مقامهای ایرانی از پیشنهاد مشترک جایگزینی دینار به جای دلار در مبادلات اقتصادی با عراق، ایجاد منطقه اقتصادی در مرزهای دو کشور، و گسترش دادوستد بین دو کشور به صورت پایاپای خبر دادند.
اخبار این تصمیمها و برنامهها در حالی منتشر میشود که برنامههای مهم اقتصادی قبلی دو کشور، مانند جایگزینی مسیر ایران بهجای ترکیه برای صدور نفت کرکوک، در روزهای اخیر ملغی و معکوس شده است.
در روزهای اخیر خبر رسید که عراق صادرات نفت کرکوک را از ترکیه آغاز کرده و این اقدام با استقبال آمریکا مواجه شده است.
در ارتباط با تصمیمات جدید، ایرج مسجدی، سفیر ایران در بغداد، روز یکشنبه ۲۷ آبان، گفت که «با توجه به مشکلات پیشآمده در مبادلات بانکی بهصورت دلار، پیشنهاد مشترک استفاده از دینار عراق یا صادرات و واردات بهصورت تهاتری است».
به گزارش خبرگزاری تسنیم، آقای مسجدی تاکید کرد که حجم مبادلات دو کشور هماکنون ۱۲ میلیارد دلار است و هدفگذاری ۲۰ میلیارد دلاری آن قابل دسترسی است.
موضوعی که در سخنان حسن روحانی، رئیس جمهور ایران و همزمان با سفر رئیس جمهور عراق به تهران در روز شنبه بیان شده است.
آقای روحانی روز شنبه همچنین گفته است که ایران و عراق برای ایجاد یک منطقه آزاد تجاری میان دو کشور توافق کردهاند تا در این منطقه صنایع مشترک ایجاد شود.
بخش عمدهای از صادرات ایران به عراق را گاز طبیعی تشکیل میدهد و این صادرات هماینک تحت فشار تحریمهای آمریکا قرار گرفته است.
ایالات متحده تنها به مدت ۴۵ روز عراق را از تحریمهای اخیر واردات گاز از ایران معاف کرده است.
با این حال برهم صالح، رئیسجمهوری عراق، گفته است که بغداد به مذاکرات خود با آمریکا درباره تحریمهای ایران ادامه میدهد و ایالات متحده باید شرایط ویژه کشورش در این زمینه را مدنظر قرار دهد.
رئیس جمهوری عراق روز شنبه و یک روز پس از ازسرگیری صادرات نفت کرکوک از طریق ترکیه، به ایران سفر کرد.
عراق در پاییز سال گذشته پس از رایگیری برای استقلال اقلیم کردستان و تنش در روابط با اربیل نفت کرکوک را به دست گرفت و از آن زمان تاکنون صادرات نفت این منطقه متوقف شده بود.
خبرگزاری رویترز در آن زمان از نفت کرکوک به عنوان «جایزه مداخله ایران در بحران عراق» نام برد و خبر داد که بغداد و تهران بر روی ساخت یک خط لوله از کرکوک به مناطق مرکزی ایران مذاکره میکنند تا نفت منطقه کرکوک با عبور از ایران و از طریق خلیج فارس صادر شود.
اکنون تحقق نیافتن این طرحها و ازسرگیری مسیر ترکیه باعث شد که هدر نائورت، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، روز جمعه از آن استقبال کرده و این تحول را گام مهم دیگری در جهت تلاشهای ایالات متحده برای کاهش صادرات نفت ایران ارزیابی کند.
با این حال آن طور که در گزارش رویترز آمده است، صادرات نفت در کرکوک در روز جمعه تنها در حد ۵۰ تا ۶۰ هزار بشکه از سر گرفته شده که در بازار نفت عدد قابل توجهی نیست.
تا سال گذشته صادرات از این منطقه در زمانهایی به ۳۰۰ هزار بشکه در روز هم میرسید.
عراق همچنین از نیمه دوم سال گذشته میلادی گاز از ایران وارد میکند. بر اساس دو قرارداد جداگانه، ایران بایستی روزانه ۲۵ میلیون متر مکعب گاز به شهر بغداد و ۲۵ میلیون متر مکعب نیز به بصره صادر کند.
به جز روابط اقتصادی ایران و عراق، موضوع «دخالتهای» جمهوری اسلامی در این کشور اعتراض مقامات آمریکا را به دنبال داشته است.
اخیرا جیمز متیس، وزیر دفاع ایالات متحده، گفته بود که پیمان آتلانتیک شمالی و نیروهای آمریکایی باید مهارت و آموزشهای کافی در اختیار ارتش عراق بگذارند تا در نهایت این نیروی نظامی به جای آنکه متکی به تهران باشد، روی پای خود بایستد.
در مقابل رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با رئیس جمهور جدید عراق خواستار «حفظ» گروه حشد الشعبی (بسیج مردمی)، از گروههای شبهنظامی شیعه تحت حمایت ایران در عراق، شده است.
در همین حال، منقذ داغر الموسوی، مدیر موسسه تحقیقاتی «المستقله» عراق، در یادداشتی در روزنامه آمریکایی واشنگتنپست نتایج یک نظرسنجی را منتشر کرده است که نشان میدهد درصد محبوبیت جمهوری اسلامی در میان شیعیان عراقی از ۸۸ درصد در ۲۰۱۵ میلادی به ۴۷ درصد در ۲۰۱۸ کاهش یافته است.
در این نظرسنجی درصد افرادی که ایران را تهدیدی برای حاکمیت ملی عراق میدانند، از ۲۵ درصد در سال ۲۰۱۶ میلادی به ۵۸ درصد در سال ۲۰۱۸ افزایش یافته است.
توقف صادرات برق ایران به عراق تابستان امسال باعث اعتراضات گستردهای در مناطق جنوبی این کشور شد و کنسولگری ایران در شهر بصره هدف حمله معترضان دولت قرار گرفت و به آتش کشیده شد.
عربستان سعودی در مردادماه به عراق پیشنهاد داده که بهجای واردات برق از ایران، برق بسیار ارزان در اختیار این کشور قرار دهد.