درست یک سال پس از آن که رهبر جمهوری اسلامی از تحصیل تعداد فراوانی از دانشجویان ایرانی در رشتههای علوم انسانی ابراز نگرانی و ناخشنودی کرد، وزیر علوم ایران از تغییر محتوای رشتههای علوم انسانی خبر داد.
اوایل شهریورماه سال ۱۳۸۸ و به دنبال آغاز اعتراض مردم ایران به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری، آیتالله علی خامنهای از تحصیل دو میلیون دانشجوی ایران در رشتههای علوم انسانی ابراز نگرانی کرد.
به گفته رهبر جمهوری اسلامی در آن زمان، «آموزش علوم انسانى در دانشگاهها منجر به ترويج شكاكيت و ترديد در مبانى دينى و اعتقادى خواهد شد».
آیتالله خامنهای و دیگر مسئولان حکومتی ایران، در جستوجوی دلیلی برای اعتراضات مردم در شهرهای ایران که بزرگترین ناآرامی در تاریخ سیساله جمهوری اسلامی نام گرفت به این نتیجه رسیده بودند که علوم انسانی غربی باعث ترویج تردید در میان مردم شده است.
حال یک سال پس از این موضعگیری رهبر جمهوری اسلامی که هنوز هر از گاهی به موضوع بحث در میان مقامات حکومت و رهبران مخالفان تبدیل میشود، وزیر علوم در دولت محمود احمدینژاد خبر داده است که در محتوای رشتههای مهم علوم انسانی «بر اساس مبانی اسلام» و «بهتدریج» تغییراتی اعمال خواهد شد.
کامران دانشجو با اعلام این که متون «بهویژه متون علوم انسانی» در حال بازنگری است خبر داده است که «تعدادی از واحدهای درسی» از رشتههای «مهم» علوم انسانی تغییر خواهد کرد.
اما در خبر خبرگزاری نیمهرسمی فارس نیامده است که آقای دانشجو کدام یک از رشتههای علوم انسانی را «مهم» میداند و در کدام واحدهای درسی از این علوم تغییر اعمال خواهد شد.
با این حال شاید بتوان با استناد به نظرات رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی در ادامه موضعگیری مقامات حکومتی در برابر علوم انسانی، دو رشته روانشناسی و جامعهشناسی را از جمله آن علوم انسانی دانست که دچار تغییر خواهند شد.
صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه، در تیرماه گذشته با انتقاد از ترویج علوم انسانی و به ویژه تئوریهای روانشناسی و جامعهشناسی در ایران، این علوم را «ناهمخوان با پیشفرضهای دینی» دانست.
پس از انتقاد رهبر جمهوری اسلامی از فراوانی تعداد دانشجوهایی که در ایران به تحصیل در رشتههای علوم انسانی مشغولاند، مقامات دولت آقای احمدینژاد و حامیان او به تکاپو افتادند تا کلا دانشگاههای ایران و به طور خاص علوم انسانی را با مبانی اسلام سازگار کنند.
گرچه این تلاشها تاکنون هنوز زیاد جنبه عملی به خود نگرفته، برخی از صاحبنظران و تحلیلگران مسائل ایران بر این عقیدهاند که باید در انتظار «انقلاب فرهنگی» دیگری در دانشگاههای ایران بود.
اما مواضع منفی مقامات حکومت ایران در برابر علوم انسانی از سوی رهبران مخالفان دولت نیز بیپاسخ نماند. بهویژه میرحسین موسوی در آخرین واکنش خود به این موضع حکومتی در اواخر تیرماه سال جاری حمله به علوم انسانی را «سازماندهیشده» و یادآور «تجربه تلخ حکومت شوروی سابق» توصیف کرد.
آقای موسوی گفت: «اين حملات يادآور تجربه بسيار تلخ و هشداردهنده حکومت شوروی سابق و ديگر حکومتهای توتاليتر اروپای شرقی است. آنها از زمان استالين به بعد علوم اجتماعی را علومی برآمده از جوامع سرمايهداری و بورژوازی میدانستند و به همين دليل تدريس آن را جز در مواردی اندک ممنوع کرده بودند.»
