کتایون رجبی، خواهر سام رجبی، از فعالان محیط زیست بازداشتشده در ایران در نامهای سرگشاده به حسن روحانی، از اینکه نهاد بازداشتکننده برادرش، «نامشخص» است، انتقاد کرده و افزوده خانوادههای بازداشتشدگان تهدید میشوند در صورت پیگیری بیشتر، فرزندان آنها «اعدام» خواهند شد.
سام رجبی، هومن جوکار و سپیده کاشانی، همسر وی، طاهر قدیریان، امیرحسین خالقی و نیلوفر بیانی، شش فعال محیط زیست و کارکنان و مدیران مؤسسه «حیات وحش میراث پارسیان» هستند که بهمنماه ۱۳۹۶ بازداشت شده و همچنان در بازداشت به سر میبرند.
مدیر این مؤسسه، کاووس سیدامامی بود که چند روز پس از بازداشت در زندان جان سپرد و مقامهای قوه قضائیه علت مرگ وی را «خودکشی» اعلام کردند.
قوه قضائیه جمهوری اسلامی، اتهام این افراد و دهها فعال دیگر محیط زیست را که در شهرهای مختلف کشور بازداشت شدهاند، «جاسوسی» عنوان کردهاست؛ اتهامی که وزارت اطلاعات آن را رد کردهاست.
کتایون رجبی در نامه خود به رئیسجمهور ایران که در وبسایت «کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی» منتشر شده، نوشته پیگیریهای خانواده وی در ۱۳۰ روزی که از بازداشت برادرش میگذرد، «بینتیجه» بودهاست.
وی اضافه کرده دو هفته پس از بازداشت برادرش و پس از شنیدن خبر درگذشت کاووس سیدامامی، او و خواهرش «جرات کردند به دوستان و اقوام خبر» بدهند که چه اتفاقی افتادهاست.
رجبی از اینکه «نهاد» بازداشتکننده برادرش «مشخص» نیست و دادستان کل ایران و صدا و سیما «بدون برگزار شدن دادگاه به این فعالان محیط زیستی اتهام زده و به آنها توهین میکنند» ، انتقاد کردهاست.
او با اعتراض نسبت به «قولهای واهی» به خانواده این افراد، نوشته که «بازپرس پرونده» به آنها گفته موضوع وکیل برای سام رجبی را پیگیری نکنند، در غیر این صورت با آنها «برخورد» میشود.
رجبی بدون اشاره به نام یا سمت فرد خاصی، این پرسش را مطرح کرده که «به چه مجوزی و براساس کدام اصل قانون خانوادههای نگران را تهدید میکنند و میگویند اگر بیشتر پیگیری کنند فرزندشان را اعدام خواهند کرد؟»
کتایون رجبی همچنین از حسن روحانی به دلیل اینکه باوجود چند ماه از بازداشت فعالان محیطزیست در ایران، هنوز اظهارنظری در این زمینه نکرده، انتقاد کردهاست.
خواهر سام رحبی خطاب به رئیسجمهور نوشته که «آیا بازجویی بدون حضور وکیل و بیش از دو ماه نقض قانون اساسی نیست؟ براساس منشور حقوق شهروندی در دولت شما چه کسی پاسخگوی این تخلفات است؟»
پیش از این لیلی هوشمند افشار، مادر سام رجبی در مورد پرونده فرزندش گفتهاست که «تناقض خیلی زیاد است و هر کسی چیزی میگوید و حتی وکیل سام رجبی هم دو بار تمبر باطل کرده ولی هنوز اجازه ملاقات به وی داده نشدهاست.»
تاکنون عارف و محمد زارع، دو تن از فعالان محیطزیست شهر گناوه و بستک که اواخر بهمن ۱۳۹۶ بازداشت شده بودند، ۱۲ خرداد ۱۳۹۷ با قید وثیقه تا زمان برگزاری دادگاه آزاد شدهاند.
علیرضا فرهادزاده، مستندساز محیط زیست و حیاتوحش، هم که هفتم اسفند ۱۳۹۶ در بندرعباس از سوی نهادهای امنیتی بازداشت شده بود، شنبه ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۷، با قید وثیقه، از زندان اوین، آزاد شد.
مرتضی آریانژاد عکاس و فعال محیط زیست استان هرمزگان یکی دیگر از فعالان حوزه محیط زیست است که اواخر بهمن ۱۳۹۶ بازداشت و به زندان اوین منتقل شده بود، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۹۷ با قید وثیقه آزاد شد.
آنطور که کمپین دفاع از زندانیان سیاسی و مدنی نوشته، بدنبال جان باختن کاووس سیدامامی، استاد دانشگاه «امام صادق» در زندان، و تأکید مقامهای قوه قضائیه بر «جاسوسی» وی و فعالان بازداشتشده، نگرانی خانوادههای این افراد افزایش یافتهاست.
این نامه در شرایطی نوشته شده که معصومه ابتکار، معاون رئیسجمهوری و رئیس سابق سازمان محیط زیست ایران اعلام کرده فعالان بازداشتشده «به زودی آزاد میشوند» و این پرونده «بسته میشود».
سخنان خانم ابتکار در حالی بیان شدهاست که دادستان تهران روز دوم خرداد به شدت از سخنان مقامات دولتی دربارهٔ این پرونده انتقاد کرده و گفته بود هیئت منتخب رئیسجمهور نیز «حق اظهارنظر و مداخله» در این پرونده را ندارد.
این سخنان واکنشی به گفتههای عیسی کلانتری رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست بود که گفته بود «هیچ مدرکی» مبنی بر جاسوسی شماری از فعالان بازداشتشده محیط زیستی وجود ندارد و آنان باید آزاد شوند.
وی تأکید کرده بود که بر اساس گزارشهای کمیته چهار نفره تعیین شده توسط رئیسجمهوری ایران و وزارت اطلاعات نیز آنان «جاسوس» نیستند.
پس از مرگ کاووس سید امامی و تعدادی از بازداشتشدگان اعتراضهای دیماه در زندان، رئیسجمهوری ایران یک کمیته چهار نفره را «مأمور رسیدگی و پیگیری حوادث ناخوشایند در برخی از بازداشتگاهها» کرد. معاون حقوقی رئیسجمهوری ایران در کنار وزیران اطلاعات، کشور و دادگستری اعضای این کمیته هستند.
پیام درفشان، وکیل خانواده کاووس سید امامی، در گفتوگو با رادیو فردا گفته که وضعیت پرونده فعالان محیط زیستی بازداشت شده «کاملاً نامشخص» است و مقامات قوه قضائیه حتی دربارهٔ پرونده مرگ سید امامی نیز پاسخگو نیستند.
به گفته آقای درفشان، دستگاه «جاسوسی» که تلویزیون ایران مدعی شدهاست متعلق به کاووس سیدامامی بوده، یک «قلاب ماهیگیری» است.