مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، روز دوشنبه «نقشه راه» دیپلماتیک دولت خود در قبال ایران را اعلام میکند. یک مقام ارشد ایالات متحده پیشتر گفته بود هدف از آن، اعمال فشار بر تهران برای بازگشت به میز مذاکره است.
سخنرانی آقای پومپئو روز دوشنبه پنج و نیم عصر بهوقت تهران در بنیاد هریتیج انجام میشود. عنوان این سخنرانی «پس از توافق اتمی؛ یک راهبرد تازه در قبال ایران» است.
روز جمعه گذشته برایان هوک، مشاور ارشد سیاسی دولت ایالات متحده، گفته بود وزیر خارجه آن کشور در این نخستین سخنرانی مربوط به سیاست خارجی خود، خواستار حمایت گسترده کشورها برای مقابله با «کلیت تهدیدهای ایران» میشود.
هدر ناوئرت، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، نیز در نشست خبری ۲۷ اردیبهشت ماه خود، گفته بود ایالات متحده برای تشکیل «ائتلاف» جهانی علیه ایران «سخت تلاش خواهد کرد». به گفته خانم ناوئرت، هدف از این ائتلاف «گرد آوردن شمار زیادی از کشورهای جهان» است، تا «رژیم ایران را با نگاهی واقعبینانهتر ببینند».
مایک پومپئو اخیرا در یک گفتوگوی تلویزیونی، ابراز امیدواری کرد که ایالات متحده بتواند در روزها و هفتههای پیشرو، با متحدان غربی خود به توافقی دست یابد که نه تنها جهان را از برنامه هستهای ایران، بلکه از -به تعبیر او- «رفتارهای بد» تهران نیز مصون نگاه دارد.
رئیسجمهوری آمریکا روز سهشنبه ۱۸ اردیبهشت رسما اعلام کرد که ایالات متحده از توافق اتمی با ایران خارج میشود. دونالد ترامپ در عین حال از بازگشت تحریمهای تعلیق شده علیه تهران خبر داده بود.
ترامپ چهار شرط را برای ماندن در برجام تعیین کرده بود که گستره وسیعتری از توافق صورتگرفته میان دولت باراک اوباما، تهران، و پنج قدرت جهانی را در بر میگرفت؛ «دسترسی فوری» بازرسان بینالمللی به تمامی مکانها و تاسیسات ایران، دائمی شدن محدودیتها برای برنامه هستهای ایران، تضمین به عدم نزدیک شدن به سلاح هستهای، و محدودیت برنامه موشکهای بالیسیتک ایران.
واشینگتن بارها از تهران بهخاطر آنچه «ایجاد بیثباتی» در خاورمیانه و دیگر کشورهای جهان مینامد، انتقاد کردهاست.
وزیر خارجه ایران تاکید کردهاست که جمهوری اسلامی درباره برجام مذاکرهِ دوباره انجام نخواهد داد و درباره موضوعاتی مانند برنامه موشکی و اقدامات منطقهای خود نیز با غرب وارد مذاکره نخواهد شد. ایران همچنین ایالات متحده را متهم کردهاست که حتی در زمان تعلیق تحریمها به صورت «مرتب» توافق اتمی وین را نقض کردهاست.
هرچند خروج ایالات متحده از توافق اتمی، به باور بسیاری از تحلیلگران، کار بازرگانی، مالی و داد و ستد میان ایران و دیگر کشورها را با موانع جدی روبهرو میکند، اما دیگر طرفهای توافق اتمی، یعنی فرانسه، بریتانیا، آلمان، روسیه، چین و اتحادیه اروپا، در برجام باقی ماندهاند. این کشورها خواستار حفظ برجام توسط تهران شدهاند و میگویند دنبال راهکارهایی هستند تا اجرای آن همچنان شدنی باشد.
مقامهای ایران و کشورهای طرف گفتوگو در توافق اتمی به جز آمریکا، در حال حاضر در حال رایزنی و مذاکره هستند. عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران گفته کشورهای اروپایی «۶۰ روز فرصت دارند که تضمینهای لازم را در خصوص تأمین منافع ایران و جبران خسارات خروج آمریکا به ایران بدهند».
سه کشور اروپایی با وجود تأکید بر حفظ برجام، همصدا با ایالات متحده، از فعالیتهای موشکی ایران و همچنین اقدامات جمهوری اسلامی در منطقه ابراز نگرانی کردهاند.