یکی از کشورهایی که با ایران بر سر برنامه هسته‌ای‌اش گفت‌وگو می‌کند آمریکاست. آمریکایی که در نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد، تحولاتی در دهه‌ها قطع رابطه‌اش با ایران به وجود آمد. واشنگتن همچنین اعمال کننده سخت ترین تحریم‌ها علیه ایران به دلیل ادامه برنامه هسته‌ای‌اش است. تحریم‌هایی که صنایع مختلف ایران، نفت و گاز، نظام بانکی و بسیاری حوزه‌های دیگر را تحت الشعاع قرار داده است.
کنگره آمریکا قرار بود در ماه گذشته میلادی ، دور جدید تحریم‌ها علیه ایران را بررسی کند، اما وِندی شرمن، مدیر سیاسی وزارت خارجه آمریکا، از قانونگذاران خواست، تا برگزاری مذاکرات هسته‌ای ژنو دست نگه دارند و منتظر نتیجه این گفت‌وگوها باشند که روزها سه‌شنبه و چهارشنبه برگزار خواهد شد.
در همین باره رادیو فردا با باربارا اسلاوین، تحلیلگر ارشد در شورای آتلانتیک گفت‌وگو کرده است. باربارا اسلاوین که در نشریات متعددی نیز فعالیت کرده و هم‌اکنون خبرنگار وبسایت المانیتور در واشنگتن است، در سال ۲۰۰۷ میلادی کتابی با عنوان « دوستان تلخ، دشمنان در آغوش: ایران، آمریکا و راه پیچیده مقابله» نوشته است.
Your browser doesn’t support HTML5
گفت‌وگو با باربارا اسلاوین درباره مذاکرات هسته‌ای در ژنو
در هفته‌های اخیر بسیاری از یک تغییر در عرصه سیاست خارجی ایران و رویکرد آن به جامعه جهانی سخن می‌گویند. آیا فکر می‌کنید این تغییری واقعی است و در مذاکرات اتمی در ژنو محسوس خواهد بود؟
مطمئننا فکر می‌کنم که این مذاکرات ژنو متفاوت خواهد بود، اگر چه نمی‌توان تضمین داد که حتما موفق شود. ما با یک تیم مذاکره کننده هسته‌ای از ایران روبرو هستیم که بسیار حرفه‌ای‌تر و فعال‌تر از تیم‌های مذاکره کننده پیشین است خصوصا نسبت به گروهی که آقای جلیلی در این سال‌ها هدایت آن را بر عهده داشت. من معتقدم که پرزیدنت روحانی ایمان دارد که این مسئولیت بر دوش اوست که مناقشه هسته‌ای با آمریکا و جامعه جهانی را پایان دهد. مناقشه‌ای که به منزوی شدن ایران در جامعه جهانی انجامیده است.
چنین تغییر و رویکردی با چه واکنشی در آمریکا روبروست؛ خصوصا دولت آمریکا از یک سو و قانونگذاران این کشور از سوی دیگر؟
خب این تحولات با احتیاط و حتی شک و تردید نظاره می‌شوند. که به نظرم بعد از این همه سال اختلاف نظر، می‌خواهند این دولت جدید را آزمایش کنند و ببینند آیا واقعا جدی است یا خیر. اما به نظرم در دولت باراک اوباما خصوصا این تحولات مورد استقبال قرار گرفته است. برخی در کنگره آمریکا که تعدادشان کم هم نیست، وجود دارند که هیچوقت جدی بودن ایران را نخواهند پذیرفت. اما در دولت شوق در این زمینه بیشتر است و می‌خواهند به پیدا کردن راه‌حل فرصت داده شود.
اما آنهایی که در کنگره آمریکا مخالف این روند هستند، همان کسانی هستند که روزی باید به این روند، یا همان کاهش تحریم‌ها که ایران خواستار آن است، کمک کنند. در صورتی که آنها هیچگاه همراه نشوند، چه خواهد شد؟
در مراحل ابتدایی، احتیاج نیست که کنگره تحریمی را بردارد. مقام‌های ایرانی‌ای که من در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دیدم، خیلی روشن گفتند که متوجه این موضوع هستند که کنگره منتظر است که ایران جدی بودن خود را ثابت کند.
در نتیجه آنچه از دولت اوباما در قدم‌های اول انتظار می‌رود، این است که تحریم‌هایی که مثلا وزارت خزانه‌داری تصویب کرده، رفع شود. مثلا موضوع خریدهای بشردوستانه از جمله غذا و دارو تسهیل شود که ایران مستحق این اقدام است. یا دولت می‌تواند اقداماتی در راستای تسهیل مبادلات بانکی با ایران انجام شود و از بانک‌ها بخواهد که در این راستا اقدام کنند. اقدام دیگر کم کردن فشار از تحریم هایی است که هم‌اکنون بر ایران اعمال شود و به تدریج از میزان آنها کاست.
اینها اقداماتی است که اوباما بدون کنگره می‌تواند انجام دهد. در پایان این راه، مطمئنا وقتی پیشرفت حاصل شود، تحریم‌هایی که در رابطه با موضوع هسته‌ای هستند هم رفع می‌شوند. اما این موضوع در آغاز راه، بلکه در پایان آن محقق خواهد شد.
