گویا دادستان تهران به رئیس قوه قضائیه سنجاق شده و با تغییر رئیس، دوره ریاست آنها نیز به پایان میرسد. دادستانی تهران سمت مشهوری بوده که بسیاری از چهرهها و مقامات شاخص قوه قضائیه بر آن تکیه زدهاند از علی یونسی گرفته تا ابراهیم رئیسی. در اکثر موارد دادستان تهران از برخی از دادستانهای کل کشور و معاونان قوه قضائیه مشهورتر و قدرتمندتر بوده است.
عباس جعفری دولت آبادی پیش از سمت دادستانی در فضای عمومی شناخته شده نبود و جانشینی او به جای سعید مرتضوی که پیش از آن چهرهای جنجالی محسوب میشد، برایش امتیازی بود تا کمتر زیر ذرهبین قرار گیرد. بر اساس قضاوت بسیاری از فعالان حقوق بشر اما او در نهایت توسط نهادهای امنیتی مدیریت شد و همان راه مرتضوی را رفت.
جعفری دولت آبادی متولد روستای دولت آباد در شاهین شهر اصفهان است. کار قضاوت را از استان اصفهان و شهرستانهایی چون فریدن آغاز کرد، او پیش از انتصاب به سمت دادستان تهران، دادستان خوزستان بود، آن هم در دورهای که در این استان عملیات مسلحانه گروه «جنبش عربی آزادیبخش الاحواز» آغاز شده بود و تعدادی از اعضای این گروه اعدام شدند.
او پس از اعتراضها به انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ و در یکی از پرمناقشهترین دوره درگیریهای سیاسی دادستان تهران شد. در محافل سیاسی مطرح شده بود که صادق لاریجانی از رهبر جمهوری اسلامی خواسته که اختیار برکناری سعید مرتضوی را داشته باشد و آیت الله خامنهای نیز با این خواسته موافقت کرده است.
خود او در مراسم تودیعش گفت که «به دلیل قضیه مرتضوی دید خوبی به دادستان نبود».
عباس جعفری دولت آبادی در اولین روز شروع به کار خود با حجمی از پروندههای بازداشتهای سابق و جدید روبهرو شد.
در این دوره شعبههایی از دادستانی انقلاب تهران در زندان اوین مستقر شد و جعفری دولت آبادی نیز به صورت مرتب در این دادسرا حضور داشت و خود با اغلب چهرههایی سیاسی که بازداشت شده بودند در دفترش ملاقات میکرد.
گاهی حتی وبسایت دادستانی خبر این دیدارها را نیز منتشر میکرد. او در نهایت اما برای آزادی زندانیان با بازجوها هماهنگ بود و بارها به برخی از زندانیان گفته بود که پس از تماس با بازجو درباره وضعیت او تصمیمگیری خواهد شد.
در دوره دادستانی او همچنین صدها نفر از چهرههای سیاسی و معترضان به انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ در بند ۳۵۰ زندان اوین زندانی بودند. یکی از تغییرات در دوره تصدی جعفری دولت آبادی، تصمیمگیری دادستان درباره موضوعاتی بود که پیش از آن در اختیار سازمان زندانها بود به گونهای که حتی ملاقات حضوری خانواده زندانیان سیاسی با خانواده نیاز به اجازه دادستان داشت.
مرگ هدی صابر و چندین مورد اعتصاب غذای زندانیان سیاسی در دوره او رخ داد. او اما تاکید کرده بود که «تسلیم اعتصاب غذای برخی از زندانیان نمیشویم».
جعفری دولت آبادی در موضوعات سیاسی کمتر به صورت مستقیم اظهار نظر میکرد اما در برخی از موارد مانند واگذاری املاک شهرداری تهران و یا حکم بازداشت محمود صادقی، نماینده تهران، ابایی از اظهار نظر سیاسی نداشت.
از جمله گفت که موضوع واگذاری املاک شهرداری در مقابل موضوع حقوق مدیران دولت مشهور به «حقوقهای نجومی» و از سوی حامیان دولت حسن روحانی مطرح شده است.
پروندههای دراویش گنابادی، مهدی هاشمی رفسنجانی، اسفندیار رحیم مشایی و حمید بقایی، حسین فریدون، مه آفرید خسروی، بابک زنجانی و دیگر پروندههای اقتصادی پس از خروج آمریکا از برجام از جمله دیگر پروندههای جنجالی در دوره جعفری دولت آبادی است.
اینک پس از ۱۰ سال علی القاصی مهر، دادستان فارس، جایگزین عباس جعفری دولت آبادی شده است.
جانشین دولت آبادی را شاید تا حدودی بتوان شبیه به او دانست، دادستانی که از سمت دادستانی یکی از استانها، دادستان فارس شده است.
روسای دادگستری استان فارس پیش از این نیز سمتهای مهمی در کشور گرفتهاند.از جمله حسینعلی امیری معاون پارلمانی رئیس جمهور و عضو سابق شورای نگهبان در دورهای رئیس دادگستری فارس بوده است.
ذبیح الله خدائیان، رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک، پیش از علی القاصی مهر رئیس دادگستری استان فارس بود. برخی وبسایتها نوشتهاند که القاصی مهر از اقوام خدائیان بوده و با حمایت او دادستان شیراز و سپس رئیس دادگستری استان فارس شده است.
هر دو متولد شهرستان چگنی در استان لرستان هستند. القاصی مهر در سال ۹۰ دادستان شیراز و در سال ۹۳ رئیس دادگستری استان فارس شد.
او به دفاع از اجرای اعدام در ملاء عام و همچنین اجرای حکمهای قطع دست و پای سارقان مشهور است.
در دوره ریاست او همچنین تعدادی از دراویش گنابادی در استان فارس بازداشت و زندانی شدند. اعتراضها در کازرون و کشته شدن دو نفر از معترضان از جمله اتفاقهای دوره مدیریت القاصی مهر است.
برخی از فعالان سیاسی ریاست علی القاصی مهر بر دادستانی تهران را بازگشت به دوره سعید مرتضوی دانستهاند.
برای دو گروه شاید تغییر دادستان تهران تفاوت چندانی نداشته باشد. نهادهای امنیتی و گروههای سیاسی، چرا که دادستان تهران همواره تحت تسلط نهادهای امنیتی بوده و در این حوزهها تغییراتی رخ نخواهد داد.
جعفری دولت آبادی اما در مراسم تودیع خود خطاب به دادستان جدید گفت: «آقای القاصی مهر فراموش نکنید جز به قانون عمل نکنید. کسانی که امروز میگویند این کار را بکن و نکن، ممکن است فردا پشت شما را خالی کنند. امیدوارم اگر کوتاهی و نقصی بوده ما را ببخشند».
بر اساس قضاوت برخی از زندانیان سیاسی اما دادستان سابق خود این توصیه را در دوره مدیریتش اجرا نکرد.
احمد زیدآبادی، فعال سیاسی، نیز در کانال تلگرامی خود نوشت که او «در ابتدای کارش قصد پارهای از اصلاحات و یا دستکم تلطیف فضای دادستانی را داشت، اما با گذشت زمان و به دلایلی که همه آنها برای ما روشن نیست، عملا این هدف را رها کرد».
با این توصیفها سرنوشت عباس جعفری دولت آبادی پس از ۱۰ سال تبدیل شدن به «ماشین امضای» نهادهای امنیتی بود، سرنوشتی که در انتظار دادستان جدید نیز میتواند باشد.