روند نزولی قیمت ارز در بازار آزاد تهران روز چهارشنبه ۲۱ آذرماه برای پنجمین روز متوالی ادامه یافت و نرخ دلار آمریکا از مرز روانی ۱۰ هزار تومان فرو ریخت.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، تداوم کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر سبب شد تا دارندگان دلارهای خانگی دلارهای خود را به بازار عرضه کنند و بازار آزاد تهران، با تشکیل صف‌های فروش مقابل صرافی‌ها، روبه‌رو شد.
برخی وب‌سایت‌های خبری در ایران، از قرارگرفتن دامنه نوسان قیمت دلار آمریکا در کانال ۹ هزارتومان خبر دادند.
خبرگزاری تسنیم با انتشار گزارشی از تحولات بازار آزاد ارز تهران به نقل از «فعالان بازار» نوشت: «خرید و فروش الان در خیابان فردوسی و در بازار آزاد خیلی کم انجام می‌شود».
این خبرگزاری همچنین از «تشکیل صف‌های طولانی مقابل صرافی‌های بانک‌ها» خبر داد.
تسنیم در این باره نوشت: «علت مراجعه مردم به صرافی‌های دولتی به جای دلال‌ها و صرافی‌های آزاد این است که هم‌اکنون قیمت خرید دلار در صرافی‌های دولتی بالاتر از بازار آزاد است و از همین رو مردم می‌توانند ارزهای خود را با ارائه کارت ملی به این صرافی‌ها با قیمت ۱۰ هزار و ۵۰ تومان بفروشند».
خبرگزاری ایرنا هم در این باره یادآور شده که «صرافی ملی ایران نرخ کف بازار را به ترتیب ۱۰ هزار و ۵۰ تومان برای خرید هر دلار و ۱۰ هزار و ۱۰۰ تومان برای فروش آن در نظر گرفته است».
بر اساس گزارش این خبرگزاری‌ها، قیمت دلار که تا پیش از ظهر حتی تا کمتر از ۱۰ هزار تومان کاهش یافته‌بود، بعدازظهر چهارشنبه به کانال نوسانی بالای ۱۰ هزار تومان بازگشت.
این گزارش ارقام خرید و فروش یورو در این روز را به ترتیب ۱۲ هزار تومان و ۱۲ هزار و ۱۰۰ تومان یادآور شده است.
خریداران خانگی و غیرحرفه‌ای ارز که در ماه‌های گذشته با هدف کسب سود یا حفظ ارزش دارایی‌های ریالی خود، دلار خریداری کرده بودند، با شکل‌گیری روند کاهش قیمت‌ها حال تبدیل به فروشنده شده‌اند.
عرضه بیشتر و مداخله بانک مرکزی به عنوان بازیگر عمده بازار ارز در هفته‌های گذشته و همچنین اعطای اختیارات خاص به بانک مرکزی برای کنترل نوسان‌های این بازار، مهم‌ترین دلیل کاهش قیمت‌ها در این روزها به شمار می‌آید.
اما دلایل دیگری نیز برای این روند کاهشی می‌توان برشمرد، از جمله اینکه بانک مرکزی با تصحیح سیاست خود در قبال صادرکنندگان و اعطای معافیت به صادرکنندگان برای عرضه ارز صادراتی خود در بازار آزاد به جای بازار ثانویه، توانست میزان عرضه به بازار را افزایش دهد.
همچنین در اقدامی دیگر، گمرک ایران ممنوعیت و محدودیت واردات ارز را به کل کنار گذاشته و اجازه داده است هر ارزی به هر میزانی به ایران وارد شود و حتی برای ماموران گمرک که از واردات ارز به داخل جلوگیری کنند، تنبیه در نظر گرفته است.
از سوی دیگر بانک مرکزی از ۱۷ آذرماه ۹۷، تراکنش‌های بانکی را محدود کرده است، به طوری که از هر کارت بانکی روزانه می‌توان تنها ۵۰ میلیون تومان جابه جا کرد و از آنجا که کد ملی دارندگان کارت‌های بانکی در هر تراکنش ثبت می‌شود، هر فرد دارنده کد ملی از هر تعداد کارت بانکی روزانه فقط تا سقف یکصد میلیون تومان می‌تواند تبادلات بانکی داشته باشد.
این تصمیم بانک مرکزی، نوسان‌گیری را برای دلالان و سفته‌بازان به ویژه آنها که در کشورهای همسایه ایران و بیرون از مرزها خرید و فروش ارز انجام می‌دادند، دشوار ساخته است.
در کنار آن عوامل، تقاضای احتیاطی و سفته‌بازی برای خرید انواع ارز به ویژه دلار آمریکا در پی ماه‌ها افزایش مداوم قیمت‌ها، فروکش کرده است و دیگر کمتر کسی حاضر است ریال خود را به ارزهای دیگر تبدیل کند.
در ماه‌های گذشته و در گرماگرم رکوردشکنی‌های قیمت دلار در بازار آزاد ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، «کاهش ارزش پول ملی» را یکی از مشکلات اقتصادی ایران خوانده بود.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران، چند روز پیش از این با اشاره به دیدار احیر خود با رهبر جمهوری اسلامی ایران، گفته بود که در آن دیدار آیت‌الله خامنه‌ای به بانک مرکزی و دیگر مسوولان بانکی برای «تقویت ارزش پول ملی»، دستوراتی داده بود.
قیمت دلار که در ابتدای امسال کمتر از پنج هزار تومان در بازار آزاد ارز فروخته می‌شد، با افزایش نگرانی‌ها از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران و سیاست دستوری دولت و بانک مرکزی برای یکسان سازی نرخ ارز، روند افزایش خود را در پی گرفت، قیمت دلار در مقطعی حتی تا ۱۹ هزار تومان نیز افزایش یافت.
با تغییر سیاست‌های بانک مرکزی، تمهیدات جدید این بانک و همچنین پیش‌خورشدن آثار روانی ناشی از اعمال تحریم‌ها، قمیت دلار روند کاهشی به خود گرفت.
با این‌حال شماری از تحلیلگران ابراز نگرانی می‌کنند که با توجه به مشکلات موجود بر سر راه فروش و صادرات نفت ایران و همچنین اعمال محدودیت‌ها بر سر روند بازگشت درآمدهای نفتی به داخل کشور، بانک مرکزی در بلندمدت از عرضه ارز به بازار، ناتوان خواهد ماند و از اساس کاهش مصنوعی قیمت ارز در بازار آزاد را نقد می‌کنند.
یکی از عوامل نگرانی از آنیده بازار ارز، نقدینگی هنگفتی است که در اقتصاد ایران وجود دارد، با اینکه بخش عمده‌ای از این نقدینگی به شکل شبه‌پول است اما تبدیل این سپرده‌های بانکی به پول و گردش آن در بازارها، می‌تواند زمینه‌ساز نوسانات شدید قیمتی باشد.
یکسان‌سازی نرخ ارز یا دست‌‌کم نزدیک شدن قیمت‌های چندگانه ارز و محدود شدن کانال نوسانی این قیمت‌ها، خواسته‌ای است که در روزهای اخیر در دیدار شماری از اقتصاددانان با رئیس کل بانک مرکزی بر آن تاکید شده است.
