این هفته کتاب‌های «فرهنگ بر و بچه‌های ترون»، تألیف مرتضی احمدی، ترجمه کتاب «تصویر و ذهن: فیلم و فلسفه و علوم شناختی»، نوشته گریگورى کورى، جلد اول «شرح ديوان خاقانی»، نوشته محمدرضا برزگر، و «تاریخ اسماعیلیان» و «نقش اسماعیلیان در جنگهای صلیبی»، راهی بازار کتاب ایران شده‌اند که مروری بر آنها خواهیم داشت.
فرهنگ بر و بچه‌های ترون
کتاب «فرهنگ بر و بچه‌های ترون»، تألیف مرتضی احمدی، بازیگر پرسابقه و معروف سینما و تئاتر ایران، که هفته گذشته و پس از دو سال انتظار منتشر شد، تلاشی‌است ارزنده در زمینه مردم‌شناسی و گردآوری اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های قدیمی و اصیل ساکنان تهران.
مرتضی احمدی که در ۱۳۰۳ متولد شد، خود از «بچه‌های اصیل تهران» است و کتاب «فرهنگ بر و بچه‌های ترون» را به گفته خود با اتکا به «حافطه خود» و گفتگو با «بچه‌های اصیل تهران» و هم‌نسلان تهرانی خود فراهم کرده است.
مرتضی احمدی در فيلم‌هايی چون «باباشمل»، «قلندر»، «مردی كه زياد می‌دانست»، «اتوبوس»، «گراند سينما»، «ناصرالدين شاه آكتور سينما» و «يک بار برای هميشه بازی» کرده است.
نسبت فیلم و فلسفه
کتاب «تصویر و ذهن: فیلم و فلسفه و علوم شناختی»، نوشته گریگورى کورى، که ترجمه فارسی آن در هفته گذشته منتشر شد، متنی‌است تحلیلی درباره نسبت سینما، روایت و فلسفه.
این کتاب را که دانشگاه کمبریج در سال ۱۹۹۵ منتشر کرد، محمد شهبا به فارسی ترجمه کرده است.
تحلیل ماهیت سینما از دیدگاه شناخت‌شناسی و فلسفه‌های شناختی، تاریخچه تصویر متحرک، ادراک بصری انسان و روایت در سینما از بخش‌های خواندنی این کتاب هستند.
شرح قصائد خاقانی شروانی
جلد اول «شرح ديوان خاقانی»، نوشته محمدرضا برزگر، کوششی‌است ارزنده در توضیح قصائد یکی از بزرگترین قصیده‌سرایان و یکی از دیرآشناترین و دشوارگوترین شاعران زبان فارسی.
شعر خاقانی و به ویژه قصائد او به دلیل نوآوری در مضامین و تعابیر، توانایی خاقانی در تصویرسازی و استعاره‌پردازی و تسلط او بر زبان از نمونه‌های متعالی شهر کلاسیک فارسی است، اما درک شعر او به دلیل وفور تعابیر دور از ذهن و دشوار و به کار گرفتن اصطلاحات علمی و فلسفی آن روزگار چندان آسان نیست.
در جلد اول شرح ديوان خاقانی، که به قصائد او اختصاص دارد، بیت‌ها و اصطلاحات مبهم شعر خاقانی توضیح داده شده و بررسی می‌شود.
افضل‌الدین علی خاقانی شروانی، در ۵۲۰ هجری قمری متولد و در ۵۹۹ هجری قمری درگذشت. خاقانی که قصیده‌سرایی چیره‌دست بود، علاوه بر قصیده‌های درخشان خود آثاری چون منشآت خاقانی و مثنوی کوتاه ختم‌الغرایب را نیز خلق کرد.
دو کتاب در باره اسماعیلیه
انتشار دو کتاب «تاریخ اسماعیلیان» و «نقش اسماعیلیان در جنگهای صلیبی» فرصتی است مغتنم برای علاقه‌مندان به تاریخ ایران و تاریخ مذاهب اسلامی.
کتاب تاریخ اسماعیلیان، فصلی‌است از کتاب جامع‌التواريخ اثر ارزشمند رشيدالدين فضل‌الله همدانی، صدراعظم غازان خان و اولجایتو، ایلخانان مغول در قرن هشتم هجری قمری (۱۴ میلادی) که از مهم‌ترین متون تاریخی و ادب کلاسیک فارسی به شمار می‌رود.
فصل تاریخ اسماعیلیه جامع‌التواريخ، که با عنوان تاریخ اسماعیلیان با تصحیح و حاشیه‌نویسی محمد روشن منتشر شده، زندگی حسن صباح، بزرگترین چهره اسماعیلیه در ایران، تاریخچه اسماعیلیان ایران و خلفای فاطمی اسماعیلی مذهب مصر را از نگاه مورخان نزدیک به دوران اسماعیلیه تصویر می‌کند.
رشيدالدين فضل‌الله همدانی، به یاری گروهی از مورخان و کاتبان دربای کار تألیف جامع‌التواریح را به دوران غازان خان، حکمران ایلخانی مغول، آغاز و به دوران جانشین او اولجایتو در ۳ جلد به پایان برد.
جلد اول جامعالتواریخ، که تاریخ مبارک غازانی نیز خوانده می‌شود، دوران حکمرانی غازان خان و پیشینه تاریخی مغولان، زندگی چنگیز و جانشینان او و اطلاعاتی ارزشمند را در باره تیره‌ها و طوایف مغول در بر دارد.
جلد دوم جامعالتواریخ، که در دوران اولجایتو تألیف شد، تاریخ ادوار و اقوام جهان، صورالاقالیم و مسالک الممالک، تاریخ پیامبران از آدم تا پیامبر اسلام، تاریخ ایران تا پایان دوره ساسانیان، تاریخ خاندان‌های فرمانروای ایران پس از اسلام تا دوران مغولان را از نگاه مورخان و کاتبان آن روزگار روایت می‌کند.
جلد سوم این کتاب در گذر زمان نابود شده‌است. جامعالتواریخ به روزگار مؤلف آن رشیدالدین فضل‌الله، به عربی ، ترکی و مغولی نیز ترجمه شد.
کتاب «نقش اسماعیلیان در جنگهای صلیبی»، تألیف عبدالله ناصری طاهری، که هفته گذشته منتشر شد، نیز نقش اسماعیلیه و به ویژه خلفای فاطمی اسماعیلی مذهب مصر را در جنگهای صلیبی، از نگاه محققی معاصر روایت و تحلیل می‌کند.
خلفای فاطمی، که در قرن‌های سوم تا پنجم هجری بر مصر و بخش‌هایی از شمال آفریقا حکومت و جنبشی بزرگ را علیه خلفای عباسی در قلمرو امپراطوری اسلامی و از جمله ایران بر پا کردند، در تاریخ فلسفه، کلام، ادب و سیاست جهان اسلام و در جنگهای صلیبی نقشی مؤثر داشتند.
کتاب نقش اسماعیلیان در جنگهای صلیبی، در کنار درونمایه اصلی خود، تاریخ تحول سیاسی و فکری اسماعیلیه را در ایران و مصر و دیگر ممالک اسلامی آن روزگار نیز گزارش و بررسی می‌کند.