محمد جواد ظریف در مصاحبه‌ای با تلویزیون دولتی ایران به اعلام راهبرد جدید ایالات متحده در قبال ایران و سخنان دونالد ترامپ در مورد پایبند نبودن تهران به توافق هسته‌ای، واکنش نشان داده‌است. وزیر خارجه ایران می‌گوید به‌زودی در این مورد نامه‌هایی به طرف‌های برجام ارسال می‌کند.
آقای ظریف در مصاحبه ۲۲ مهر ماه خود با برنامه «نگاه یک» گفته‌است تنها مرجع رسیدگی به برنامه جامع اقدام مشترک که در پی توافق میان تهران، دولت باراک اوباما و پنج قدرت جهانی دیگر اجرایی شد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.
وزیر خارجه ایران تاکید کرده با وجود آن‌که رئیس‌جمهوری ایالات متحده چه در زمان رقابت‌های انتخاباتی سال پیش و چه پس از پیروزی از «پاره‌کردن» برجام سخن گفته بود، «اما دیدید که این اتفاق نیفتاد… برجام یک سند مستحکم است».
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده ۲۱ مهر ماه، راهبرد جدید خود در قبال ایران را اعلام کرد. بر پایه این راهبرد به وزارت خزانه‌داری آن کشور اجازه داد سپاه پاسداران ایران را به فهرست تحریم‌هایش اضافه کند. ترامپ در عین حال پایبندی تهران به توافق هسته‌ای را تأیید نکرد.
رئیس‌جمهوری آمریکا گفته است «ما به مسیری که نتیجه قابل پیش‌بینی آن خشونت و ترور بیشتر و تهدید واقعی توسعه هسته‌ای ایران است، ادامه نخواهیم داد».
با اعلام تصمیم آقای ترامپ، اکنون کنگره آمریکا ۶۰ روز فرصت دارد تا در مورد اعمال تحریم‌های جدید بر ایران تصمیم‌گیری کند.
دولت آقای ترامپ طی ماه‌های گذشته بارها تاکید کرده بود که ایران «روح» برجام را نقض کرده، با انجام آزمایش‌های موشکی و اقدامات خود در خاومیانه، امنیت منطقه را به‌خطر انداخته‌است. تهران از سوی دیگر آمریکا را متهم به نادیده گرفتن «روح» برجام کرده و می‌گوید آزمایش موشک‌های بالستیک «دفاعی» است و «ادامه پیدا خواهد کرد».
محمد جواد ظریف در گفت‌وگوی تلویزیونی خود اظهار داشت دولت ایران «اقدامات مبنایی» را، در برابر نحوه عمل امریکا انجام داده و می‌دهد و «انواع نقض‌های ممکن در برجام را تحت‌نظر» دارد.
وزیر خارجه ایران در بخشی دیگر از گفته‌هایش از ارسال نامه یا نامه‌‌های تازه‌ای به طرف‌های توافق اتمی سخن گفته و افزوده‌است «در روزهای آینده نامه‌ای به خانم [فدریکا] موگرینی نوشته و در نامه‌ای جداگانه تاکید خواهم کرد که اظهارات اخیر ترامپ بنابر مواد ۲۶، ۲۷ و ۲۸ برجام، این معاهده بین‌المللی را نقض کرده و برخلاف ادعای ترامپ، این آمریکاست که ناقض برجام بوده است، نه ایران».
فدریکا موگرینی، مسئول ارشد سیاست خارجی اتحادیه اروپا، هماهنگ‌کننده مذاکرات ایران و شش قدرت جهانی بود. خانم موگرینی و دیگر سران اروپایی، چین و روسیه، در هفته‌های گذشته بارها بر لزوم حفظ برجام از طرف همه کشورها تاکید کرده‌اند.
