حسن روحانی، رئیس جمهوری پیشین ایران، میگوید اگر دولت او «دچار» مصوبه هستهای مجلس شورای اسلامی نشده بود، امکان «پایان تحریمها» در پایان سال ۱۳۹۹ وجود داشت.
آقای روحانی در دیدار با شماری از مقامهای دو دولت خود با اشاره به خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریمها پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ، گفت که «قطعا این مسئله و رفع مجدد تحریمها قابل حل بود.»
وی افزود: «ای کاش دچار ۱۱ آذر ۹۹ و مصوبه هستهای مجلس نمیشدیم تا میتوانستیم در اسفند ۱۳۹۹ تحریمها را پایان دهیم.»
رئیس جمهور پیشین ایران در ادامه تاکید کرده است: «باید همه واقعیتها را به مردم بیان کنیم چون در غیر این صورت تاریخ تحریف میشود.»
اشاره او به قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریمها و صیانت از حقوق ملت ایران» مصوبه مجلس است که دولت حسن روحانی در میانه مذاکرات اتمی با غرب به آغاز غنیسازی اورانیوم با غلظت ۲۰ درصد و تعلیق اجرای پروتکل الحاقی مکلف شد.
بر مبنای این قانون، دولت موظف به خروج از تعهدات خود در توافق هستهای، برجام، شد و به همین دلیل قانون مصوب مجلس به مانعی مهم در مسیر احیای برجام تبدیل شد.
این طرح پس از کشته شدن محسن فخریزاده معروف به «مرد مرموز» فعالیتهای هستهای ایران به تصویب مجلس رسید که آذر ۱۳۹۹ در یک حمله در نزدیکی تهران کشته شد و مقامهای جمهوری اسلامی، اسرائیل را به دست داشتن در این حمله متهم کردند.
حسن روحانی و شماری از اعضای کابینه وی در حالی که آخرین ماههای کابینه دوازدهم را میگذراندند، با این مصوبه مخالفت کردند و حتی در این زمینه به شورای نگهبان هم نامه نوشتند، اما به مخالفت آنها اعتنایی نشد.
اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی، در آن زمان گفته بود: «اکنون راهبرد فشار حداکثری به بنبست رسیده، ما نباید در چنین مقطعی مدیریت هستهای را تغییر بدهیم و تغییر مدیریت هستهای در چنین شرایطی میتواند فشار زیادی به کشور وارد کند.»
روحانی نیز یک روز پس از ابلاغ این مصوبه مجلس به دولت، به طور غیرمستقیم به مجلس و سایر نهادهای حکومتی گفت که «هول» نشوند و به «باتجربهها» در حوزه دیپلماسی اجازه فعالیت دهند.
رئیس مجلس ایران هم در واکنش به این اظهارات حسن روحانی گفت: «کسی هول نشده است.»
کمیسیون اصل ۹۰ در مجلس همچنین اواخر خردادماه سال جاری، حسن روحانی و علیاکبر صالحی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، را متهم کرد که عامدانه از اجرای قانون راهبردی لغو تحریمها سر باز زدهاند و به همین دلیل، پرونده این موضوع «برای رسیدگی به مراجع قضایی ارسال میشود».
مجلس با قانون خود دولت را موظف کرده بود که همزمان با فرا رسیدن روز پنجم اسفند سال ۹۹، اجرای پروتکل الحاقی و اجازه بازرسی سرزده بازرسان آژانس از مراکز هستهای را متوقف کرده و تولید اورانیوم ۲۰ درصد را بار دیگر آغاز کند.
این در حالی است که دولت در آستانه ضربالاجل مجلس، با آژانس به توافقی دست یافته بود که بر اساس آن، این نهاد تا حداکثر سه ماه میتوانست به فعالیتهای «ضروری» خود برای نظارت بر مراکز هستهای ایران ادامه دهد.
مذاکرات احیای برجام پس از روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی پس از وقفهای چند ماهه از هشتم آذرماه پارسال از سرگرفته شد.
مذاکرهکننده ارشد ایران در این دور جدید مذاکرات علی باقری کنی بود که با مشارکت کشورهای عضو برجام و حضور غیرمستقیم آمریکا در وین ادامه یافت، و در همین راستا گفته شد که پیشنویس توافقنامه برای احیای برجام تقریبا کامل شده است.
با این حال احیای برجام هنوز به جایی نرسیده و کار به جایی رسیده است که به نظر میرسد طرفهای غربی نیز اکنون ناممکن بودن این کار را پذیرفتهاند.