معاون وزیر خارجه ایران «سیاست کلان» جمهوری اسلامی را جلوگیری از خروج آب از کشور اعلام کرد و همزمان مشاور نظامی رهبر جمهوری اسلامی خواستار استفاده از «قدرت نرم» برای جلوگیری از تنش با همسایگان درباره آب شد.
به گزارش خبرگزاری ایسنا، عباس عراقچی معاون وزیر خارجه، روز سه‌شنبه هشتم اسفند، در همایش «دیپلماسی آب» گفت که «سیاست کلان کشور در این است که جلوی خروج آب از کشور را بگیریم؛ البته به معنای این نیست که باعث تشنگی همسایگان‌مان شویم ولی این موضوع احتیاج به یک مدیریت دارد».
آقای عراقچی همچنین گفت که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ همه کشورهای غرب آسیا «در شرایط خشکسالی کامل قرار بگیرند».
او در بخش دیگری از سخنان خود خواستار تجدید نظر در ساخت کالاهایی شد که آب زیادی مصرف می‌کنند.
آقای عراقچی اضافه کرد: «هلند یکی از پرآب‌ترین کشورهاست ولی ما سالانه مقدار زیادی آب به این کشور صادر می‌کنیم؛ در قالب صادرات کالاهایی که تولید آنها آب زیادی را طلب می‌کند».
معاون وزیر خارجه همچنین گفت که ایران برای کشت فراسرزمینی با ۱۱ کشور توافق امضا کرده اما به دلیل «ناهماهنگی نهادها» هیچ کدام از این توافقات به بهره‌برداری نرسیده است.
کشت فراسرزمینی به معنای کاشت محصولات کشاورزی در سایر کشورها و واردات آن به ایران است.
موضوع آب‌های مرزی بحث‌هایی را بین ایران و کشورهای همسایه از جمله ترکیه و افغانستان رقم زده است.
حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران، روز ۱۲ تیر در همایش سراسری «مقابله با گرد و غبار» گفته بود که با تأکید بر این که «نمی‌توان در برابر آنچه محیط زیست را تخریب می‌کند، بی‌تفاوت بود» یادآور شده بود که «احداث سدهای متعدد در افغانستان» در ایران تأثیرگذار است.
این سخنان اعتراض‌هایی را در افغانستان به دنبال داشت و در مقابل علی احمد عثمانی، وزیر انرژی و آب افغانستان، ایران را متهم کرد که با «مدیریت ناسالم منابع آبی» باعث مشکلات زیست‌محیطی ناشی از کمبود آب در ایران و افغانستان شده است.
ایران و افغانستان به تازگی با تشکیل کمیته‌های پنجگانه درصدد دستیابی به سند جامع همکاری‌های راهبردی هستند که موضوع آب نیز یکی از این حوزه‌های همکاری است.
دو کشور نیز بر سر نحوه تقسیم آب رودخانه هیرمند یا هلمند اختلاف نظر دارند. هیرمند رودی است که از استان هلمند افغانستان به دریاچه هامون در استان سیستان و بلوچستان در ایران می‌ریزد.
مقام‌های جمهوری اسلامی پیش از این نیز ترکیه را متهم کرده‌اند که با «مهار» آب‌هایی که باید از کشورهای سوریه و عراق وارد بین‌النهرین می‌شد باعث «تشدید» پدیده ریزگرد‌ها در کشورهای منطقه شده است.
با این حال رضا تکین، سفیر ترکیه در تهران، ضمن رد این موضوع تأکید کرده که این کشور از «حق خود» برای ساخت سد نمی‌گذرد.
در این میان رحیم میدانی، معاون آب در وزارت نیرو، در نیمه تیرماه امسال در شورای حفاظت آب استان فارس گفت: «وضعیت آب به قدری حساس شده که در شورای عالی امنیت ملی مطرح شده و بایستی با تمام توان علمی و تجربی به حل این موضوع بشتابیم».
روز سه‌شنبه اما یحیی رحیم صفوی، دستیار و مشاور عالی نظامی رهبر جمهوری اسلامی، گفت که موضوع آب‌های مشترک میان کشورها و ممکن است به عامل چالش میان کشورهای مختلف تبدیل شود.
او در عین حال اعلام کرد که سیاست ایران در حوزه آب، «استفاده از قدرت نرم، دیپلماسی آب و برقراری صلح و امنیت و گفت‌وگو با کشورهای همسایه است».
پیش از این کارشناسان درباره احتمال وقوع درگیری برسر آب به خصوص در منطقه خاورمیانه هشدار داده‌اند.
از جمله فریدون خاوند اقتصاددان، روز ششم شهریور امسال، در یادداشتی هشدار داده بود که رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی و فرایند صنعتی شدن، زوال سفره‌های آبی، کاهش باران در بعضی از مناطق به ویژه در رابطه با گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی، همه و همه مجموعه انفجارآمیزی را در شماری از کشورها به وجود آورده‌اند که اگر با آنها مقابله نشود، دیر یا زود به بحران‌های ملی و منطقه‌ای و حتی «جنگ آب» منجر خواهند شد.