کمیته جوایز نوبل روز چهارشنبه اعلام کرد جایزه نوبل شیمی به سه پژوهشگر مقیم آمریکا، بریتانیا و سوئیس به خاطر تصویر نگاری دقیق آنها از زیست مولکولی اهدا شده است. فناوری که این سه پژوهشگر اختراع کرده اند به دانشوران امکان می دهد زیست و رشد مولکولی را به شکلی که سابقا میسر نبود مشاهده کنند.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس جایزه ۱.۱ میلیون دلاری نوبل شیمی بطور مشترک به ژاک دوبوشه از دانشگاه لوزان سوئیس، يواکیم فرانک از دانشگاه کلمبیا در نیویورک و ریچارد هندرسون از مرکز تحقیقات بیولوژی در دانشگاه کمبریج بریتانیا اهدا می شود.
آکادمی سلطنتی علوم سوئد گفت روش پژوهش آنها موسوم به کریو الکترون میکروسکوپی به دانشوران امکان می دهد که از موجودات و مواد زیستی بسیار کوچک در دمای پایین تصویر برداری کنند و حرکات آنها را در حالتی که تقریبا یخ زده هستند مشاهده کنند. به گفته این آکادمی «از این فناوری می توان برای درک شیمی حیات و همچنین تولید داروهای جدید استفاده کرد.»
آکادمی سلطنتی علوم سوئد افزود به عنوان نمونه، پژوهشگران زمانی که شک کردند ویروس زیکا عامل ضایعات مغزی کودکان نوزاد در برزیل است این فناوری را به کار بردند. تصویر برداری از ویروس به پژوهشگران کمک کرد تا برای کشف دارویی برای مقابله با ویروس زیکا تحقیقات خود را ادامه دهند.
یواکیم فرانک پس از مطلع شدن از دریافت جایزه نوبل شیمی خوشنودی خود را ابراز کرده و گفت:«من فکر می کردم شانس دریافت جایزه نوبل بسیار ضعیف است چون هر روزه در سراسر جهان اکتشافات و نوآوری‌های فراوانی اتفاق می افتاد. نمی توانم خوشحالی خود را بیان کنم.»
آلیسون کمبل رییس جامعه شیمی دانان آمریکا گفت این فناوری «مثل نقشه زمین گوگل برای ترسیم و شناخت مولکولهاست.»
هنری لنیکه عضو بخش شیمی کمیته نوبل گفت:«این اولین باری است که ما می توانیم مولکولهای زیستی را در محیط طبیعی خود مشاهده کنیم و روش کار آنها با یکدیگر تا تک تک ذرات و اتمهای آنها را ببینیم.»
سابقا تصور می شد که میکروسکوپها الکترونی فقط برای مشاهده جزییات اجسام غیرزنده مفید هستند چون اشعه الکترون مواد زنده را از بین می برد. اما فناوری موسوم به کریو یعنی سرد کردن مواد زندن در دمای بسیار پایین آنها را در مقابل اشعه الکترون محافظت می کند.
نقش ژاک دوبوشه در این پژوهش کشف راهی برای یخ زدن آب با سرعتی بود که به جای یخ حالت لایه‌ای از شیشه پیدا کند و از آن طریق ساختار مولکولی بلورین آنها مانع از پراکنده شدن مولکولها تحت تاثیر اشعه الکترون می شود.
یواکیم فرانک با ابداع محاسبات و یک مدل ریاضی تصویر مخدوش میکروسکوپ‌های الکترونی را دقیق تر کرد و ریچارد هندرسون در سال ۱۹۹۰ توانست از مولکولهای پروتئین با تمام جزییات در حد اتمهای تشکیل دهنده آنها یک تصویر سه بعدی خلق کند.
نوبل شیمی سومین مورد از جوایز نوبل امسال است که برندگان آن در هفته جاری اعلام شده اند.
جایزه نوبل پزشکی روز گذشته به سه دانشور آمریکایی برای تحقیقات در مورد ساعت بیولوژیک بدن انسان و جایزه نوبل فیزیک روز دوشنبه به سه دانشور مقیم آمریکا به خاطر رصد امواج جاذبه (امواج اینشتین) اهدا شد.
برنده یا برندگان جایزه نوبل ادبیات روز پنجشنبه و جایزه نوبل صلح نیز روز جمعه اعلام خواهند شد.
