کنگره فیفا که روز چهارشنبه ۲۱ آذر به شکل مجازی برگزار شد، میزبانی عربستان سعودی برای جام جهانی ۲۰۳۴ و میزبانی مشترک اسپانیا، پرتغال و مراکش برای جام جهانی ۲۰۳۰ را تصویب کرد.
با توجه به این که در هر دو مورد رقیبی وجود نداشت، این تصمیم از مدت‌ها قبل قطعی به نظر می‌رسید.
فیفا در مورد میزبانی جام جهانی ۲۰۳۴ بر یکی از اصول بنیادین این نهاد، چرخش میزبانی رقابت‌ها بین قاره‌های مختلف، استناد کرده است. بر همین مبنا، جام جهانی سال ۲۰۲۶ برای اولین بار با حضور ۴۶ کشور در کشورهای حوزه آمریکای شمالی برگزار خواهد شد و در سال ۲۰۳۴ نوبت به آسیا و اقیانوسیه می‌رسد.
اما نکته بحث‌برانگیز در مورد پذیرش میزبانی عربستان سعودی این است که فیفا سال گذشته برای پذیرش نامزدهای جام جهانی ۲۰۳۴ در حوزه آسیا و اقیانوسیه فقط یک ماه فرصت تعیین کرد و دو نامزد بالقوه دیگر، استرالیا و اندونزی، خیلی سریع از شرکت در این رقابت صرف‌نظر کردند و عربستان سعودی تنها نامزد بود.
به این ترتیب، جام جهانی فوتبال که در سال ۲۰۲۲ در قطر برگزار شد، در فاصله زمانی کوتاهی به کشورهای حاشیه خلیج فارس بازمی‌گردد.
خبرگزاری فرانسه می‌نویسد که محمد بن سلمان، ولیعهد و حکمران واقعی عربستان سعودی، از سال‌ها پیش تلاش کرده از مناسبت‌های ورزشی برای افزایش نفوذ و بهبود وجهه این کشور استفاده کند. منتقدان می‌گویند هدف این سیاست «تطهیر وجه منفی و منحرف کردن افکار عمومی جهانی از کارنامه منفی عربستان سعودی در زمینه حقوق بشر» است.
عربستان سعودی از چند سال پیش میزبان مناسبت‌های ورزشی مهم و پرطرفداری نظیر فرمول یک، مسابقات جهانی بوکس سنگین‌وزن، رقابت بین‌المللی گلف موسوم به LIV و رقابت بین‌المللی تنیس WTA بوده است که بخشی از هزینه گزاف آن‌ها را صندوق ثروت ملی این کشور تأمین می‌کند.
اعطای میزبانی جام جهانی فوتبال به عربستان سعودی، گل سرسبد این مجموعه از مناسبت‌های ورزشی خواهد بود. این در شرایطی است که در حال حاضر عربستان سعودی فقط دو استادیوم فوتبال با ظرفیت حداقل ۴۰ هزار تماشاگر دارد ولی طبق مقررات فیفا دست کم ۱۴ ورزشگاه بزرگ برای میزبانی جام جهانی با حضور ۴۶ کشور ضروری است.
گذشته از این چالش تدارکاتی، به دلیل گرمای شدید تابستان، جام جهانی در این کشور همچون مورد قطر، باید در زمستان برگزار شود. علاوه بر این، در سال ۲۰۳۴ ماه رمضان با ماه دسامبر همزمان می‌شود و در نتیجه انتخاب زمان برای برگزاری جام جهانی را پیچیده‌تر خواهد کرد.
نکته مهم دیگر این است که میزبانی عربستان سعودی، همچون مورد قطر در سال ۲۰۲۲، بار دیگر موازین حقوق بشر را به بحث داغی بدل خواهد کرد. گروه‌های حقوق بشری بر شمار زیاد اعدام‌ها، اتهامات مربوط به شکنجه و همین‌طور محدودیت‌های شدید در مورد حقوق زنان و سرکوب آزادی‌های سیاسی و مدنی تأکید می‌کنند.
ویژگی‌های عجیب جام جهانی ۲۰۳۰
سال ۲۰۳۰ صدمین سالگرد برگزاری اولین جام جهانی فوتبال است که در اروگوئه برگزار شد.
به همین مناسبت، به‌رغم این‌که میزبان رسمی مسابقات به‌طور مشترک سه کشور اسپانیا، پرتغال و مراکش هستند، فیفا تصمیم گرفته در جام جهانی ۲۰۳۰ سه مسابقه را در اروگوئه، آرژانتین و پاراگوئه برگزار کند. در این حالت، در عمل مسابقات در سه قاره گوناگون، اروپا، آفریقا و آمریکای جنوبی، برگزار خواهند شد.
فیفا بیش از یک سال پیش اعلام کرد که تنها نامزد برای میزبانی جام جهانی ۲۰۳۰، پیشنهاد مشترک اسپانیا، پرتغال و مراکش است.
بریتانیا و ایرلند به رغم تمایل اولیه خود انصراف دادند و قبلاً نیز گزارش شده بود که شاید ژاپن و دو کره به‌طور مشترک نامزدی خود را اعلام کنند.
در سال ۲۰۱۹ نیز کشورهای آمریکای جنوبی به‌طور مشترک نامزدی خود را اعلام کرده و گفتند که به مناسبت یکصدمین سالگرد آغاز این رقابت‌ها در اروگوئه، بهترین گزینه بازگشت جام جهانی به این قاره است.
اوایل سال ۲۰۲۲، پس از تهاجم روسیه به اوکراین، فیفا ایده برگزاری جام جهانی به‌طور مشترک در سه کشور اسپانیا، پرتغال و اوکراین را به عنوان نمادی از «همبستگی» با اوکراین مطرح کرد ولی با تشدید جنگ، مشارکت اوکراین کنار گذاشته شد و به جای آن مراکش به جمع میزبانان پیوست.
کشورهای آمریکای جنوبی نیز در ازای میزبانی فقط سه مسابقه در آرژانتین، پاراگوئه و اروگوئه، از رقابت برای میزبانی جام جهانی ۲۰۳۰ صرف‌نظر کردند.
مشکل لجستیکی این برنامه‌ریزی در این است که شش تیم باید در فصل زمستان در نیم‌کره جنوبی مسابقه بدهند و بعد همراه هواداران خود به اروپا و شمال آفریقا بروند.
فینال جام جهانی ۲۰۳۰ قرار است روز ۲۱ ژوئیه برگزار شود ولی محل آن هنوز اعلام نشده است.
علاوه بر سانتیاگو برنابئو، استادیوم باشگاه رئال مادرید، و کمپ نو، استادیوم باشگاه بارسلونا، استادیوم در حال احداث حسن دوم بین کازابلانکا و رباط در شمال مراکش مدنظر قرار خواهند گرفت.
پرتغال نیز که در سال ۲۰۰۴ میزبان جام ملت‌های اروپا بود، امیدوار است که مسابقه نیمه‌نهایی در استادیوم باشگاه‌های لیسبون یا پورتو در پرتغال برگزار شود.
