گزارش‌های متعددی از پیشرفت بی‌سابقه در مذاکرات جاری میان اسرائیل و گروه افراطی حماس برای آتش‌بس در نوار غزه منتشر شده است.
این گزارش‌ها، از نرمش حماس که از سوی آمریکا و اروپا، گروهی «تروریستی» شناخته می‌شود، در این دور از مذاکرات حکایت میکند.
با این حال، ارتش اسرائیل، از آغاز مرحله سوم از عملیات خود در نوار غزه خبر داد. در پی این اقدام حماس هشدار داد که این عملیات و تشدید دوباره حملات اسرائیل به نوار غزه، می‌تواند به بن‌بست در مذاکرات بیانجامد.
ساری باشی، مدیر برنامه دیده‌بان حقوق بشر در کرانه باختری، در گفت‌وگو با رادیو فردا، درباره وضعیت انسانی نوار غزه می‌گوید: «اکنون وضعیت در نوار غزه پس از ۹ ماه که از آغاز جنگ می‌گذرد، بسیار دشوار است. ارتش اسرائیل اخیراً عملیات هوایی شدیدی آغاز کرده و ما شاهد حملات گسترده به غزه در این مرحله هستیم.»
آوارگی چند باره و قحطی
عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه، پس از حمله غافلگیرکننده گروه حماس به شهرها و شهرک‌های اسرائیلی اطراف غزه منتشر شد؛ حمله‌ای که در آن حدود ۱۲۰۰ نفر، اکثراً غیرنظامی، کشته و بیش از ۲۵۰ نفر به گروگان گرفته شدند.
عملیات نظامی اسرائیل در غزه با هدف اعلام‌شده نابودی گروه افراطی حماس، تا کنون بیش از ۳۸ هزار کشته برجای گذاشته که اکثرشان غیرنظامی هستند.
علاوه بر آن، اکثر ساکنان نوار غزه آواره شده‌اند؛ افرادی که مجبور شدند چند بار جابه‌جا شوند.
ساری باشی مدیر دفتر دیده‌بان حقوق بشر در کرانه باختری، در این باره به رادیوفردا می‌گوید: «اکثر ساکنان مجبور به ترک خانه‌های‌شان شدند. این یک آوارگی ادامه‌دار است. اکنون بار دیگر از کسانی که از یک بخش غزه فرار کرده‌اند، خواسته شده باز هم به مناطقی دیگر بروند. اکثر ساکنان چند بار آواره شدند. هیچ جای امنی در غزه وجود ندارد.»
خانم باشی همچنین از کشته شدن غیرنظامیان در حین انجام دستورالعمل‌های ارتش اسرائیل برای تخلیه مناطق و همچنین وضعیت «شبه قحطی» در بسیاری از مناطق غزه خبر داده است: «مردم حتی در مناطقی که «امن» نامیده می‌شد، هنگامی که دستورالعمل ارتش اسرائیل را برای تخلیه مناطقی که باید امن می‌بود اجرا می‌کردند، کشته شدند. شرایط شبه قحطی نیز در بخش‌های بزرگی از غزه حاکم است. مرگ افراد به ویژه کودکان به دلیل سوء‌تغیه شدید یا تشنگی، ثبت شده است.»
خشونت‌های بی‌سابقه در کرانه باختری
پس از حملات ۱۵ مهر حماس، شرایط برای ساکنان کرانه باختری نیز دشوار شد.
مدیر دیده‌بان حقوق بشر در کرانه باختری، به رادیوفردا می‌گوید که، سطح خشونت‌ها در این منطقه «بی‌سابقه» است: «از ۱۵ مهر گذشته، خشونت در کرانه باختری به شکلی تصاعدی افزایش یافت و به میزان خطرناک رسید. سال گذشته، شمار افرادی که کشته شدند، از هر زمان دیگری بیشتر بود. سازمان ملل متحد، پرونده‌هایی درباره کشته شدن صدها نفر در کرانه باختری به دست نیروهای اسرائیلی، در اختیار دارد.»
بخشی از این خشونت‌ها، به شهرک‌نشینان باز می‌گردد؛ تا جایی که ایالات متحده آمریکا و شماری از کشورهای اروپایی، برخی از شهرک‌نشینان را به خاطر خشونت علیه غیرنظامیان فلسطینی در کرانه باختری، تحریم کردند.
