رجب طیب اردوغان٬ رئیس جمهوری ترکیه روز جمعه ۱۰ دی ماه از مردم ترکیه درخواست کرد برای تقویت پول ملی، تمامی پس اندازه‌های خود را به لیر تبدیل کنند.
به گزارش رویترز، علی‌رغم درخواست مجدد رجب طیب اردوغان از مردم ترکیه برای اعتماد به سیاست‌های اقتصادی نامتعارف او تمامی شواهد نشان می‌دهند که سال ۲۰۲۱ برای ارزش لیر ترکیه بدترین سال طی ۲۰ سال گذشته است که آقای اردوغان قدرت را در دست داشته است.
لیر ترکیه در میان ارزهای اقتصادهای نوظهور جهان امسال نیز همچون سال میلادی قبل بدترین عملکرد را داشت و طی ۵ روز گذشته نيز حدود ۲۰ درصد از ارزش خود در برابر دلار را از دست داده است.
در طول سال ۲۰۲۱ ارزش لیر ترکیه در مجموع ۴۴ درصد سقوط کرده است و به اعتقاد کارشناسان دلیل اصلی آن «برنامه‌های اقتصادی نوین» آقای اردوغان است که با وجود تداوم کاهش ارزش لیر بر توسعه صادرات و کاهش نرخ متوسط بهره بانکی اصرار می‌کند.
رئیس جمهور ترکیه با هدف کاستن از بحران مالی کشور هفته گذشته طرح جدیدی برای حمایت دولت از پس اندازهای داخلی اعلام کرد. این طرح به علاوه حمایت ارزی بانک مرکزی باعث شد حجم پس انداز به شکل لیر حدود ۵۰ درصد افزایش یابد.
آقای اردوغان روز جمعه از مردم ترکیه خواست تمامی پس اندازهای خود را به لیر تبدیل کنند و طلای اندوخته خود را در بانک‌ها واریز کنند. رئیس جمهور ترکيه که میزان محبوبیت‌اش رو به کاهش است تاکید کرد که تلاطم در بازار مالی تحت کنترل است.
آقای اردوغان افزود:«تا زمانیکه پول ملی خود را به ارز مبدا تبدیل نکنیم هیچ راه نجاتی نخواهیم داشت. ما از این پس لیر، پول ملی ترکیه و نه ارزهای خارجی را مبنا قرار خواهم داد.»
در واکنش به سخنان آقای اردوغان ارزش لیر حدود ۱.۴ درصد دیگر کاهش یافت و به ۱۳.۳۶ لیر در برابر یک دلار رسید. هر چند طی دو هفته گذشته لیر حدی از کاهش ارزش خود را جبران کرد ولی مقایسه نرخ برابری آن با دلار از روز جمعه گذشته تا امروز نشان می دهد که طی یک هفته اخیر ۲۰ درصد ارزش آن کاهش یافته است.
تحت تاثیر کاهش ارزش لیر خانوارها و موسسات اقتصادی بخش قابل توجهی از پس انداز و نقدینگی خود را از دست داده اند، بودجه عمومی برای اجرای طرح‌های بزرگ با کمبود ارز مواجه خواهد شد و تلاطم در بازار مالی و بحران اقتصادی تشدید می شود.
براساس طرح جدید آقای اردوغان برای تشویق مردم به تبدیل پس اندازهای خود به لیر دولت تفاوت بین نرخ پس انداز در شکل لیر با نرخ برابری آن با ارزهای خارجی را به مردم پرداخت می کند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که این طرح ممکن است تا حدی از کاهش ارزش لیر جلوگیری کند ولی مسئله اصلی حل مشکلات عمیق تر اقتصادی است که زمینه سقوط ارزش پولی ملی ترکیه را فراهم کرده است. به گفته آنها اگر کاهش ارزش لیر ادامه یابد طرح جدید دولت باعث تشدید تورم خواهد شد که در حال حاضر به رقم بی‌سابقه ۲۱ درصد رسیده است.
وزیر دارایی ترکیه چند روز پیش گفت میزان پس انداز در شکل دلار کاهش یافته است ولی آمارهای دولتی در روز پنجشنبه نشان می دهند که حجم نقدینگی و پس انداز در شکل ارزهای معتبر خارجی، از جمله نقدینگی شرکت‌های خصوصی، طی هفته گذشته به حدود ۲۳۹ میلیارد دلار رسیده که رکورد جدیدی است.
همزمان حجم ارز خارجی بانک مرکزی ترکیه که موثرترین ابزار برای پیشگیری از یک بحران مالی جدی است به حدود ۸.۶۳ میلیارد دلار کاهش یافته که نازلترین رقم طی دو دهه اخیر است.
کارشناسان معتقدند که یکی از دلایل اصلی کاهش ارزش لیر در سال جاری اصرار آقای اردوغان بر کاهش نرخ متوسط بهره بانکی است. طی شش ماه اخیر چند رییس بانک مرکزی ترکیه به دلیل مخالفت با سیاست آقای اردوغان برکنار شده اند.
روسای سابق بانک مرکزی و اقتصاددان‌های مستقل هشدار می‌دهند که تحت تاثیر کاهش ارزش لیر نرخ تورم ممکن است به زودی به حدود ۳۰ درصد برسد و احتمالا تا اواسط سال ۲۰۲۲ به حدود ۴۰ درصد خواهد رسید.
