جشنواره بین‌المللی فیلم لوکارنو که از ششم اوت در این شهر زیبای سوئیس آغاز شده به آخرین روزهای خود نزدیک می‌شود.
یک جشن باسابقه
زمانی که درست پس از جنگ دوم جهانی، اهالی شهر لوگانو- شهری بزرگ‌تر از لوکارنو در همان حوالی- به برگزاری یک حشنواره سینمایی در شهرشان رای منفی دادند، شهر کوچک لوکارنو خوش‌اقبال بود که این موقعیت را مغتنم بشمرد و طی این چند دهه به‌خاطر برپایی این جشنواره سینمایی به یکی از معروف‌ترین شهرهای اروپا بدل شود.
شصت و هفت دوره جشنواره، لوکارنو را به یکی از قدیمی‌ترین جشنواره‌های سینمایی جهان بدل می‌کند که دو ویژگی قابل اشاره داشته: مردمی بودن و تلاش برای کشف استعدادهای تازه.
در حالی که جشنواره‌ای چون کن اساساً بلیت‌فروشی ندارد و تنها برای دست اندرکاران سینما قابل استفاده است، لوکارنو با اکران فیلم در «پیاتزا گرانده» (به معنی میدان بزرگ که میدان اصلی شهر است)، هر شب بین پنج تا هشت هزار نفر را به خود جلب می‌کند تا بر روی بزرگ‌ترین پرده سینمای اروپا به تماشای فیلم بنشینند؛ پرده‌ای که میزبان فیلم‌های طیف وسیعی از فیلمسازان به‌نام سینما بوده و خیلی‌ها از نمایش فیلم‌شان بر روی این پرده و برای این تعداد تماشاگر اظهار شعف کرده‌اند.
اما ویژگی دوم جشنواره یعنی تلاش برای کشف استعدادهای تازه، در عین حال در این سال‌های اخیر به یکی از مشکلات آن بدل شده، تا آنجا که فقدان نام‌های بزرگ در بخش مسابقه این جشنواره، به چالش بزرگی برای اعتبار آن بدل شده و انتقاداتی را برانگیخته است. بسیاری انتظار دارند که جشنواره‌ای با این سابقه بتواند چند نام شناخته شده جهانی را به خود جلب کند، اما شاید زمان برگزاری آن- که بین دو جشنواره کن و ونیز است- به مانع بزرگی برای جذب فیلم‌های تازه سینماگران شناخته بدل شده است.
جشن زیر باران
غیر از دو شب اول، لوکارنو روزهایی بارانی را پشت سر گذاشت و نمایش برخی فیلم‌ها از جمله نسخه مرمت‌شده «یوزپلنگ» (لوکینو ویسکونتی) در پیاتزا گرانده با مشکل روبه‌رو شد.
با این حال تماشاگران زیادی را هر شب می‌توان دید که با لباس‌های مجهز آماده‌اند تا حتی زیر باران به تماشای فیلم بنشینند و حاضر نیستند به تالار گرم و نرمی که کمی دورتر همزمان همان فیلم را به نمایش می گذارد مراجعه کنند. شاید حق دارند؛ لوکارنو بدون پیتاتزا گرانده بی‌معنی است! زیر باران هم می‌شود فیلم دید و برای سینما جشن گرفت.
تلاش برای جلب دو نوع مخاطب
در بخش مسابقه لوکارنو فیلم‌های غریبی را می‌توان دید که به نظر می‌رسد تنها به‌خاطر غرابتشان انتخاب شده‌اند؛ از جمله «از چیزی که از پیش است» ساخته لاو دیاز از فیلیپین که ۳۳۸ دقیقه است با ریتمی بسیار کند و کسالت‌آور.
شاید تلاش برای کشف فیلمسازان تازه، ناخواسته جشنواره را به سمت فیلم‌هایی تجربی کشانده که به نظر می‌رسد برای جلب مخاطب خاص انتخاب شده‌اند، اما در نهایت نمره قابل قبولی را برای بخش مسابقه این جشنواره رقم نمی‌زنند.
در کنار آنها سعی می‌شود فیلم‌های پرمخاطبی برای نمایش در پیاتزا گرانده انتخاب شود که هزاران تماشاگر مشتاق را که معمولا از شهرهای کناری به لوکارنو می‌آیند، راضی به خانه بفرستد.
نمایش «لوسی» تازه‌ترین ساخته لوک بسون که یک اکشن نفس‌گیر است، شاید انتخاب مناسبی برای افتتاح جشنواره در پیاتزا گرانده بود که ۸ هزار و ۴۰۰ نفر را در این میدان قدیمی جا داد که اندکی بیش از نهایت ظرفیت آن بود و مشکلاتی را به‌وجود آورد.
و سینمای ایران
چهار سینماگر ایرانی این بخت را داشته‌اند که فیلم شان در پیاتزا گرانده به نمایش دربیاید: امیر نادری با فیلم‌های دونده(۱۹۶۸) و آب باد خاک (۱۹۸۹)، عباس کیارستمی با فیلم زیر درختان زیتون (دو بار در سال های ۱۹۹۴ و ۲۰۰۵)، جعفر پناهی با فیلم بادکنک سفید(۱۹۹۵) و داریوش شکوف فیلمساز ایرانی مقیم آلمان با فیلم هفت خدمتکار با بازی آنتونی کوئین(۱۹۹۶).
اما لوکارنو طی دهه‌ها میزبان بسیاری از فیلم‌های سینمای ایران بوده و تاکنون حدود صد فیلم از سینمای ایران را به نمایش گذاشته که در نوع خود از نظر تعداد کم‌نظیر است.
اولین حضور رسمی سینمای ایران در این جشنواره در سال ۱۹۶۶ با فیلم سیاوش در تخت جمشید ساخته فریدون رهنما بود، زمانی که هنوز جایزه یوزپلنگ اهدا نمی‌شد، اما فیلم مورد تقدیر داوران قرار گرفت.
جایزه یوزپلنگ این جشنواره دو بار به سینماگران ایرانی تعلق گرفته است: پرویز صیاد برای فرستاده (۱۹۸۳) و ناصر تقوایی برای ناخدا خورشید(۱۹۸۸).
اما توجه این جشنواره به سینمای ایران طی سال‌های اخیر به شدت کاهش یافته تا آنجا که از سال ۲۰۰۹ تا به امروز هیچ فیلم بلندی از سینمای ایران در هیچ یک از بخش‌های این جشنواره پذیرفته نشده است.
امسال حضور سینمای ایران در لوکارنو محدود شده به نمایش «کپی برابر اصل» ساخته عباس کیارستمی که به‌خاطر تجلیل از ژولیت بینوش به نمایش درمی‌آید و همین‌طور در تجلیل از ویکتور اریس، فیلمساز اسپانیایی، اثر مشترک او با عباس کیارستمی که شرح نامه‌های تصویری آنها به یکدیگر است، به نمایش گذاشته شد.
