آژانس فضایی ایالات متحده در گزارشی که چندی پیش منتشر شد، با اشاره به نشت‌های مکرر ایستگاه بین‌المللی، از این اتفاق به‌عنوان یکی از چالش‌های پیش روی انسان برای ادامه حضور در فضا یاد کرده است.
در تاریکی فضا و در شرایط خشن و خطرناک فراسوی جو زمین، تنها چیزی که بین یک فضانورد و مرگ حتمی قرار دارد، همان فضاپیمایی است که او را از محیط بیرونی جدا می‌کند. بااین‌حال، بررسی‌های تازه درباره ایستگاه فضایی از واقعیتی تلخ و دلهره‌آور خبر می‌دهد: ایستگاه بین‌المللی فضایی سال‌های طولانی شاهد نشت‌های مکرر و مداوم بوده است.
به‌نوشتهٔ ساینتفیک آمریکن، گزارش جدید آژانس فضایی این نشت‌ها را یکی از «بزرگ‌ترین خطرات ایمنی» برای فضانوردان معرفی کرده است.
اهمیت این گفته در جایی مشخص می‌شود که اگر سری به خبرهای چند ماه اخیر دربارهٔ فضا زده باشید، می‌بینید که بیشترین نگرانی‌هایی که در افکار عمومی مطرح شده، مربوط به مسائلی مانند عدم اطمینان به سفینه استارلاینر بوئینگ یا افزایش ماهواره‌های مدار نزدیک زمین و خطرات آن برای ایستگاه فضایی یا نسل‌های آینده این قرارگاه‌های مداری است.
سوار بر قایقی با حفره‌های دائمی
هرچند ممکن است نشت هوا در فضا برای بسیاری از ما عجیب و خطرناک به نظر برسد، برای مهندسان و فضانوردان بسیار عادی و روزمره است.
«ساندرا مگنوس»، مهندس و فضانورد سابق ناسا، توضیح می‌دهد که «وقتی در ایستگاه فضایی هستید، اوضاع مثل زندگی روزمرهٔ خودتان است؛ شما در زندگی خودتان نگران تصادف خودرو نیستید»، اما می‌دانید این اتفاقی است که هر روز رخ می‌دهد.
واقعیت نگران‌کننده این است که ایستگاه فضایی از زمانی که فعالیت خود را آغاز کرد و میزبان فضانوردان شد تا الان به‌طور دائم با مشکل نشت هوا از داخل سفینه به فضا مواجه بوده است.
دیوید کلاوس، استاد مهندسی هوافضا، در گفت‌وگو با ساینتفیک آمریکن تأکید می‌کند که همهٔ فضاپیماها نشت دارند، اما ایستگاه فضایی به دلیل جایگاه خاص خود بیشتر در معرض توجه است و میزان نشت آن اکنون بیشتر از گذشته شده است.
درعین حال، این نشت‌ها آن‌چنان قابل‌توجه نیست که این ایستگاه و سرنشینان آن را با خطر مواجه کند. به‌گفتهٔ مایکل کزریان، استاد مهندسی فضانوردی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، «این نشت‌ها به‌اندازهٔ دو سوراخ کوچک هستند و میزان آن ۳.۷ پوند جو در روز است».
چالش‌های یافتن و ترمیم نشت‌ها
یافتن و ترمیم نشت‌های ایستگاه فضایی به دلیل وسعت و ساختار پیچیده آن بسیار سخت است.
بخشی از ایستگاه به نام ماژول سرویس روسی «زوزدا» که قدمت آن به سال ۲۰۰۰ بازمی‌گردد، نشت‌هایی دارد که به دلیل دسترسی محدود به قسمت‌های داخلی، ترمیم آن‌ها دشوار است.
بااین‌حال، فضانوردان با بستن دریچه‌ها و استفاده از روش‌های ابتدایی مانند چسباندن مواد به نقاط نشتی، توانسته‌اند جریان نشت را کاهش دهند.
شاید باورش برای شما مشکل باشد ولی یکی از کارآمدترین ابزارها در فضا نوارهای چسب قوی هستند.
آیندهٔ ایستگاه فضایی
نگرانی از آیندهٔ ایستگاه و امکان کارآمدی زودهنگام آن از دیگر مسائل نگران‌کننده‌ای است که در گزارش اخیر نیز به آن اشاره شده است.
ناسا و آژانس فضایی روسیه دربارهٔ زمانی که این نشت‌ها به مرحلهٔ خطرناک می‌رسند و نیاز به محدود کردن کامل فضای کاری درون ایستگاه وجود دارد، نظرات متفاوتی دارند.
