اوری لوبرانی، دیپلمات کارکشته اسرائیلی، که رسانه‌های این کشور او را «مرد سایه‌ها» می‌نامیدند و اسرائیلی‌ها همواره در مورد وی گفته بود که زودتر از هر دیپلمات دیگر در جهان سقوط حکومت شاه ایران را پیش‌بینی کرده بود، این هفته درگذشت.
به گزارش رسانه‌های اسرائیل، اوری لوبرانی که ۲۲ سال پیش از تأسیس اسرائیل، در یک خانواده یهودی انگلیسی‌تبار در زمان قیمومیت بریتانیا بر این سرزمین‌ها، در بندر حیفا به دنیا آمده بود، دوشنبه ۱۴ اسفند در سن ۹۱ سالگی، در خانه خود در تل‌آویو درگذشت.
او چهارشنبه ۱۶ اسفند در حضور شماری از مقامات پیشین اسرائیل از جمله سران پیشین موساد و وزیران دفاع سابق، در همین شهر به خاک سپرده شد.
اوری لوبرانی که به سران همه دولت‌های اسرائیل از آغاز تأسیس این کشور خدمت کرده بود، شاید با شیمون پرز قابل قیاس بود؛ شیمون پرز نیز سال گذشته در ۹۳ سالگی بعد از حدود ۷۵ سال خدمت به تأسیس و شکوفایی اسرائیل در گذشت.
دیپلمات کهنه‌کار اسرائیلی، اوری لوبرانی/ عکس از فرنوش رام
با درگذشت اوری لوبرانی، به نظر می‌رسد نسل شخصیت‌هایی مانند او که تلاش برای تأسیس اسرائیل را از قبل از برپایی این کشور و در گروه‌های چریکی یهودی مانند هاگانا و پالماخ آغاز کرد و در جنگ جهانی دوم نیز برای کمک به متفقین در سرزمین‌های اروپا جنگید و در طول تمامی هفتاد سال وجود اسرائیل، از چهره‌های برجسته محسوب شد، به پایان رسید.
اوری لوبرانی که در جوانی‌اش مشاور داوید بن گوریون اولین نخست‌وزیر اسرائیل و رئیس دفتر او بود، تا همین دوره اخیر و با وجود کهولت شدید سن، به فعالیت ادامه داده و تنها در یکی دو سال اخیر از مقام‌های رسمی متعدد خود کناره‌گیری کرد اما علاقه‌مندی شدید به امور منطقه و جهان، به ویژه ایران را حفظ کرد.
آخرین سمت او در آخرین سال‌های دهه هشتاد عمر، مشاور وزیر امور راهبردی اسرائیل بود. او رسماً مشاور اسحاق رابین وزیر دفاع و نخست‌وزیر اسبق و مقتول اسرائیل نیز بود. همچنین بارها مدیرکل وزارت خارجه اسرائیل و دیپلمات در دوره‌های حساسی برای اسرائیل بود؛ از جمله سفیر اسرائیل در اوگاندا، اتیوپی و ایران بود. در دوره‌هایی نیز پست‌های حساسی را به عنوان نماینده کشورش در شوروی در دست داشت.
مهاجرت گسترده هزاران یهودی اتیوپی به اسرائیل در سپتامبر ۱۹۹۰، در عملیات موسوم به «سلمان» که چند دهه بعد از پایان کار او به عنوان سفیر اسرائیل در اتیوپی صورت گرفت، هنوز نتیجه آشنایی و مراودات دامنه‌دار او با سران اتیوپی بود؛ او به رهبران وقت اتیوپی در برابر کمک‌های مورد نظر آنها، پیشنهاد کرد که با خروج یهودیان موافقت کنند.
اوری لوبرانی در یک دوره بیش از پنج ساله، از ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۸، سفیر اسرائیل در ایران بود؛ همراه با همسرش این دوره را در تهران زندگی کرد و همواره در مصاحبه‌های خود از این دوره به نیکی یاد کرد و تا آخرین سال‌های حیات، به گزارش رسانه‌های اسرائیل و تأیید دختران و نوه‌اش در آیین خاکسپاری‌اش، پیوند قلبی خود با ایرانیان تبعیدی را نگاهداشت.
