نرخ تورم در شهریورماه سال جاری نه تنها روند افزایشی خود را حفظ کرد، بلکه شتاب افزایش نرخ تورم، در مقایسه با مردادماه، حتی بیشتر هم شد.
بر اساس گزارش بانک مرکزی از افزایش سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات مصرفی در آخرین ماه تابستان، نرخ تورم متوسط، به ۱۳.۵ درصد افزایش یافت.
این نرخ تورم ۱۲ ماهه در مردادماه، ۱۱.۵ درصد اعلام شده بود.
اما آمار و ارقام نگران‌کننده گزارش بانک مرکزی از تورم شهریوماه ۹۷، تورم نقطه به نقطه ۳۱.۴ درصدی است که از شتاب و جهش افزایش قیمت‌ها حکایت دارد.
نرخ تورم نقطه به نقطه مردادماه امسال ۲۴.۲ درصد بود، مقایسه این دو نرخ، افزایشی ۷.۲ واحد/درصدی را به تصویر می‌کشد.
نرخ تورم ماهانه که بی‌واسطه بیانگر میزان عطش افزایش تورم است در آخرین ماه تابستان ۹۷، به رقم ۶.۱ درصد رسید.
نرخ تورم ماهانه در مردادماه، ۵.۵ درصد بود که رکوردی بیست ساله را جابه‌جا کرد. حال یک ماه پس از آن رکوردشکنی، نرخ تورم ماهانه، حتی بیشتر شده است، اگر این روند حتی در همین سطح متوقف شود و روندی افزایشی نداشته باشد، نرخ تورم متوسط در پایان امسال می‌تواند رکوردی تاریخی برای تورم به ثبت برساند.
چند روز پیش از این مرکز آمار ایران هم روایت خود از تورم شهریورماه را منتشر کرد. در گزارش این مرکز، نرخ تورم متوسط از محدوده تک‌رقمی خارج شد و روی عدد ۱۱.۳ درصد ایستاد.
نرخ تورم نقطه به نقطه شهریورماه در روایت مرکز آمار ایران، ۲۵.۷ درصد اعلام شده است. این مرکز نرخ تورم ماهانه در شهریور ۹۷ را نیز ۵.۴ درصد برآورد کرد تا تصویر مرکز آمار ایران از آینده تورم، تفاوت چندانی با تصویر بانک مرکزی نداشته باشد.
تداوم این روند در نیمه دوم امسال یعنی حفظ روند تورم ماهانه در کانال ۵ درصدی، می‌تواند نرخ تورم نقطه به نقطه‌ای حتی تا بیش از ۶۵ درصد و تورم متوسطی در محدوده بالای ۳۰ درصدی را رقم بزند.
بر اساس نتایج گزارش بانک مرکزی، شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران در اسفندماه پارسال ۱۱۴.۷ بوده که در پایان شهریورماه به ۱۴۱.۹ رسیده است به این معنا که این شاخص در نیمه نخست امسال، ۲۳.۷درصد افزایش را تجربه کرده است.
اگر در نیمه دوم امسال همین روند رشد حدود ۲۴ درصدی، حفظ شود، عدد شاخص به ۱۷۵.۵ خواهد رسید که به معنای افزایش ۵۳ درصدی شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران در فاصله زمانی اسفندماه پارسال تا اسفندماه ۹۷، خواهد بود.
می‌توان حدس زد که افزایش بی‌سابقه قیمت انواع ارز در بازار آزاد ارز، اخلال در روند واردات کالاهای مصرفی و همچنین مواد اولیه مورد نیاز تولید، کالاهای واسطه‌ای و ماشین‌آلات، فرایند تولید در ایران را با مشکلات روبه‌رو کرد که منجر به کمبود عرضه و افزایش تقاضا شد که افزایش قیمت کالاها و خدمات را رقم زد.