ناسا امیدوار است که بتواند ایستگاه را تا سال ۲۰۳۰ فعال نگه دارد و این در حالی است که روسیه تنها تا سال ۲۰۲۸ تعهد به همکاری دارد.
فرسودگی ایستگاه قدیمی و پایان عصری تاریخی
نگرانی دیگر از شرایط پیرامونی و آسیب‌های روزمره‌ای است که به‌مرور به ایستگاه تحمیل می‌شود.
ایستگاه که اولین بخش‌های آن در سال ۱۹۹۸ به فضا پرتاب شد، در طول این سال‌ها با مشکلاتی مانند قرار گرفتن در معرض تشعشعات کیهانی و گرمای خورشید روبه‌رو بوده است.
به‌گفته «کزریان»، ایستگاه فضایی به دلیل فشارهای مکانیکی دائمی بالاخره دچار فرسودگی خواهد شد.
اما واقعیت این است که ایستگاه بین‌المللی فضایی اکنون در آستانهٔ بازنشستگی دائم قرار دارد. ناسا به‌تازگی قراردادی با شرکت اسپیس‌اکس امضا کرده تا یک فضاپیما را برای تخریب ایستگاه و کنترل فرود بقایای آن در سال ۲۰۳۱ توسعه دهد.
احتمالاً بخش بزرگی از سازهٔ ایستگاه در سقوطی کنترل‌شده در جو زمین از بین خواهد رفت، اما اگر اسپیس ایکس بتواند قطعاتی از آن را بازیابی کند و سالم به زمین بیاورد، مزایده‌ای بزرگ برای تصاحب این قطعات از سوی موزه‌های بزرگ جهان شکل خواهد گرفت.
ناسا همچنین قصد دارد پس از تخریب ایستگاه فضایی، به شرکت‌های خصوصی اجازه دهد در مدار پایینیِ زمین فضاپیماها و ایستگاه‌های جدیدی بسازند. در این راستا، ناسا به شرکت‌های آکسیوم اسپیس و بلو اوریجین کمک‌های مالی برای ساخت ایستگاه‌های فضایی تجاری اختصاص داده است.
شرکت آکسیوم اسپیس قصد دارد یک ماژول جدید به ایستگاه اضافه کند که در سال ۲۰۲۶ پرتاب خواهد شد و پس از بازنشستگی ایستگاه به‌عنوان یک پایگاه مستقل در فضا فعالیت کند. البته گزارش‌ها نشان می‌دهد که این شرکت با مشکلات مالی روبه‌رو است و هنوز جزئیات بیشتری دربارهٔ وضعیت پروژه اعلام نشده است.
تلاش برای جلوگیری از تکرار وقفه‌ها
خطر از دست دادن ایستگاه فضایی بین‌المللی و نداشتن جایگزین تا سال ۲۰۳۱ کارشناسان و برنامه‌ریزان ناسا را نگران کرده است.
«مگنوس» یادآوری می‌کند که اگر ایالات متحده بخواهد خود را به‌عنوان کشوری پیشرو در کاوش‌های فضایی معرفی کند، نیاز است که با برنامه‌ای جامع و کارآمد به‌جای «پیشرفت‌های پراکنده و متوقف» به این هدف دست یابد.
طلوع شرق
یکی دیگر از نگرانی‌هایی که ناسا و به‌طور کل متحدان غربی با آن روبه‌رو هستند، به این واقعیت برمی‌گردد که درحالی‌که آژانس‌های فضایی غربی در حال از دست دادن تنها ایستگاه بین‌المللی خود هستند و نسل بعدی این ایستگاه‌ها در اختیار شرکت‌های خصوصی خواهد بود، چین به‌آرامی نسل‌های تازه‌ای از ایستگاه‌های فضایی خود را به مدار می‌فرستد و آن‌ها را توسعه می‌دهد.
چین اعلام کرده است که کشورها و شرکت‌های خصوصی می‌توانند برای تحقیقات علمی از فضای این آزمایشگاه‌های مداری چینی استفاده کنند، اما بخش مهم برای آژانس‌های فضایی غربی در امکان توسعه فناوری‌های پیچیده‌ای است که حالا چین امکان آن را دارد که بدون رقیب ملی در عرصه جهانی آن را پیش ببرد.
درنهایت، مسئلهٔ نشت‌ها در ایستگاه فضایی بین‌المللی و مشکلات آیندهٔ آن به‌عنوان نمادی از چالش‌های زندگی طولانی‌مدت انسان در فضا شناخته می‌شود و فراتر از مدار زمین و برای سفرهایی که شاید روزی انسان‌ها به مقاصد دورتری مانند مریخ یا فراسوی آن بخواهند انجام دهند نیز باید مورد توجه قرار بگیرد.
