به گزارش خبرگزاری مهر، کار‌شناسان بین‌المللی برای خروج ژئوپارک قشم از لیست یونسکو، به ایران کارت قرمز نشان داده‌اند. هر چند که به گفته اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست، مدیر این ژئوپارک این خبر را رد کرده، اما این نخستین بار نیست که یونسکو از شکل اداره ژئوپارک قشم انتقاد می‌کند.
آقای کهرم در گفت‌وگو با رادیو فردا به پرسش‌هایی در همین زمینه پاسخ داده است.
قشم بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس است با انواع و اقسام زیستگاه‌ها از جنگل‌های مانگروی هشت هزار هکتاری گرفته تا کوه‌های نمکی بسیار زیبا، غار‌ها و سواحلی که انواع لاکپشت‌ها در آن تخم گذاری می‌کنند. در واقع جزیره قشم مجموعه‌ای است از عوامل زنده و بی‌جان که ژئوپارک را تشکیل می‌دهد.
اما در زمینه کارت قرمز با مدیر این ژئوپارک که صحبت می‌کردیم او صدور کارت قرمز از طرف یونسکو را رد کرد و گفت حدود یک سال و نیم پیش یک کارت زرد به ژئوپارک قشم تقدیم شده به خاطر اینکه بسیاری از سازمان‌ها با ژئوپارک همکاری نمی‌کنند.
همان طور که می‌دانید آنجا یک بندر آزاد است و این منطقه آزاد دوست دارد توسعه اقتصادی پیدا کند با ساخت و ساز، بنادر مختلف، پهلوگاه‌های کشتی و غیره که این امر مغایرت دارد با مدیریت ژئوپارک. دراثر این عوامل به خصوص ساخت و ساز‌ها و ایجاد جاده‌ها در امتداد ساحل و در نتیجه تخریب ساحل و تأسیس بارانداز‌ها، یونسکو به مدیر ژئوپارک کارت زرد داده است و این مدیر به طور کلی صدور کارت قرمز را انکار کرد.
سازمان‌های بین‌المللی وقتی حمایت می‌کنند از ژئوپارک و مناطق حفاظت شده و پارک ملی را در لیست خود قرار می‌دهند، از کشور میزبان انتظار دارند که سعی خود را در مراقبت و نگهداری این مناطق به خرج دهد. مثلا تالاب انزلی وقتی جزو کنوانسیون رامسر قرار گرفت، تمام مؤسسات بین‌المللی کنوانسیون رامسر و یا سازمان مسئول حفظ طبیعت جهان از ایران انتظار داشت این منطقه را حفظ کند.
وقتی ما نتوانیم این ژئوپارک را حفظ کنیم و از لیست خارج شود، دیگر حمایت جهانی از آن نخواهیم داشت و اگر اشکالی پیش آید و مثلا حتی ژئوپارک تخریب هم شود این‌ها به داد ما نمی‌رسند. اما وقتی منطقه‌ای در لیست یونسکو قرار دارد از نظر مالی، تکنیکی و ارسال متخصص می‌توانند به ما کمک کنند.
با این کمک‌ها ما می‌توانیم این ژئوپارک را به عنوان یک مرکز توریستی نگهداریم. اگر این منطقه تخریب شود درآمد ایران از ژئوپارک قشم که قرار است برای تمام دنیا یک هدف توریستی باشد از بین می‌رود و ما ضرر می‌کنیم از نظر کسب دلارهای توریستی.
از طرف دیگر منطقه از طرف سازمان‌های بین‌المللی و یونسکو به حال خود رها می‌شود و به آن رسیدگی نمی‌شود. البته مهم‌ترین لطمه‌ای که به ما وارد می‌شود لطمه پرستیژی است چون ما خودمان درخواست می‌دهیم این منطقه جزو لیست ژئوپارک‌های جهان و تحت نظر یونسکو قرار گیرد و وقتی نتوانیم شرایط حفاظت و مدیریت ژئوپارک را رعایت کنیم به راستی از نظر جهانی نتوانستیم به تعهدات خود عمل کنیم و این مسئله جنبه خوشی درعرصه بین‌المللی ندارد.
اگر کارت قرمز صادر شود یونسکو شرایطی را اعلام می‌کند که به آن دلایل کارت قرمز داده‌اند و راه حل را هم ارائه می‌دهند و می‌گویند مثلاً شما تا بازدید بعدی یک سال و یا دوسال فرصت دارید این معایب را برطرف کنید.
ژئوپارک منطقه‌ای است که دارای حداکثر تنوع عوامل زمین‌شناختی است. یعنی اینجا برخلاف پارک ملی و یا مناطق حفاظت شده تکیه روی عوامل زمین‌شناختی است. پارک ملی کویر یا پارک ملی گلستان بیشتر تکیه بر روی حیات وحش و نوع گیاهان است، در حالی که در ژئوپارک عوامل طبیعی زمین‌شناختی مانند تپه‌های نمکی، کوه‌ها، غار‌ها و انواع شیب دراز که در ساحل هست موردتوجه قرار می‌گیرد.
با تعریف مجموعه ژئوپارک که مفهوم جدیدی است، قشم در ایران منحصر به فرد است و همچنین در خاورمیانه هم اولین است.
آقای کهرم در گفت‌وگو با رادیو فردا به پرسش‌هایی در همین زمینه پاسخ داده است.
