ونزوئلا کشوری است ۳۰ میلیون نفری با بزرگ‌ترین ذخیره نفتی در جهان، سواحلی با شن‌های سفید و دیدنی و بلندترین آبشار جهان. ذخایر ۳۰۰ میلیارد بشکه‌ای نفت این کشور از عربستان سعودی نیز بیشتر است.
با این وجود، هر هفته و اخیراً هر روزه خبرهای پرشماری از وخامت هرچه بیشتر وضعیت اقتصادی مردم این کشور و سرکوب اعتراضات آنان به گوش می‌رسد، تا حدی که گزارش‌ها حاکی از مرگ کودکان به خاطر سوءتغذیه و شیوع مالاریا در کشور است.
برای یافتن پاسخ به این پرسش که چرا این کشور از بهره‌گیری از داشته‌های خود ناتوان مانده باید جستجو را از سال ۱۹۹۹، یعنی آغاز دوره ریاست‌جمهوری هوگو چاوز در ونزوئلا، آغاز کرد.
دولت‌های سوسیالیست در این کشور از سال ۱۹۹۹ و با آغاز کار هوگو چاوز همچنان در قدرت بوده‌اند. سوسیالیسم در زمانی به روی کار آمد که ونزوئلا شاهد نابرابری‌های بزرگ اقتصادی و اجتماعی بود.
اما سیاست‌های سوسیالیستی که با هدف کمک به فقرا پیاده شد در آغاز نتیجه خوب اقتصادی و پس از آن نتیجه عکس داد.
زمانی که بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ قیمت نفت بالا و در نتیجه درآمدهای دولت چاوز فراوان بود او درآمد را صرف امور زیربنایی تولیدی درازمدت نکرد بلکه بنا بر باورهای سیاسی خود، درآمد را بین فقرا تقسیم کرد. این روند برای مدتی بهبود چشمگیر وضعیت فقر و بیکاری و محبوبیت زیاد او را به دنبال داشت.
اما سیاست کمک مستقیم و «کمک دستی» به فقرا با گذشت زمان نتیجه‌ای عکس داد. برای نمونه، سیاست کنترل قیمت‌ها که توسط رئیس‌جمهور ونزوئلا اجرا شد قصدش این بود تا با ارزان‌تر کردن آرد، روغن پخت و لوازم بهداشتی زندگی تهیدستان را بهتر کند.
اما این سیاست باعث شد تا چند کارخانه ونزوئلایی که این کالاها را تولید می‌کردند دیگر سودی در این کار ندیده و با کار و تلاش خداحافظی کنند.
واکنش هوگو چاوز این بود که صنایع را ملی و دیوان‌سالاری دولت را بیشتر کرد و برای تأمین این هزینه‌ها نیز به وام‌گیری بی‌رویه از نهادهای بین‌المللی روی آورد. با این کار، ونزوئلا در گردابی از قرض فرو رفت.
ارزش یک بولیوار در آخر سال پیش پنج صدم دلار بود. گفته می‌شود اکنون ارزش کاغذی که اسکناس ۲۰ بولیواری روی آن چاپ شده از خود اسکناس بیشتر است:
چاوز همچنین برای تحکیم بیشتر تمامیت‌گرایی خود، نهادهای دموکراتیک بازرسی و وارسی را منحل کرد و دست دولتی‌ها را برای فساد بیشتر مالی باز گذاشت.
منتقدان همچنین کنترل ارز خارجی توسط هوگو چاوز در سال ۲۰۰۳ را باعث دامن زدن به بازار سیاه دلار در کشور می‌دانند.
از آن زمان، ونزوئلایی‌هایی که مایل به تبدیل بولیوار (واحد پول ونزوئلا) به دلار هستند باید «با دلایل موجه»، برای مثال برای واردات کالا، از بنگاه‌های مالی دولتی اجازه بگیرند. این باعث شد بسیاری از ونزوئلایی‌ها به بازار سیاه دلار روی بیاورند.