در این میان، نگرانی‌ها از آینده اقتصاد ایران، دلواپسی از کمبود یا کمیابی کالا در آینده و شکل‌گیری انتظارات تورمی، دارندگان کالا را به سمت انبار کردن کالاهای خود و عرضه نگران به بازار سوق داد و صاحبان سرمایه‌های ریالی را به این تحلیل رساند تا با خرید کالاهای قابل انبار کردن، دل‌نگرانی‌های خود از آینده مبهم را تا حدودی کنترل کنند و توان ریالی خود را از گزند کاهش قدرت خرید روزهای آتی، محفوظ بدارند.
عامل اصلی تحریک این نگرانی‌ها را باید در از دست رفتن اعتماد عمومی به سیاست‌گذاران اقتصادی و مجادلات در حوزه سیاست بین المللی جست‌وجو کرد که در نیمه آبان‌ماه با اجرای فاز دوم از دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران، اوج خواهد گرفت.
ورود به جزئیات گزارش‌های رسمی منتشر شده از تورم شهریورماه ۹۷ نیز بیانگر نکات قابل توجهی است.
شاخص بهای گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» که ضریب اهیمتی بیش از ۲۵ درصد در محاسبه نرخ تورم دارد و تغییرات آن بر دهک‌های پایین درآمدی، بزرگ‌ترین اثر را بر جای می‌گذارد در شهریورماه، ۴۶.۵ درصد رشد داشته است.
البته صدرنشین افزایش تورم نقطه به نقطه بین گروه‌های اصلی تشکیل‌دهنده نرخ تورم در گزارش بانک مرکزی، گروه «دخانیات» بود که افزایشی ۱۲۵.۶ درصدی را تجربه کرد.
شاخص بهای گروه‌های «تفریح و امور فرهنگی» با رشد ۷۰ درصدی، «حمل و نقل» با رشدی ۵۴.۹ درصدی و «اثاث، لوازم و خدمات مورد استفاده در خانه» با تورم نقطه به نقطه ۵۲.۶ درصدی در رده‌های بالای تورم در میان گروه‌های ۱۲ گانه تشکیل دهنده تورم بودند.
در نمودار زیر، شاخص بهای گروه «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها» در نیمه نخست سه سال اخیر مقایسه شده است. در ماه‌های تابستان امسال، شاخص بهای این گروه با شتابی بیشتر از قبل، افزایش داشته و در کانال‌هایی به مراتب بالاتر، رشد کرده است.
بررسی تغییرات قیمتی سبد کالای منتخب رادیوفردا در شهریورماه امسال نیز نوسانات قیمتی مندرج در گزارش‌های رسمی مربوط به تورم این ماه را تایید می‌کند.
رشد قیمتی گوجه فرنگی در این ماه، رشدی قابل توجه است که دلیل این امر صادرات گوجه فرنگی و رب گوجه به خارج از ایران به ویژه به کشور روسیه، عنوان شد. وزارت صنعت، معدن و تجارت با محدود کردن صادرات این اقلام، قصد کرده است تا بازار را ساماندهی کند.
افزایش مواد پروتئینی از جمله گوشت مرغ و گوشت گوساله بی‌استخوان نیز با گران شدن نهاده‌های وارداتی تولید و اخلال در روند واردات این اقلام مرتبط است.
در جدول شماره سه، قیمت سبد کالای منتخب رادیوفردا در دو مقطع تابستان امسال و تابستان پارسال مقایسه شده است.
رشد مداوم نقدینگی، کسری بودجه دولت و همچنین افزایش میزان بدهی دولت و بانک‌ها به بانک‌مرکزی به طور بالقوه، منشاء اصلی تورم در اقتصاد ایران تلقی می‌شود.
در کنار این عوامل ساختاری تورم‌زا در اقتصاد ایران، چشم‌انداز تورمی ناشی از نگرانی‌های سیاسی بین‌المللی در ماه‌های آتی، تصویری هولناک از افزایش کم‌سابقه تورم را پیش‌روی اقتصاد ایران قرار داده است.