مقام‌ها و رسانه‌های اسرائیل همواره گفته بودند که با وجود آنکه پادشاه وقت ایران، حکومت خود را «جزیره‌ای با ثبات» می‌دانست، اوری لوبرانی سه سال قبل از وقوع انقلابی که به سلطنت شاه پایان داد، در سندی به وزارت خارجه اسرائیل نوشت که آنچه او از عمق شرایط ایران درک می‌کند، با ظاهر امور ایران تفاوت دارد و حکومت محمدرضا شاه پهلوی با دوام نخواهد بود.
به گزارش رسانه‌های اسرائیل، اوری لوبرانی این سند را برای دولت وقت اسرائیل و برای هشدار به شرکت‌ها و دولت اسرائیل که درصدد سرمایه‌گذاری گسترده در ایران بودند، تهیه کرده بود. اسرائیل این سند را ظاهراً با مقام‌های آمریکا در میان نهاد، اما سفیر وقت آمریکا در ایران این ارزیابی را رد کرده بود.
بعد از دوران سفارت اوری لوبرانی در تهران، یوسف هرملین، آخرین سفیر اسرائیل در ایران شد که دوران خدمت او به زیر و زبر شدن کلی اوضاع ایران و بیرون آمدن آخرین اسرائیلی‌ها از ایران و سپس قطع کامل مناسبات منجر شد.
جمهوری اسلامی ایران از آن زمان راه دشمنی با اسرائیل را در پیش گرفت ولی در سال‌های جنگ ایران و عراق، آیت‌الله روح‌الله خمینی خرید اسلحه از اسرائیل را که پیشنهاد وقت محرمانه سران اسرائیل بود، تأیید کرد.
اما به گزارش رسانه‌های اسرائیل، اوری لوبرانی در دو مقام رسمی دیگر که ریاست دفتر ویژه تلاش‌های وزارت دفاع اسرائیل در ارتباط با لبنان، و نماینده ویژه اسرائیل در تلاش‌ها برای یافتن اسیران و گمشدگان اسرائیلی، به ویژه رون آراد کمک خلبان اسرائیلی بود، از جمله با امور ایران و نیز ایرانیانی که مدعی داشتن اطلاعاتی در مورد رد پای رون آراد بودند، در ارتباط بود.
رسانه‌های اسرائیل در طول سه دهه گزارش‌های متعددی در این ارتباط منتشر کرده و از جمله نوشته بودند که رون آراد، ابتدا از سوی سازمان شیعه امل در جنوب لبنان به گروگان گرفته شد و سپس به حزب‌الله و آنگاه به ایران فروخته شد.
در تشییع جنازه اوری لوبرانی مقام‌های پیشین اسرائیل یادآوری کردند که او تا آخر عمر، مرگ رون آراد در اسارت و شکست تلاش‌ها در بازگرداندن او را تا زمانی که در اسارت زنده بود، فراموش نکرد.
به گزارش رسانه‌های اسرائیل، اوری لوبرانی در دورانی که نماینده ویژه کشورش در امور لبنان بود، در حالی که اسرائیل در نواری از جنوب لبنان موسوم به «کمربند امنیتی» با شبه‌نظامیان سازمان آزادیبخش فلسطین، سازمان شیعه امل، حزب‌الله و دیگر چریک‌ها می‌جنگید، مناسبات اسرائیل با گروه‌هایی از مسیحیان و شیعیان در جنوب لبنان را از طریق تشکیل سپاهی با فرماندهی ژنرال مسیحی مارونی آنتوان لحد تقویت کرده و آنها را به خدمت هدف های مشترک درآورده بود.
اما بعداً حزب‌الله چنان با کمک‌های همه‌جانبه ایران تقویت شد که اهود باراک نخست‌وزیر وقت اسرائیل در بهار سال ۲۰۰۰ تصمیم به خروج از لبنان گرفت؛ اوری لوبرانی با این نحوه خروج اسرائیل از جنوب لبنان کنار نیامد و آن را نوعی سرشکستگی می‌دانست اما تلاش کرد که نیروهای وفادار به ژنرال آنتوان لحد برای حفظ جانشان، به اسرائیل آورده شوند.
اوری لوبرانی در سال ۱۹۹۲ رئیس هیئت اسرائیلی در مذاکرات اسرائیل با لبنان در چارچوب کنفرانس صلح مادرید بود.
دانی یاتوم، رئیس اسبق موساد، در آیین تشییع جنازه اوری لوبرانی گفت که همه دانسته‌ها و برداشت‌های لوبرانی در مورد لبنان و دخالت‌های آن زمان سوریه در لبنان، در مقایسه با درک سایر مقام‌ها و نهادهای ذیربط اسرائیل، بسیار دقیق از آب در آمد.
