جایزه نوبل اقتصاد روز دوشنبه ۱۸ مهر به طور مشترک به سه اقتصاددان که همه آمریکايی هستند و يا در آن کشور فعالیت می‌کنند اعطا شد.
یکی از آنها بن برنیک، رییس سابق بانک مرکزی آمریکاست که در بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ مطالعات و تخصص خود در رکود اقتصادی بزرگ دهه سی میلادی را برای مهار بحران مالی آمریکا و جهان به خدمت گرفت.
دو برنده دیگر جایزه نوبل اقتصاد داگلاس دیاموند، استاد دانشگاه شیکاگو و فیل ديبویک، استاد دانشگاه سنت لوئیس نیز همچون آقای برنیک از پیشروان پژوهش در زمینه مهار بحران‌های مالی هستند.
اعطا کننده این جایزه که آکادمی سلطنتی علوم سوئد است در بیانیه‌ای گفت: «این سه کارشناس با پژوهش‌های خود در دهه هشتاد میلادی بنیان‌های جدیدی برای قانونمند کردن بازار مالی ترسیم کرده و درعین حال نشان دادند که در بحران‌هایی نظیر سال ۲۰۰۸ جلوگیری از سقوط بانک‌ها و نظام بانکی تا چه حد مهم است.»
یکی از اعضای این آکادمی افزود: «بحران‌های مالی و رکود بدترین حالت برای اقتصاد هستند. چنین حالت‌هایی بازهم ممکن است روی دهد. بنابراین درک دقیق و صحیح از روندهایی که به وقوع این حالت منجر می‌شود بسیار مهم است. برندگان جایزه امسال در تبیین این دانش نقش کلیدی ایفاد کرده‌اند.»
بن برنیک که اکنون ۶۸ ساله است از اوایل سال ۲۰۰۶ تا سال ۲۰۱۴ رییس بانک مرکزی آمریکا بود و اکنون در پژوهشکده بروکینگ در شهر واشینگتن کار می‌کند. او در پژوهش‌های قبلی خود روی نقش سقوط بانک‌ها در ایجاد بحران‌های اقتصادی ویرانگر مطالعه کرده است. قبل از مطالعات او سقوط بانک‌ها معلول و نه عامل بحران‌های اقتصادی بزرگ تلقی می‌شد.
داگلاس دیاموند نیز که ۶۸ ساله و استاد دانشگاه شیکاگو است ضمن ابراز تعجب و خوشحالی از دریافت جایزه نوبل اقتصاد گفت: «مهم‌ترین عامل خوشنودی و رضایت من این است که بالاخره سیاستگذاران تجزیه و تحلیل ما از نقش بانک‌ها در بحران اقتصادی را که موضوع بسیار ساده‌ای است درک کردند.»
به گفته او، با اقداماتی که پس از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ دولت‌ها برای قانونمند کردن بازار مالی و فعالیت بانک‌ها انجام دادند ساختارهای اقتصادی اکثر کشورها بسیار مقاوم‌تر شد و به همین دلیل توانست در برابر عواملی نظیر بحران کووید و یا پیامدهای جنگ در اوکراین خیلی بهتر مقاومت کند.
آکادمی سلطنتی علوم سوئد در بخش دیگری از بیانیه خود افزود: «با فرارسیدن بحران مالی شدید در سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ اهمیت پژوهش و نظرات این سه کارشناس بیش از قبل مشخص شد.»
دلیل اصلی این بحران که از بانک‌های آمریکا و به خصوص بانک‌های مسکن آغاز شده بود خالی شدن خزانه بانک‌ها به دلیل اعطای بی‌رویه وام و از سوی دیگر خروج سراسیمه سپرده‌های شهروندان بود.
بن برنیک در مقام رییس بانک مرکزی در هماهنگی با وزارت خزانه‌داری آمریکا سلامت شبکه بانکی از طریق تزریق نقدینگی را در اولویت قرار داد. دولت با چاپ اسکناس بخش قابل توجهی از بدهی‌های بانک‌ها را خریداری کرد و همزمان نرخ بهره بانکی را به صفر کاهش داد که از یک سو خانواده‌ها و موسسات اقتصادی کوچک بتوانند بدهی‌های خود را راحت‌تر بپردازند و از سوی دیگر بورس بازی در بازار وام به خصوص وام مسکن متوقف شود.
آکادمی سلطنتی علوم سوئد در پایان بیانیه خود خاطرنشان کرد که بدون پژوهش‌های این سه کارشناس مهار و مدیریت بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ یا ممکن نبود و یا هزینه و پیامدهای منفی بسیار بزرگتری به بار می‌آورد.
برندگان جوايز نوبل در رشته‌های پزشکی، فيزيک، شيمی، ادبيات و جايزه صلح هفته گذشته اعلام شدند. جايزه رشته اقتصاد جزو جوايز اصلی نوبل نيست که بر اساس وصيت آلفرد نوبل در سال ۱۸۹۵ ميلادی تاسيس شد. اين جايزه از سال ۱۹۶۹ و به صورت جداگانه از سوی بانک مرکزی سوئد اهدا می‌شود.
با استفاده از گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس؛ ش.ر/س.ن