خانم باشی، خشونت‌های شهرک‌نشیانان را این‌گونه شرح می‌دهد: «شماری از فلسطینی‌ها، توسط شهرک‌نشینان اسرائیلی کشته شدند. این‌ها غیر نظامیان اسرائیلی هستند که به شکل غیرقانونی در کرانه باختری اسکان داده شدند و دست به خشونت‌هایی می زنند که به آوارگی فلسطینی‌ها می‌انجامد. آن‌ها به زمین‌های کشاورزی می‌روند و مانع رسیدن فلسطینی‌ها به مزارع‌شان یا مراتع گاو و گوسفندشان می‌شوند. گاهی هم اقدام به آتش زدن چادرهای فلسطینی‌ها، شکستن شیشه‌های خانه‌های آن‌ها و در اقدامی خشن‌تر، کشتن‌شان می‌کنند».
او اضافه میکند: «اسرائیل یک کشور حامی خشونت است. زیرا سربازان اسرائیلی که مأمور حمایت از فلسطینی‌ها در کرانه باختری هستند، گاهی هیچ کاری نمی‌کنند و اجازه روی دادن خشونت را می‌دهند. گاهی هم در آن شرکت می‌کنند. ما شاهد شمار زیادی از عملیات مکرر یورش ارتش اسرائیل به شهرها و روستاهای فلسطینی و حملات هوایی به مناطق فلسطینی هستیم.»
شرایط سخت اقتصادی و تعطیلی بسیاری از مراکز در کرانه باختری
بحران اقتصادی در منطقه شاهد جنگ، مسئله‌ای است که می‌توان آن را «طبیعی» دانست.
اما پس از شروع جنگ در غزه، آن‌چه بر اقتصاد کرانه باختری آمده نیز بی‌سابقه است. اقتصاد این منطقه به تعامل با اسرائیل گره خورده؛ تعاملی که اکنون دچار چالش‌های جدی شده است.
ساری باشی، مدیر دفتر دیده‌بان حقوق بشر در کرانه باختری، در این باره به رادیوفردا می‌گوید: «خشونت‌ها، علاوه می‌شود بر وضعیت بسیار سخت اقتصادی که کارگران فلسطینی از آغاز جنگ با آن روبه‌رو هستند. به آن‌ها اجازه رسیدن به محل کارشان در اسرائیل که منبع اصلی درآمد مردم در کرانه باختری است، داده نمی‌شود.»
این وضعیت کارگران فلسطینی، علاوه می‌شود بر فشارهای دولت اسرائیل بر تشکیلات خودگردان فلسطینی، از راه بلوکه کردن درآمدهای مالیاتی.
خانم باشی، شرایط را این‌گونه شرح می‌دهد: «دولت اسرائیل، بخش بزرگی از درآمد حاصل از مالیات فلسطینی‌ها را که تشکیلات خودگردان فلسطینی از آن برای تأمین هزینه خدمات عمومی، همچون سامانه بهداشتی و مدارس استفاده میکند، بلوکه کرده است. پر واضح است که با آغاز جنگ، صنعت گردشگری هم متوقف شده است. از این رو مردم به لحاظ اقتصادی، رنج می‌برند. مدارس هم درست کار نمی‌کنند. طی سال گذشته، بخش بزرگی از سامانه آموزشی تعطیل بود، چون معلم‌ها حقوق کامل‌شان را دریافت نکردند و رفت و آمد برای‌شان، بسیار دشوار شد.»
سرکوب آزادی‌های مدنی توسط مقام‌های اسرائیلی و فلسطینی
ساری باشی مدیر دفتر دیده‌بان حقوق بشر در کرانه باختری، اسرائیل و مسئولان فلسطینی را متهم میکند که به یک اندازهِ آزادی‌های مدنی را محدود کرده و خبرنگاران و فعالان سیاسی و اجتماعی را سرکوب می‌کنند.
او در گفت‌وگو با رادیوفردا، می‌گوید: «مقام‌های اسرائیلی و فلسطینی به یک اندازه، برای جامعه مدنی و فعالان سیاسی و اجتماعی صلح جو، محدودیت ایجاد می‌کنند. از ۱۵ مهر گذشته، بازداشت‌ها و بازرسی‌ها، افزایش یافت. آن‌هم تنها برای انتشار پست در فیس‌بوک یا اظهار نظر از راه‌های دیگر. دستگاه‌های فلسطینی، اظهار نظرهای مخالف خود را که ممکن است سلطه سیاسی‌شان را به چالش بکشد، سرکوب می‌کنند؛ چه در کرانه باختری و چه در نوار غزه.»
