عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران، در یک برنامه تلویزیونی، با انتقاد از صادرکنندگان بزرگ ایرانی گفت: «از ابتدای سال تاکنون، ۲۷ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشتیم، اما از این رقم تاکنون کمتر از هفت میلیارد دلار به سامانه نیما آمده است.»
بر اساس تصمیم دولت و بانک مرکزی و از زمان راه‌اندازی بازار ثانویه، صادرکنندگان عمده غیرنفتی، شامل پتروشیمی‌ها، فولادی ها و تولیدکنندگان فلزات رنگی، باید ارز این صادرات را در سامانه نیما عرضه کنند.
اما صادرکنندگان از این امر سرباز زده‌اند و این مقاومت صادرکنندگان در عرضه ارز به سامانه نیما، بارها با انتقاد مقام‌های دولتی همچون حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران و اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور، روبه‌رو شده است.
عبدالناصر همتی در گفت‌وگو با برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری چهارشنبه شب گذشته، ۳۰ آبان‌ماه، در عین حال با ابراز رضایت از عملکرد پتروشیمی‌ها گفت: «این شرکت‌ها تاکنون بیش از پنج و نیم میلیارد دلار، در سامانه نیما عرضه کرده‌اند.»
به گفته همتی، ۲۵۰ صادرکننده عمده که صادراتی بالاتر از ده میلیون یورو داشته‌اند و از ارز پنج یا شش هزار تومانی بهره برده‌اند از ابتدای سال تاکنون، ارز ناشی از صادرات محصولات و تولیدات خود را به چرخه اقتصاد ایران بازنگردانده‌اند.
رئیس کل بانک مرکزی در بخشی از این گفت‌وگو به مصوبه شورای عالی قوا اشاره کرد که به تایید رهبر جمهوری اسلامی ایران رسیده است و بر اساس آن، «همه صادرکنندگان باید ارز خود را به کشور وارد کنند و نحوه ورود آن توسط تیم پنج نفره شامل وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر صنعت، معدن و تجارت و وزیر نفت با مسئولیت رئیس کل بانک مرکزی تعیین می‌شود.»
بانک مرکزی در روزهای گذشته دستورالعملی تازه ابلاغ کرده است که بر اساس آن نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات تعیین شده است.
بر اساس این دستورالعمل جدید، صادرکنندگان با ارزش صادراتی تا یک میلیون یورو از فروش ارز در سامانه نیما معاف هستند.
این دسته از صادرکنندگان می‌توانند ارز خود را در سامانه سنا عرضه کنند یا ارز حاصل از صادرات را صرف واردات کالا و خدمات مورد نیاز در چرخه تولید خود کنند.
عبدالناصر همتی، با اشاره به این تصمیمات و اختیاراتی که به بانک مرکزی برای انجام این امر داده شده، پیش‌بینی کرد که تا پایان سال پنج میلیارد یورو ارز حاصل از صادرات به اقتصاد ایران وارد شود.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین بر ضرورت راه‌اندازی و تشکیل «بازار آنی ارز» در ایران تاکید کرد.
به گفته همتی، «یکی از مشکلات بازار ارز، شکل‌گیری نرخ ارز اسکناس در کوچه و پس‌کوچه‌ها توسط سفته‌بازان است.»
رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: «این موضوع قابل تحمل نیست و بانک مرکزی به اندازه‌ای قوی است که در مقابل آنها اقدام کند و به یقین، سفته بازان و فرصت جویان ضرر خواهند کرد.»
عبدالناصر همتی، «متشکل کردن بازار ارز» را خواسته بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز عنوان کرد.
رئیس کل بانک مرکزی بر این باور است که «با اختیاراتی که به صادرکنندگان داده شده، می‌توانند بخشی از ارز را از طریق سنا به صرافی‌ها عرضه کنند.»
به گفته همتی، «ما حتما باید بازار متشکل ارزی یا شبیه بورس داشته باشیم تا معاملات آنی نه آتی را در آن ساماندهی کنیم، بانک مرکزی نیز در این بازار به عنوان بازیگردان اصلی خواهد بود.»
رئیس کل بانک مرکزی در این گفت‌وگوی تلویزیونی تصریح کرد که «مردم به زودی نتایج اقتدار و برنامه ارزی دولت را خواهند دید.»
بازار ارز پس از یک دوره طولانی رشد قیمت‌ها در ماه‌های گذشته و در حالی که انتظار می‌رفت پس از اجرای فاز دوم تحریم‌های آمریکا علیه ایران از ۱۳ آبان‌ماه امسال با موج دیگری از افزایش‌ها همراه شود، روند کاهش در پیش گرفت.
پیش‌خور شدن آثار تحریم‌ها در ماه‌های گذشته، حضور بانک مرکزی و عرضه ارز به بازار از سوی این بانک به عنوان بزرگ‌ترین بازارساز و همچنین برخوردهای امنیتی با دلالان و سفته‌بازان بازار ارز، از جمله عوامل کاهشی شدن بازار ارز محسوب می‌شود.
قیمت دلار آمریکا در هفته کاری گذشته در بازار آزاد ارز تهران، در کانال ۱۳ هزار تومان و حتی کمتر از آن در نوسان بود.