اوری لوبرانی (وسط) در دیدار شیمون پرز (چپ) با آنتوان لحد
به گزارش وای.نت، ناخوم ادمونی، یکی دیگر از روسای پیشین موساد، در تشییع جنازه اوری لوبرانی به تلاش‌های او برای موفقیت عملیات «آنتبه» در رها کردن گروگان‌های هواپیمای ایرفرانس که با مسافران اکثراً یهودی و اسرائیلی به اوگاندا برده شده بودند، و از جمله گفت‌وگوی تلفنی نیمه‌شب لوبرانی با پرزیدنت کنیاتا، رئیس‌جمهور وقت کنیا، برای موافقت با سوخت‌رسانی به شش هواپیمای اسرائیلی برای برگردان مسافران آزاد شده اشاره کرد.
کنیاتا مخالفت کرده و گفته بود به تعهدات اتحادیه آفریقا برای خودداری از مداخله در امور کشورهای دیگر پایبند است اما اسرائیلی‌ها کار خود را در فروگاه کنیا کرده و هواپیماهایشان نیز سوخت‌گیری کرده و سالم به سوی اسرائیل برخاسته بود و لوبرانی با ابتکاری، از رئیس‌جمهور وقت آمریکا خواسته بود فوراً با تقدیر از کنیاتا از او «تشکر» کند و فردایش، در حالی که هواپیماها با خود لوبرانی و گروگان‌های سالم به اسرائیل رسیدند، کنیاتا با مشوقی که از رئیس‌جمهور آمریکا گرفته بود، یک باره خود را قهرمان کمک به آزاد کردن گروگان‌ها جلوه داد!
به گزارش وای.نت، در حالی که سه رئیس پیشین موساد، وزیران دفاع پیشین مانند اسحاق مردخای و موشه یعلون، که اوری لوبرانی مشاوران آنها نیز در زمان تصدی‌شان در وزارت بود، و رافی ایتان مقام وقت موساد در دستگیری آدولف آیشمن، و ژنرال‌هایی مانند یوسی پلد، در تشییع جنازه اوری لوبرانی شرکت کردند، دختران و نوه او گفتند که او غیر از خانواده و دوستان و کسانی که ده‌ها سال قبل زیر دستش کار کرده بودند، «همان اوری» برای اتیوپیایی‌ها، لبنانی‌های مخالف و ایرانیان تبعیدی بود.
به گزارش رسانه‌های اسرائیل، رئوون میرخاو مدیرکل اسبق وزارت خارجه اسرائیل، در مراسم تشییع جنازه لوبرانی، با اشاره به نزدیکی مناسبات اسرائیل و ایران در دوران گذشته، از جمله گفت زمانی که لوبرانی سفیر اسرائیل در اتیوپی بود، سفیر وقت ایران در اتیوپی (به گفته میرخاو، ظاهراً یک دیپلمات به نام بدیعی) از روی نزدیکی زیاد به لوبرانی به او گفت، دو سال است در اینجا خدمت می‌کنم و تازه از من خواسته‌اند یک سند در مورد لزوم نحوه نگاه ایران به این منطقه تهیه کنم؛ شاید شما بتوانید به من کمک کنید.
به گفته آقای میرخاو، که آن زمان خودش دستیار لوبرانی در سفارت در اتیوپی بود، لوبرانی او را مأمور کرد که از نگاه ایران پیش‌نویس یک گزارش را برای سفیر ایران تهیه کند؛ او گفت: سفیر ایران بعداً با خوشحالی آمد و به ما گفت، وزارت خارجه ایران که گزارش را گرفته و گفته است که «هرگز چنین گزارش عالی از نگاه یک سفیر ایران در منطقه نگرفته بودیم»!
به گزارش جروزالم پست، اوری لوبرانی تا آخرین لحظه حیات، «امید به تغییر حکومت در ایران را حفظ کرد» و «یک تنه یک کارزار را در این زمینه ادامه می‌داد» و «حتی در سال‌هایی که گوش شنوایی در واشینگتن و اورشلیم برای این نظر وجود نداشت، لوبرانی در نوشته‌ها و سندها همواره با سرسختی از نظر خود دفاع و تأکید می‌کرد که برنامه تغییر رژیم ایران از درون، باید در اولویت باشد».