هدف قرار دادن خبرنگاران در غزه
ساری باشی به رادیوفردا می‌گوید که ارتش اسرائیل علاوه بر جلوگیری از ورود خبرنگاران به نوار غزه، به سمت خبرنگارانی که در این منطقه حضور دارند، شلیک میکند: «از ارتش اسرائیل به خبرنگاران اجازه رفتن به غزه را نمی‌دهد. آن‌ها نقش مهمی در ثبت تعرض‌ها و نقض قانون دارند، از این رو، از آغاز جنگ، به خبرنگاران اجازه رفتن به نوار غزه داده نشد. خبرنگارانی که آن‌جا بودند، در معرض شلیک سربازان اسرائیلی قرار گرفتند. با وجود این‌که، لباس ویژه خبرنگارای به تن داشتند. خوشحالم که به شما بگویم، برخی از گروه‌های جامعه مدنی، همچنان فعال هستند خبرنگاران، همچنان به وظیفه خود عمل می‌کنند. مسئولان باید به ایجاد محدودیت برای آن‌ها پایان دهند.»
بدون مجازات ماندن ناقضان حقوق بشر عامل تشدید بحران
مدیر دفتر دیده‌بان حقوق بشر در کرانه باختری بر این باور است که ریشه بحران‌های شدید کنونی در روابط میان اسرائیل و فلسطینی‌ها، در چند دهه بدون مجازات ماندن ناقضان حقوق بشر در دو طرف است.
به گفته خانم باشی، «آن‌چه میان اسرائیل و فلسطینی‌ها از ۱۵ مهر روی می‌دهد، حاصل سال‌ها و دهه‌ها بدون مجازات ماندن تعرض‌های هولناک است. جامعه جهانی گمان میکند که در درجه اول، باید بر روند صلح و راه‌حل سیاسی، تمرکز کند. این خوب است اما همچنان شاهد نادیده گرفتن تعرض‌ها و نقض قوانین هستیم.»
او اقدامات «ناقض حقوق بشر» اسرائیل علیه فلسطینی‌ها را این‌گونه شرح می‌دهد: «به طور مثال، اسرائیل علیه فلسطینی‌ها دست به جرایم ضد بشری همچون تبعیض نژادی و آزار و اذیت فلسطینی‌ها از و کوچ اجباری آن‌ها زده است. همچنین به فلسطینی‌های آواره در کرانه باختری و نوار غزه، اجازه بازگشت به خانه‌های‌شان در اسرائیل را نمی‌دهد. محدودیت‌های شدید بر حقوق مدنی و سیاسی و جلوگیری از گردهم آمدن خانواده‌ها، برای سال‌ها بدن مجازات ماند.»
خانم باشی همچنین گروه‌های مسلح فلسطینی را به جستن از مجازات، با وجود نقض حقوق بشر متهم میکند: «پیش از ۱۵ مهر، به مدت چند دهه ، گروه‌های مسلح فلسطینی، اقدام به جنایت جنگی علیه اسرائیل می‌کردند. آن‌ها، غیرنظامیان اسرائیلی را به طور عمد می‌کشتند و اقدام به شلیک بی هدف موشک به مناطق مسکونی آن‌ها می‌کردند. آن‌چه ۱۵ مهر روی داد، فاجعه بود و هیچ توجیهی ندارد.»
راه‌حل چیست؟
ساری باشی، مدیر برنامه دیده‌بان حقوق بشر در کرانه باختری، راه‌حل این بحران را، اجرای قانون کیفری بین‌المللی و صادر نکردن سلاح به طرف‌های درگیر می‌داند.
او می‌گوید: «آن‌چه جامعه جهانی می‌تواند انجام دهد، پایبندی به قانون بین‌المللی است. این به معنی پشتیبانی از سازوکارهای دادگستری بین المللی از جمله دادگاه کیفری بین‌االمللی است که در آن دادستان، خواستار صدور حکم بازداشت برای مسئولان بلندپایه اسرائیلی و رهبران فلسطینی شده است. کشورهای جهان هم باید رساندن اسلحه به گروه‌های حماس و جهاد اسلامی و نظامیان اسرائیلی را متوقف کنند.»