اوایل شهریورماه سال ۱۳۸۸ و به دنبال آغاز اعتراض مردم ایران به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری، آیتالله علی خامنهای از تحصیل دو میلیون دانشجوی ایران در رشتههای علوم انسانی ابراز نگرانی کرد.
به گفته رهبر جمهوری اسلامی در آن زمان، «آموزش علوم انسانى در دانشگاهها منجر به ترويج شكاكيت و ترديد در مبانى دينى و اعتقادى خواهد شد».
آیتالله خامنهای و دیگر مسئولان حکومتی ایران، در جستوجوی دلیلی برای اعتراضات مردم در شهرهای ایران که بزرگترین ناآرامی در تاریخ سیساله جمهوری اسلامی نام گرفت به این نتیجه رسیده بودند که علوم انسانی غربی باعث ترویج تردید در میان مردم شده است.
حال یک سال پس از این موضعگیری رهبر جمهوری اسلامی که هنوز هر از گاهی به موضوع بحث در میان مقامات حکومت و رهبران مخالفان تبدیل میشود، وزیر علوم در دولت محمود احمدینژاد خبر داده است که در محتوای رشتههای مهم علوم انسانی «بر اساس مبانی اسلام» و «بهتدریج» تغییراتی اعمال خواهد شد.
کامران دانشجو با اعلام این که متون «بهویژه متون علوم انسانی» در حال بازنگری است خبر داده است که «تعدادی از واحدهای درسی» از رشتههای «مهم» علوم انسانی تغییر خواهد کرد.
اما در خبر خبرگزاری نیمهرسمی فارس نیامده است که آقای دانشجو کدام یک از رشتههای علوم انسانی را «مهم» میداند و در کدام واحدهای درسی از این علوم تغییر اعمال خواهد شد.
با این حال شاید بتوان با استناد به نظرات رئیس قوه قضاییه جمهوری اسلامی در ادامه موضعگیری مقامات حکومتی در برابر علوم انسانی، دو رشته روانشناسی و جامعهشناسی را از جمله آن علوم انسانی دانست که دچار تغییر خواهند شد.
صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه، در تیرماه گذشته با انتقاد از ترویج علوم انسانی و به ویژه تئوریهای روانشناسی و جامعهشناسی در ایران، این علوم را «ناهمخوان با پیشفرضهای دینی» دانست.
پس از انتقاد رهبر جمهوری اسلامی از فراوانی تعداد دانشجوهایی که در ایران به تحصیل در رشتههای علوم انسانی مشغولاند، مقامات دولت آقای احمدینژاد و حامیان او به تکاپو افتادند تا کلا دانشگاههای ایران و به طور خاص علوم انسانی را با مبانی اسلام سازگار کنند.
گرچه این تلاشها تاکنون هنوز زیاد جنبه عملی به خود نگرفته، برخی از صاحبنظران و تحلیلگران مسائل ایران بر این عقیدهاند که باید در انتظار «انقلاب فرهنگی» دیگری در دانشگاههای ایران بود.
اما مواضع منفی مقامات حکومت ایران در برابر علوم انسانی از سوی رهبران مخالفان دولت نیز بیپاسخ نماند. بهویژه میرحسین موسوی در آخرین واکنش خود به این موضع حکومتی در اواخر تیرماه سال جاری حمله به علوم انسانی را «سازماندهیشده» و یادآور «تجربه تلخ حکومت شوروی سابق» توصیف کرد.
آقای موسوی گفت: «اين حملات يادآور تجربه بسيار تلخ و هشداردهنده حکومت شوروی سابق و ديگر حکومتهای توتاليتر اروپای شرقی است. آنها از زمان استالين به بعد علوم اجتماعی را علومی برآمده از جوامع سرمايهداری و بورژوازی میدانستند و به همين دليل تدريس آن را جز در مواردی اندک ممنوع کرده بودند.»