جاوید سبحانی عضو هیئت رئیسه انجمن حمایت از حقوق کودک می‌گوید: اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها و وارد آمدن شوک به دهک‌های ناشناخته و فقیر در جامعه، تعداد کودکان کار و خیابان زیاد می‌شود.
جاوید سبحانی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، در مورد پیامدهای این طرح گفته است: «با این طرح تغییرات اجتماعی و اقتصادی در طبقات پایین جامعه که مقاومت لازم را برای این تغییرات ندارند، ایجاد شده و شوک مضاعفی به آنها وارد می‌شود.»
عضو هیئت رئیسه انجمن حمایت از حقوق کودک می‌گوید «اگر پيامدهای طرح هدفمند كردن يارانه‌ها بررسی و پيش‌بينی نشود يک نقص ساختاری در زندگی كودكان ايجاد می‌شود.»
در گفت‌وگویی با احمد علوی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در سوئد از او درباره چگونگی تاثیرگذاری طرح هدفمند کردن یارانه‌ها بر تعداد کودکان کار و خیابان می‌پرسیم:
احمد علوی: می‌دانید که در طول ۱۶ سال اخیر هر ساله حدود ۲۵ درصد به کسری درآمد خانوار افزوده شده است. با توجه به وضعیت فعلی ایران که ما دارای رکود تورمی هستیم، به این معنا که هرساله هم تورم حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش می‌یابد و هم شاهد گسترش یک بیکاری شدید و گسترده هستیم ، این دو فاکتور منابعی هستند که بودجه خانواده را زیر فشار می‌گذارند.
در این صورت است که خانواده مجبور می‌شود ابتدا مانع رفتن کودک به مدرسه شود و در مرحله بعد احیانا آنها را در بازار کار به کار می‌گیرد برای اینکه بتواند حداقل هزینه‌های خود را فراهم کند.
ببینید. طرح هدفنمد کردن یارانه‌ها مبلغ اندکی را به خانواده می‌دهد اما در عوض مبلغ زیادی را از او بازپس می‌گیرد. طبق برآوردهایی که شده است الان هر خانواده برای اینکه تعادلی میان هزینه‌ها و درآمدهایش ایجاد کند باید حدود ۸۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشد.
خط فقر بنابرآنچه در ایران مشهور است حدود ۸۰۰ تا ۸۵۰ هزار تومان در ماه است. یعنی اگر خانوار ایرانی این حداقل را هم در اختیار داشته باشد باز هم فقیر تلقی می‌شود. با اجرای طرح هدفمند کردن یارانه‌ها، هزینه‌های خانواده حدود ۲۴۰ هزار تومان افزایش می‌یابد.
یعنی اینکه در آن صورت باید درآمد خانوار حدود ۲۴۰ هزار تومان افزایش یابد و حداقل درآمد خانوار باید یک میلیون تومان باشد تا خانواده بتواند زندگی روزمره‌اش را ادامه دهد.
اما طرح هدفمند کردن یارانه‌ها تنها ۴۰ هزار تومان به این خانواده‌ها می‌دهد. به این معنا که خانواده‌ها حدود ۲۰۰ هزار تومان فقیرتر می‌شوند. طبیعی است خانواری که یک پنجم هزینه‌هایش را ندارد که پرداخت کند مجبور می‌شود هزینه‌های مربوط به آینده را حذف کند. تمام نیروی کار خانواده را به خدمت بگیرد برای اینکه بتواند تعادل را در خانواده ایجاد کند.
از سوی دیگر، طرح هدفمند کردن یارانه‌ها هم تورم را افزایش خواهد داد و هم ایجاد بیکاری خواهد کرد. چرا؟ برای اینکه صنایع کشور کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت خود را به کار می‌گیرد. با افزایش قیمت حامل‌های انرژی، قیمت کالاهای آنها هم بالا خواهد رفت و آنها مجبور می‌شوند نیروی کار را اخراج کنند.
این دو فشار، یعنی فشار تورم و فشار بیکاری، خانواده‌ها را مجبور می‌کند که کودکان را به کار بگیرند. آنها را برای تامین حداقل معاششان روانه خیابان‌ها یا بازار کار کنند.
طرح هدفمند کردن یارانه‌ها ، طرحی بوده است که صندوق بین‌المللی پول حدود ۱۵ تا ۲۰ سال پیش برای ایجاد تعادل در اقتصاد ایران پیشنهاد کرد. اما همین صندوق بین‌المللی پول یک سری راه حل‌هایی را هم برای ازبین بردن پیامدهای منفی این طرح پیشنهاد داد.
دولت می‌بایستی در گذشته‌های دورتر، در شرایط معین و خاص گذشته، به اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها اقدام می‌کرد. الان آن شرایط دیگر وجود ندارد. افزون بر آن دولت به طور نیمه کاره و ناقص این طرح را اجرا می‌کند.
همان طور که می‌دانیم هر طرح اقتصادی یک سری پیامدهای مثبت و یک سری پیامدهای منفی همراه خواهد داشت. یک سیاست موفق آن است که همراه هر تغییر، شگردها و تکنیک‌هایی را برای ازبین بردن پیامدهای منفی هر طرح به کار گیرد.
امروز دولت متاسفانه بخشی از آن سیاست را اجرا می‌کند و سیاست‌های مربوط به ازبین بردن پیامدهای منفی آن را اجرا نمی‌کند. به همین دلیل است که ما در عین حال که شاهد پیامدهای منفی این طرح خواهیم بود از پیامدهای مثبت آن نیز بهره‌ای نخواهیم برد.