وزیر خارجه ایران پیش از این از اجرا نشدن مواد ۲۶، ۲۸ و ۲۹ برجام سخن گفته بود. این مواد اشاره‌هایی دارند از جمله بر عدم «تاثیرگذاری خصمانه و مستقیم» بر عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران، اجرای برجام در «فضایی سازنده»، و یا اینکه دولت ایالات متحده «در چارچوب اختیارات قانونی رئیس‌جمهوری و کنگره» از «تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص شده در پیوست ۲» و «اعمال تحریم‌های جدید هسته‌ای خودداری خواهد کرد».
از سوی دیگر رکس تیلرسون، وزیر خارجه ایالات متحده، در پی تنها دیدار رسمی که از زمان روی کار آمدن دولت آقای ترامپ با همتای ایرانی خود داشته، گفته بود از منظر رئیس‌جمهوری آمریکا جریان موسوم به «غروب» در توافق اتمی، مسئله‌ای «غیر قابل قبول» است. اشاره وزیر خارجه آمریکا به موانعی‌ست که ایران تا سال ۲۰۲۵ با آن‌ها روبه‌رو است ولی به مرور برچیده خواهند شد.
آقای تیلرسون همان موقع گفته بود طرف‌های توافق اتمی، چشم‌انتظار ایجاد یک وضعیت باثبات‌تر و آرام‌تر در منطقه خاورمیانه بودند، اما چنین نشده‌است و ایران از حکومت بشار اسد حمایت کرده، به آزمایش موشک‌های بالستیک خود بر خلاف قطعنامه شورای امنیت ادامه داده و به یمن و سوریه و عراق سلاح فرستاده‌است.
اما محمد جواد ظریف در مصاحبه تلویزیونی خود گفته است «متحدان» دولت آمریکا در منطقه خاورمیانه «دیکتاتورهای معروفی هستند».
دونالد ترامپ در سخنرانی ۲۱ مهر ماه و اعلام راهکار جدید آمریکا در قبال ایران، به وزارت خزانه‌داری خود اجازه داد تا سپاه پاسداران را تحریم کند. ترامپ از اقدامات و رفتار این نهاد در منطقه و فراتر از آن، و حمایت سپاه از «اقدامات تروریستی»، به‌شدت انتقاد کرده‌است. اما با وجود برخی گمانه‌زنی‌ها در مورد احتمال تروریستی اعلام کردن این نهاد، گفت که به وزارت خزانه‌داری اختیار افزودن سپاه به فهرست تحریم‌ها را می‌دهد.
از سویی محمد جواد ظریف و رئیس‌جمهوری ایران، در روزهای اخیر به‌تاکید از سپاه پاسداران حمایت کرده‌اند. آقای ظریف شب شنبه نیز گفته‌است این نهاد «عزیز و افتخار مردم است» و شهروندان ایران «حس می‌کنند کنار ارتش ضامن تمامیت ارضی بوده‌است».
وزیر خارجه ایران تاکید کرده‌است «برجام با قوانین داخلی آمریکا قابل پایان یافتن نیست».
در حال حاضر کنگره آمریکا فرصتی دو ماهه دارد تا به آن‌چه از منظر دولت آن کشور اشکالات برجام نامیده می‌شود، رسیدگی کند. در ساعت‌های گذشته شماری از اعضای ارشد جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا از راهبرد تازه دونالد ترامپ در قبال ایران حمایت کرده‌اند و دمکرا‌ت‌ها نیز انتقادهایی را مطرح کرده‌اند. جمهوری‌خواهان در هر دو مجلس نمایندگان و سنا صاحب اکثریت هستند.
روز شنبه فرانسه، از کشورهای طرف گفت‌وگوی اتمی، از کنگره آمریکا خواست زمینه‌ساز فسخ برجام نشود. دیلپمات‌های ارشد اروپایی در ایالات متحده، پیشتر نیز از برجام حمایت کرده و رایزنی‌هایی را برای حفظ آن انجام داده بودند.
توافق اتمی تیر ماه دو سال پیش به‌دست آمد.