هوگو چاوز در سال ۲۰۱۳ از سرطان درگذشت و نیکولاس مادورو را به جانشینی خود گماشت. مادورو نخست راننده اتوبوس بود که سپس به سمت وزارت خارجه و معاونت رئیس جمهور رسیده بود.
کمی پس از به قدرت رسیدن مادورو، بهای نفت سقوط کرد و به این خاطر که ۹۸ درصد از درآمد صادرات کشور وابسته به نفت است اوضاع رو به وخامت بیشتر گذاشت.
برای مهار این وضع، دولت شروع به چاپ بیشتر پول کرد، اقدامی که ارزش پول ملی را کاهش می‌دهد. دولت همچنین دستمزد پایه را افزایش داد و باری دیگر بر روی قیمت کالاها سقف کنترلی قرار داد، یعنی همان روندی که انگیزه برای تولید و فعالیت اقتصادی را از بین می‌برد.
ضربه زدن دولت به انگیزه تولید افراد، کاهش روزافزون کالاها را به دنبال داشت و این به نوبه خود برای هر کالا بازار سیاهی به‌وجود آورده که قیمت‌ها در آن بالاتر از بازار معمولی هستند. این افزایش قیمت‌ها تأثیر مثبتی را که افزایش دستمزدها می‌توانست داشته باشد خنثی کرده است.
مادورو تاکنون برای راضی نگاه داشتن رأی‌دهندگان دستمزدهای آنان را چندین بار افزایش داده و یارانه‌های کالاهای اساسی را نیز بیشتر کرده است. اما با همه این اقدامات، در سال ۲۰۱۸ ارزش دستمزد پایه در این کشور یک‌پنجم ارزشش در سال پیش از آن شد.
در همین حال، روسیه و چین که هم‌پیمان مادورو هستند از طریق قراردادهای «نفت در برابر وام» میلیاردها دلار به اقتصاد ونزوئلا پمپاژ کردند اما این نیز به حال مردم افاقه‌ای نکرد.
تنها در سال ۲۰۱۷ میلادی به خاطر کمبود غذا ۶۴ درصد از مردم ونزوئلا وزن کم کردند و بنا بر برخی گزارش‌ها به طور متوسط حدود ۱۱ کیلوگرم لاغرتر شدند. در همان سال، یک‌چهارم مردم این کشور موفق به تهیه سه وعده غذا در روز نشدند و ۸۲ درصدشان در فقر زندگی کردند.
دولت تلاش کرده بود با افزایش یارانه سوخت و دیگر کالاها وضع مردم را بهتر کند اما یارانه بیشتر برای سوخت، کاهش بیشتر قیمت بنزین نسبت به کشورهای همسایه را در پی داشته، و هم‌اینک دولت ونزوئلا تخمین می‌زند که سالانه ۱۸ میلیارد دلار به خاطر قاچاق سوخت به کشورهای همسایه ضرر می‌کند.
این کمبودهای مالی دولت به اضافه پرداخت وام‌های بی‌رویه‌ای که هوگو چاوز برای نیکولاس مادورو به یادگار گذاشته چشم‌انداز آینده را برای دولت کنونی ونزوئلا تیره و تار کرده است.
در حالت معمول، دولت‌ها در چنین شرایطی برای بخشودگی قروض و دریافت بسته نجات مالی بر در صندوق بین‌المللی پول می‌کوبند، اما ونزوئلا از سال ۲۰۰۷ روابط خود را با صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی گسسته است.
به نوشته تحلیلگران، در شرایط حاضر، دولت مادورو برای ادامه بقای اقتصادی‌اش همچنان به همان مسیر چاپ پول بیشتر و سرکوب معترضان ادامه می‌دهد، مسیری که به گفته تحلیلگران اقتصادی منجر به وخامت بیشتر اوضاع خواهد شد.