جاوید سبحانی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، در مورد پیامدهای این طرح گفته است: «با این طرح تغییرات اجتماعی و اقتصادی در طبقات پایین جامعه که مقاومت لازم را برای این تغییرات ندارند، ایجاد شده و شوک مضاعفی به آنها وارد می‌شود.»
عضو هیئت رئیسه انجمن حمایت از حقوق کودک می‌گوید «اگر پيامدهای طرح هدفمند كردن يارانه‌ها بررسی و پيش‌بينی نشود يک نقص ساختاری در زندگی كودكان ايجاد می‌شود.»
در گفت‌وگویی با احمد علوی، اقتصاددان و استاد دانشگاه در سوئد از او درباره چگونگی تاثیرگذاری طرح هدفمند کردن یارانه‌ها بر تعداد کودکان کار و خیابان می‌پرسیم:
احمد علوی: می‌دانید که در طول ۱۶ سال اخیر هر ساله حدود ۲۵ درصد به کسری درآمد خانوار افزوده شده است. با توجه به وضعیت فعلی ایران که ما دارای رکود تورمی هستیم، به این معنا که هرساله هم تورم حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد افزایش می‌یابد و هم شاهد گسترش یک بیکاری شدید و گسترده هستیم ، این دو فاکتور منابعی هستند که بودجه خانواده را زیر فشار می‌گذارند.
در این صورت است که خانواده مجبور می‌شود ابتدا مانع رفتن کودک به مدرسه شود و در مرحله بعد احیانا آنها را در بازار کار به کار می‌گیرد برای اینکه بتواند حداقل هزینه‌های خود را فراهم کند.
- آقای علوی، مگر از آغاز، طرح هدفمندسازی یارانه‌ها این هدف را که به خانواده‌های بی بضاعت کمک کند دنبال نمی‌کرد؟
ببینید. طرح هدفنمد کردن یارانه‌ها مبلغ اندکی را به خانواده می‌دهد اما در عوض مبلغ زیادی را از او بازپس می‌گیرد. طبق برآوردهایی که شده است الان هر خانواده برای اینکه تعادلی میان هزینه‌ها و درآمدهایش ایجاد کند باید حدود ۸۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشد.
هدفمند کردن یارانه‌ها:
یعنی اینکه در آن صورت باید درآمد خانوار حدود ۲۴۰ هزار تومان افزایش یابد و حداقل درآمد خانوار باید یک میلیون تومان باشد تا خانواده بتواند زندگی روزمره‌اش را ادامه دهد.
اما طرح هدفمند کردن یارانه‌ها تنها ۴۰ هزار تومان به این خانواده‌ها می‌دهد. به این معنا که خانواده‌ها حدود ۲۰۰ هزار تومان فقیرتر می‌شوند. طبیعی است خانواری که یک پنجم هزینه‌هایش را ندارد که پرداخت کند مجبور می‌شود هزینه‌های مربوط به آینده را حذف کند. تمام نیروی کار خانواده را به خدمت بگیرد برای اینکه بتواند تعادل را در خانواده ایجاد کند.
از سوی دیگر، طرح هدفمند کردن یارانه‌ها هم تورم را افزایش خواهد داد و هم ایجاد بیکاری خواهد کرد. چرا؟ برای اینکه صنایع کشور کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت خود را به کار می‌گیرد. با افزایش قیمت حامل‌های انرژی، قیمت کالاهای آنها هم بالا خواهد رفت و آنها مجبور می‌شوند نیروی کار را اخراج کنند.
این دو فشار، یعنی فشار تورم و فشار بیکاری، خانواده‌ها را مجبور می‌کند که کودکان را به کار بگیرند. آنها را برای تامین حداقل معاششان روانه خیابان‌ها یا بازار کار کنند.
- با چنین عواقب دشوار و وخیمی چرا اصولا طرح هدفمندسازی یارانه‌ها اجرا می‌شود؟
«طرح هدفمند کردن یارانه‌ها ، طرحی بوده است که صندوق بین‌المللی پول حدود ۱۵ تا ۲۰ سال پیش برای ایجاد تعادل در اقتصاد ایران پیشنهاد کرد. اما همین صندوق بین‌المللی پول یک سری راه حل‌هایی را هم برای ازبین بردن پیامدهای منفی این طرح پیشنهاد داد.»
احمد علوی
دولت می‌بایستی در گذشته‌های دورتر، در شرایط معین و خاص گذشته، به اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها اقدام می‌کرد. الان آن شرایط دیگر وجود ندارد. افزون بر آن دولت به طور نیمه کاره و ناقص این طرح را اجرا می‌کند.
- یعنی اینکه دولت اقداماتی را که صندوق بین‌المللی پول برای ازبین بردن پیامدهای منفی این طرح پیشنهاد کرده بود، اجرا نمی‌کند؟
همان طور که می‌دانیم هر طرح اقتصادی یک سری پیامدهای مثبت و یک سری پیامدهای منفی همراه خواهد داشت. یک سیاست موفق آن است که همراه هر تغییر، شگردها و تکنیک‌هایی را برای ازبین بردن پیامدهای منفی هر طرح به کار گیرد.
امروز دولت متاسفانه بخشی از آن سیاست را اجرا می‌کند و سیاست‌های مربوط به ازبین بردن پیامدهای منفی آن را اجرا نمی‌کند. به همین دلیل است که ما در عین حال که شاهد پیامدهای منفی این طرح خواهیم بود از پیامدهای مثبت آن نیز بهره‌ای نخواهیم برد.