در پی اظهارات حسن روحانی در مورد ابتلای ۲۵ میلیون ایرانی به کووید-۱۹، دو تن از اعضای ارشد کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا در مورد سیاست احتمالی حرکت به‌سوی ایجاد ایمنی جمهی اظهار نظر کرده‌اند.
رئیس‌جمهوری ایران گفته تاکنون ۲۵ میلیون تن از شهروندان به بیماری ناشی از ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و «۳۰ تا ۳۵ میلیون نفر دیگر هم در معرض ابتلا به این ویروس خواهند بود».
اظهارات مشابه با گفته‌های آقای روحانی طی هفته‌های اخیر از سوی برخی پژوهشگران و نیز شماری از مقام‌های محلی در ایران مطرح شده بود. این اظهارات بار دیگر به گمانه‌زنی‌ها در مورد وجود راهبردی برای ایجاد «ایمنی جمعی» دامن زده‌است.
ایران یکی از کانون‌های اولیه شیوع گسترده کووید-۱۹ در خارج از چین بود و اقدامات برای مقابله با آن هدف انتقادهای مختلفی قرار گرفته‌است. مسئله «ایمنی جمعی» یا «ایمنی فله‌ای» که در برخی دیگر کشورهای جهان نیز مطرح شده، معمولا پرحاشیه و جنجال‌برانگیز است.
خبرگزاری ایسنا بامداد ۲۹ تیر ماه به‌نقل از دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، گفته «چه سیاست کشور بر ایجاد ایمنی جمعی باشد و چه نباشد، ما در حال حرکت به سمت ایمنی جمعی هستیم».
دکتر مردانی همچنین افزوده که از منظر او «روند ایجاد ایمنی نسبی، روند مثبتی است» و «شاید اگر روزی تا ۷۰ درصد جمعیت ایران مبتلا شوند بتوان ماسک و دستکش را کنار گذاشت».
او در عین حال هشدار داده که «اگر همین ۳۵ میلیون نفری که در ایران در معرض خطر هستند دچار این بیماری شوند، در این حالت مرگ و میر زیادی اتفاق می‌افتد؛ چرا که مسلما سیستم بهداشتی یک دفعه توان ارائه سرویس به ۳۵ میلیون بیمار مبتلا را ندارد».
آقای مردانی از جمله نخستین اعضای کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا در ایران است که پیش از حسن روحانی در مورد ابتلای ۲۰ درصد شهروندان به کووید-۱۹ سخن گفته بود.
او در ۱۳ تیر ماه گفته بود تست‌های سرولوژی که به‌صورت رندوم در گوشه‌وکنار کشور انجام شده نشان می‌دهد ۱۸ میلیون شهروند یعنی ۲۰ درصد جمعیت تا کنون به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند.
اما از سوی دیگر دکتر مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، در یک برنامه تلویزیونی در مورد ایمنی جمعی گفته «این فرضیه‌ای است که در همه دنیا وجود دارد، اما کارایی ندارد».
او تاکید کرده که «نمی‌توان مردم یک جامعه را به حال خود رها کرد تا همگی مبتلا شوند، پس این روش نمی‌تواند یک استراتژی باشد».
این اظهارات و سخنان در حالی مطرح می‌شود که هم گزارش‌ها، هم داده‌ها و آمارهای رسمی دولت ایران -که در مورد درستی‌شان تردیدهایی وجود دارد- و هم اظهارات متخصصان و پژوهشگران حاکی‌ست روند ابتلا به کووید-۱۹ در ایران یا در مسیر اوج‌گیری دوباره است، یا روند رو به رشد خود را حفظ کرده‌است.
مسئله «ایمنی جمعی» یکی از جنجالی‌ترین مسائلی‌ست که در پی همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ مطرح شده و در حالی که موافقانی دارد، اما با تردیدهای جدی و مخالفت‌های شدیدی نیز روبه‌رو است.
برای نمونه در میانه تیر ماه تحقیقات پژوهشگران در سوئد، کشوری در اروپا که مقررات و سخت‌گیری‌های شدیدی در قبال شیوع بیماری در پی نگرفت، حاکی‌ست سطح ایمنی به ۳۰ درصد رسیده‌است.
سوئد یکی از بدترین آمار درگذشتگان در جهان، در مقایسه با جمعیت کل کشور، را داراست. البته نخست‌وزیر این کشور در مصاحبه‌ای با روزنامه «آفتونبلادت» تاکید کرده دستیابی به ایمنی جمعی هدف سختی‌ست.
همزمان پژوهشگران در اسپانیا گفته‌اند تنها پنج درصد در این کشور مبتلا شده‌اند، در بسیاری از نقاط اکثر مردم به کرونا مبتلا نشده‌اند و نمی‌شود به «ایمنی جمعی» امید بست. پژوهش‌ها در اسپانیا گستره بزرگی داشت و مشابه آن در سوئیس، چین و ایالات متحده نیز انجام شده بود.
رئیس مرکزی بیماری‌های عفونی ژنو در نشریه تخصصی «لنست» نوشته بود «هر رویکردی در زمینه حرکت به سوی ایجاد ایمنی جمعی در پی انتشار طبیعی ویروس نه تنها عمیقا غیر اخلاقی است، بلکه دست نیافتنی‌ست».
دانسته‌های فعلی حاکی‌ست وقتی کرونای ویروس جدید، عامل بیماری کووید-۱۹، شیوع پیدا کرد، کسی در جهان در برابر آن ایمنی نداشت. ویروس تا پیش از آن شناخته شده نبود و وقتی در ووهان چین شایع شد، کم‌تر کسی گمان می‌برد یک همه‌گیری جهانی رخ خواهد داد.
ایمنی جمعی، آن‌طور که پژوهشگران بیان می‌کنند، زمانی به دست می‌آید که اکثر شهروندان جامعه به یک بیماری عفونی ایمن شده باشند، آن‌چه به‌طور غیر مستقیم به ایجاد یک دیواره حفاظتی برای افرادی که ایمن نیستند می‌انجامد.
مثال دانشگاه تندرستی همگانی جانز هاپکینز این است: اگر ۸۰ درصد مردم به بیماری ایمن شوند، چهار نفر از هر پنج نفر دیگر بیمار نمی‌شود (یا در بازه‌ای از زمان دیگر بیمار نمی‌شود) و همچنین بیماری را به دیگران انتقال نمی‌دهد، در نتیجه شیوع بیماری به کنترل در می‌آید. بسته به نوع عفونت ایمنی جمعی وقتی ایجاد می‌شود که بین ۷۰ تا ۹۰ درصد شهروندان ایمن شده باشند.