گفت‌وگوی مانیا منصور با اسماعیل کهرم در مورد حذف احتمالی ژئوپارک قشم از فهرست یونسکو
- ویژگی‌های ژئوپارک قشم و دلایل صدور چنین اخطاری چیست؟
قشم بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس است با انواع و اقسام زیستگاه‌ها از جنگل‌های مانگروی هشت هزار هکتاری گرفته تا کوه‌های نمکی بسیار زیبا، غار‌ها و سواحلی که انواع لاکپشت‌ها در آن تخم گذاری می‌کنند. در واقع جزیره قشم مجموعه‌ای است از عوامل زنده و بی‌جان که ژئوپارک را تشکیل می‌دهد.
اما در زمینه کارت قرمز با مدیر این ژئوپارک که صحبت می‌کردیم او صدور کارت قرمز از طرف یونسکو را رد کرد و گفت حدود یک سال و نیم پیش یک کارت زرد به ژئوپارک قشم تقدیم شده به خاطر اینکه بسیاری از سازمان‌ها با ژئوپارک همکاری نمی‌کنند.
همان طور که می‌دانید آنجا یک بندر آزاد است و این منطقه آزاد دوست دارد توسعه اقتصادی پیدا کند با ساخت و ساز، بنادر مختلف، پهلوگاه‌های کشتی و غیره که این امر مغایرت دارد با مدیریت ژئوپارک. دراثر این عوامل به خصوص ساخت و ساز‌ها و ایجاد جاده‌ها در امتداد ساحل و در نتیجه تخریب ساحل و تأسیس بارانداز‌ها، یونسکو به مدیر ژئوپارک کارت زرد داده است و این مدیر به طور کلی صدور کارت قرمز را انکار کرد.
- بر فرض اینکه چنین اتفاقی رخ داده و ژئوپارک قشم از فهرست یونسکو خارج شود، چه تبعاتی در برخواهد داشت؟
سازمان‌های بین‌المللی وقتی حمایت می‌کنند از ژئوپارک و مناطق حفاظت شده و پارک ملی را در لیست خود قرار می‌دهند، از کشور میزبان انتظار دارند که سعی خود را در مراقبت و نگهداری این مناطق به خرج دهد. مثلا تالاب انزلی وقتی جزو کنوانسیون رامسر قرار گرفت، تمام مؤسسات بین‌المللی کنوانسیون رامسر و یا سازمان مسئول حفظ طبیعت جهان از ایران انتظار داشت این منطقه را حفظ کند.
وقتی ما نتوانیم این ژئوپارک را حفظ کنیم و از لیست خارج شود، دیگر حمایت جهانی از آن نخواهیم داشت و اگر اشکالی پیش آید و مثلا حتی ژئوپارک تخریب هم شود این‌ها به داد ما نمی‌رسند. اما وقتی منطقه‌ای در لیست یونسکو قرار دارد از نظر مالی، تکنیکی و ارسال متخصص می‌توانند به ما کمک کنند.
با این کمک‌ها ما می‌توانیم این ژئوپارک را به عنوان یک مرکز توریستی نگهداریم. اگر این منطقه تخریب شود درآمد ایران از ژئوپارک قشم که قرار است برای تمام دنیا یک هدف توریستی باشد از بین می‌رود و ما ضرر می‌کنیم از نظر کسب دلارهای توریستی.
از طرف دیگر منطقه از طرف سازمان‌های بین‌المللی و یونسکو به حال خود رها می‌شود و به آن رسیدگی نمی‌شود. البته مهم‌ترین لطمه‌ای که به ما وارد می‌شود لطمه پرستیژی است چون ما خودمان درخواست می‌دهیم این منطقه جزو لیست ژئوپارک‌های جهان و تحت نظر یونسکو قرار گیرد و وقتی نتوانیم شرایط حفاظت و مدیریت ژئوپارک را رعایت کنیم به راستی از نظر جهانی نتوانستیم به تعهدات خود عمل کنیم و این مسئله جنبه خوشی درعرصه بین‌المللی ندارد.
- برای جلوگیری از احتمال خارج شدن ژئوپارک قشم از فهرست یونسکو چه راه کارهایی پیش روی مسئولان محیط زیست قشم قرار دارد؟
اگر کارت قرمز صادر شود یونسکو شرایطی را اعلام می‌کند که به آن دلایل کارت قرمز داده‌اند و راه حل را هم ارائه می‌دهند و می‌گویند مثلاً شما تا بازدید بعدی یک سال و یا دوسال فرصت دارید این معایب را برطرف کنید.
- آقای کهرم، اصطلاح ژئوپارک را به طور دقیق توضیح دهید.
ژئوپارک منطقه‌ای است که دارای حداکثر تنوع عوامل زمین‌شناختی است. یعنی اینجا برخلاف پارک ملی و یا مناطق حفاظت شده تکیه روی عوامل زمین‌شناختی است. پارک ملی کویر یا پارک ملی گلستان بیشتر تکیه بر روی حیات وحش و نوع گیاهان است، در حالی که در ژئوپارک عوامل طبیعی زمین‌شناختی مانند تپه‌های نمکی، کوه‌ها، غار‌ها و انواع شیب دراز که در ساحل هست موردتوجه قرار می‌گیرد.
با تعریف مجموعه ژئوپارک که مفهوم جدیدی است، قشم در ایران منحصر به فرد است و همچنین در خاورمیانه هم اولین است.