در نتیجه آنچه از دولت اوباما در قدم‌های اول انتظار می‌رود، این است که تحریم‌هایی که مثلا وزارت خزانه‌داری تصویب کرده، رفع شود. مثلا موضوع خریدهای بشردوستانه از جمله غذا و دارو تسهیل شود که ایران مستحق این اقدام است. یا دولت می‌تواند اقداماتی در راستای تسهیل مبادلات بانکی با ایران انجام شود و از بانک‌ها بخواهد که در این راستا اقدام کنند. اقدام دیگر کم کردن فشار از تحریم هایی است که هم‌اکنون بر ایران اعمال شود و به تدریج از میزان آنها کاست.
اینها اقداماتی است که اوباما بدون کنگره می‌تواند انجام دهد. در پایان این راه، مطمئنا وقتی پیشرفت حاصل شود، تحریم‌هایی که در رابطه با موضوع هسته‌ای هستند هم رفع می‌شوند. اما این موضوع در آغاز راه، بلکه در پایان آن محقق خواهد شد.
آیا شما با هیچ بازه زمانی‌ای از سوی طرف‌های مذاکرات برای دستیابی به نتیجه یا مثلا کنگره برای تصویب تحریم های تازه روبرو شده‌اید؟
خب این دقیقا چیزی است که در ژنو بر سر‌آن صحبت خواهد شد؛ یک بازه زمانی، یک نقشه راه یا اینکه پایان بازی چگونه خواهد بود. من اطلاعات دقیقی نداریم ولی همه می‌دانیم که عناصر این نقشه چه خواهد بود. اینکه ایران غنی‌سازی بیست درصدی را متوقف یا تعلیق کند. انبار اورانیوم غنی شده‌اش را برای استفاده در رآکتور تهران تبدیل به سوخت کند، تعداد سانتریفوژهایش را یا نوع آنها را محدود کند و همچنین برنامه پلوتونیوم در اراک که باعث نگرانی است و احتمالا باید فعالیت آن محدود شود یا بازرسی از آن بیشتر شود.
در نتیجه موارد زیادی برای مذاکره است. اما تاکید می‌کنم که تیم مذاکره کننده ایران برای یافتن راه‌حل جدی است و خوب می‌دانند که بدون دستیابی به توافق، کنگره حتما دست به تصویب تحریم‌های تازه خواهد زد. تحریم‌هایی که شاید در پایان ماه اکتبر یا آغاز ماه نوامبر پس از آنکه مشکلات بسته شدن دولت آمریکا بر طرف شود، برای بررسی آماده شوند. وندی شرمن از کنگره خواسته است تا پایان مذاکرات ژنو دست نگه دارند و اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، مطمئننا تحریم دیگری در راه است.
در نتیجه موارد زیادی برای مذاکره است. اما تاکید می‌کنم که تیم مذاکره کننده ایران برای یافتن راه‌حل جدی است و خوب می‌دانند که بدون دستیابی به توافق، کنگره حتما دست به تصویب تحریم‌های تازه خواهد زد. تحریم‌هایی که شاید در پایان ماه اکتبر یا آغاز ماه نوامبر پس از آنکه مشکلات بسته شدن دولت آمریکا بر طرف شود، برای بررسی آماده شوند. وندی شرمن از کنگره خواسته است تا پایان مذاکرات ژنو دست نگه دارند و اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، مطمئننا تحریم دیگری در راه است.
و به عنوان سوال آخر خانم اسلاوین، به نظرتان دستیابی به نتیجه در مذاکرات هسته‌ای، چه تاثیری بر ادامه تلاش‌ها برای عادی سازی روابط بین ایران و آمریکا دارد؟
می‌تواند نتیجه‌ای بسیار جدی داشته باشد. اگر این مذاکرات به خوبی پیش برود، می‌تواند کلیدی برای پیشبرد روابط در سایر حوزه‌ها باشد. حسن روحانی همین حالا هم گفته است که خواستار روابط بین دانشگاه‌ها ، دانشجویان و روابط فرهنگی و ورزشی اینچنینی است. خواسته‌ای که ما در شورای آتلانتیک از آن بسیار استقبال کرده‌ایم. شاید برای فرستادن دیپلمات‌های آمریکایی به تهران زود باشد، اما به نظرم ما شاهد گفت‌وگوهای بیشتری بین مقام‌های ایرانی و آمریکایی خواهیم بود.
تاکنون وزرای خارجه دو کشور دیدار کرده‌اند، در ژنو احتمالا وندی شرمن، مدیر سیاسی وزارت خارجه آمریکا با معاون وزیر امور خارجه یا خود آقای ظریف دیدار خواهد کرد، حسن روحانی با باراک اوباما گفت‌وگوی تلفنی داشته، و می‌تواند این روابط گسترش یابد و موضوع صحبت از صرفا ایران، به موضوعاتی چون افغانستان، قاچاق مواد مخدر، اختلافات آبی ایران و افغانستان یا حتی موضوع سوریه و برگزاری کنفرانس ژنو ۲ بیانجامد.
تاکنون وزرای خارجه دو کشور دیدار کرده‌اند، در ژنو احتمالا وندی شرمن، مدیر سیاسی وزارت خارجه آمریکا با معاون وزیر امور خارجه یا خود آقای ظریف دیدار خواهد کرد، حسن روحانی با باراک اوباما گفت‌وگوی تلفنی داشته، و می‌تواند این روابط گسترش یابد و موضوع صحبت از صرفا ایران، به موضوعاتی چون افغانستان، قاچاق مواد مخدر، اختلافات آبی ایران و افغانستان یا حتی موضوع سوریه و برگزاری کنفرانس ژنو ۲ بیانجامد.