق آمار مرکز آمار ایران ما بیش از پنج میلیون کودک کار داریم و این کودکان از هر نظر در خطر هستند. این کودکان آموزش نمی‌بینند و از آنها انواع و اقسام سوء استفاده به عمل می‌آید.»
برخی از فعالان کارگری اعتقاد دارند شرایط فعلی کارگران زن در ایران برخلاف مقاوله‌نامه ۱۱۱ سازمان بین المللی کار است که می‌گوید هر گونه تبعیض در امور استخدام و اشتغال و هرگونه تفاوت و محرومیت بر پایه رنگ، نژاد، جنیسیت، مذهب، وعقیده سیاسی ممنوع است.
این فعالان بر لزوم امضای کنوانسیون رفع هر گونه خشونت علیه زنان توسط دولت ایران تاکید می‌کنند و می‌افزایند این اقدام راه را برای زنان کارگر جهت تشکیل آزادانه تشکل‌های صنفی خود هموار می‌کند.
در این میان پرسشی وجود دارد، این که زنان کارگر تا چه اندازه نسبت به مشکلات خود و لزوم برطرف شدن آنها آگاهی دارند؟
جوانمیر مرادی پاسخ می‌دهد: «تلاش‌هایی از سوی تشکل‌های کارگری و از طرف خود زنان کارگر صورت گرفته. زنان دست روی دست نگذاشته و خانه‌نشین نبوده‌اند و برای اعاده حقوق از دست رفته خود مبارزات و اعتراضات زیادی انجام داده‌اند.»
خدیجه مقدم نیز معتقد است: «آگاهی زنان کارگر خیلی بالا رفته است ولی به دلیل بحران اشتغالی که در ایران وجود دارد اینها مجبور هستند به کار سیاه تن دهند و می‌دانند مورد استثمار قرار می‌گیرند ولی چاره‌ای ندارند. آنها می‌دانند باید نهادها و تشکل‌های مستقل داشته باشند ولی حمایت نمی‌شوند. اتحادیه سراسری زنان کارگر در ایران وجود دارد ولی کسی می‌تواند عضو این اتحادیه شود که زیر پوشش سازمان تامین اجتماعی باشد.»
پای صحبت شنوندگان
شايد شنيده ايد محمدرضا رحيمی، معاون اول رئيس جمهوری ايران، گفته است «با افزايش قيمت‌ها در ماه‌های گذشته قدرت خريد حقوق‌بگيران کشور نصف شده است و ما نيز کاری نتوانستيم برايشان بکنيم.»
«شادی» در اين ارتباط نوشته است که بعد از هشت سال تازه متوجه اين موضوع شدند؟ او عقيده دارد که اين اعترافات به خاطر انتخابات رياست جمهوری سال آينده ابراز شده است.
آشنايی با قانون کار
ماده ۱۹۶ می گويد وزارت تعاون، ﮐﺎر و رفاه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﮑﻠﻒ اﺳﺖ در ﺟﻬﺖ آﮔﺎﻫﯽ و ﺷﮑﻮﻓﺎيی ﻓﮑﺮی ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮐﺎرﮔﺮان و رﺷﺪ ﮐﺎرﻫﺎی ﻋﻠﻤﯽ و ﻋﻤﻠﯽ و ﺗﺨﺼﺼﯽ در زﻣﯿﻨﻪﻫﺎی ﻋﻠﻢ وﺻﻨﻌﺖ، ﮐﺸﺎورزی و ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ، ﻓﯿﻠﻢ، اﺳﻼﯾﺪ وآﻣﻮزش های ﻻزم دﯾﮕﺮ را ﺗﺪارک ﺑﺒﯿﻨﺪ و اﯾﻦ اﻣﮑﺎﻧﺎت را از ﻃﺮﯾﻖ رادﯾﻮ، ﺗﻠﻮﯾﺰﯾﻮن و رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎی ﮔﺮوﻫﯽ و ﯾﺎ به ﻫﺮﻧﺤﻮ دﯾﮕﺮی ﮐﻪ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ در اﺧﺘﯿﺎر آﻧﺎن ﻗﺮار دﻫﺪ.
***
شما می توانيد درباره مشکلات خود با آدرس kar@radiofarda.com و يا شماره تلفن۰۰۴۲۰۲۲۱۱۲۲۱۱۲ تماس بگيريد.
روزبه بوالهری که فعالیت خود را به عنوان روزنامه‌نگار از سال ۱۳۶۸ آغاز کرده، از اسفند سال ۱۳۸۴ به تحریریه رادیو فردا پیوست.
او که پیش از پیوستن به رادیوفردا، در شماری از روزنامه‌های ایران نیز به عنوان دبیر سرویس بین‌الملل فعالیت کرده، در کنار تهیه خبر و گزارش، برنامه هفتگی کارنامه را تهیه می‌کند که به مسائل کارگران، معلمان و فعالان صنفی در ایران می‌پردازد.
