چین در برابر دلار

صد یوان چینی

چین در روزهای اخیر با طرح پیشنهاد خود برای جایگزین کردن دلار با یک واحد پولی دیگر جهانی نشان می‌دهد که در آستانه برگزاری اجلاس سران گروه ۲۰ در بریتانیا می‌خواهد حضور و تاثیر بیشتری بر عرصه تصمیم‌گیری‌های اقتصاد جهانی داشته باشد.

به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس از پکن، پیشنهاد غیرمترقبه رئیس بانک مرکزی چین نشان‌دهنده نگرانی‌های آن کشور درمورد حجم وسیع دارایی‌های خود در ذخایر ارزی آمریکا است و تلاش دیگری برای تغییر سیستم مالی بین‌المللی -که تا به امروز در احاطه دلار و اقتصادهای غربی- بوده است.

در واکنش به این پیشنهاد، مقام‌های آمریکا و اروپا آن را رد کرده‌اند.

جو شیائو چوان، رئیس بانک مرکزی چین، در مطلب تحلیلی که روز دوشنبه منتشر شد می‌نویسد: «بحران اقتصادی فعلی تاکید دیگری است بر آسیب‌پذیری و خطرهای بنیانی در سیستم مالی و پولی جهان». او پیشنهاد می کند که برای حفاظت از سلامت سیستم مالی بین‌المللی و ثبات اقتصادی جهان، سبدی از واحدهای پول کشورهای مختلف ایجاد و توسط صندوق بین‌المللی پول کنترل شود.

رئیس بانک مرکزی چین اشاره مستقیمی به دلار نکرد ولی در اقدامی بی‌سابقه، تحلیل وی به زبان‌های چینی و انگلیسی منتشر شد که نشان می‌دهد هدف وی مخاطبان خارجی بوده است.

چین مدت‌هاست که از اتکا مطلق به دلار برای حجم وسیعی از مبادلات تجاری و اندوخته‌های ارز خارجی خود ناراضی است.

در ماه جاری، نخست وزیر چین نیز علنا از دولت آمریکا خواست که در واکنش به بحران اقتصادی جاری از ارزش برابری دلار نکاهد.

چین بیش از هزار میلیارد دلار از اندوخته ارز خارجی خود را در خزانه دولت آمریکا و سایر صندوق‌های ارزی آن کشور ذخیره کرده است.

در چند دهه گذشته واحد پول آمریکا ارز رایج جهان بوده است. بسیاری از دولت‌ها اندوخته ارز خارجی خود را به شکل دلار حفظ می‌کنند. نفت خام و بسیاری از اقلام مصرفی دیگر به دلار معامله می‌شود و بخش اعظم معاملات تجاری در سطح جهان برپایه دلار است.

اما بحران مالی و اقتصادی اخیر نشان داد که مشکلات اقتصاد آمریکا و به نوبه خود ضعف دلار تا چه حد می‌تواند کشورهای دیگر را تحت تاثیر قرار دهد. چین نیز با توجه به حجم وسیع اندوخته‌های خود در آمریکا از این وضعیت آسیب دیده و به شدت نگران است.

به اعتقاد رئیس بانک مرکزی چین برای کنترل این وضعیت صندوق بین‌المللی پول با ایجاد یک واحد پول جهانی می‌تواند اندوخته‌های ارزی کشورهای جهان را پس انداز کرده و با درنظر گرفتن میانگینی از ارزش برابری آنها از احاطه مطلق یک واحد پولی بر اقتصاد تمامی کشورها جلوگیری کند.

رئیس بانک مرکزی چین همچنین معتقد است که از این معیار ارزی می‌توان برای انجام معاملات بین‌المللی و یا نرخ‌گذاری بر کالاها استفاده کرد.

در واکنش به این پیشنهاد چین، باراک اوباما روز سه شبنه در مصاحبه‌ای گفت نیازی به ایجاد یک واحد پول جدید نیست. رئیس جمهور آمریکا افزود: «دلیل قدرت دلار در شرایط فعلی این است که بسیاری از سرمایه‌گذاران، آمریکا را نیرومند ترین اقتصاد جهانی، با ثبات و نیز قابل اتکاترین سیستم سیاسی دنیا می‌دانند.» وزیر خزانه داری و رئیس بانک مرکزی آمریکا نیز هر دو پیشنهاد چین را رد کرده‌اند.

خواکین آلمونیا، کمیسیر مالی اتحادیه اروپا؛ نیز روز سه شبنه گفت: «دلار به عنوان واحد پولی مطمئن برای پس انداز و سرمایه‌گذاری خارجی هنوز قابل اتکاست و برای مدت‌های طولانی در آینده نیز این نقش را خواهد داشت.»

به اعتقاد چین کشورهای بزرگ ِ در حال توسعه باید در این عرصه حق بیشتری داشته باشند. این تلاش چین از سوی کشورهایی نظیر روسیه ، هند و برزیل و سایر شرکت کنندگان در اجلاس ۲۰ اقتصاد مهم جهان مورد توجه قرار خواهد گرفت.
...
رئیس جمهور آمریکا می‌گوید: «دلیل قدرت دلار در شرایط فعلی این است که بسیاری از سرمایه‌گذاران، آمریکا را نیرومند ترین اقتصاد جهانی، با ثبات و نیز قابل اتکاترین سیستم سیاسی دنیا می‌دانند.»
جو شیائو چوان، رییس بانک مرکزی چین، همچنین خواستار آن شده که ترکیب سبد ارزی موسوم به «حق استقراض ویژه» که معمولا معیار وام و ارزش‌گذاری ارزهای مهم جهانی است، تغییر کرده و واحدهای پولی مهم دیگر را نیز شامل شود. در حال حاضر ارزهای معیار در این سبد عبارتند از دلار آمریکا، یورو واحد پول اروپایی، پوند بریتانیا و ین ژاپن.

دولت چین در ماه‌های اخیر انتقادات خود در مورد نحوه مدیریت اقتصاد آمریکا و ایجاد تغییر در سیستم مالی بین‌المللی را به شکل جدی‌تری مطرح کرده است. اظهارنظرهای اخیر رئیس بانک مرکزی چین در عین حال ادامه اقدامات این کشور برای تغییر سیستم کار صندوق بین‌الملی پول و بانک جهانی است.

به اعتقاد چین کشورهای بزرگ ِ در حال توسعه باید در این عرصه حق بیشتری داشته باشند. این تلاش چین از سوی کشورهایی نظیر روسیه ، هند و برزیل و سایر شرکت کنندگان در اجلاس ۲۰ اقتصاد مهم جهان مورد توجه قرار خواهد گرفت.

چین در عین حال می‌خواهد سیستم فعلی انتصاب مدیران بانک جهانی و صندوق بین المللی پول که در انحصار آمریکا و کشورهای بزرگ اروپایی است تغییر کرده و چین به عنوان سومین اقتصاد بزرگ و صاحب بزرگترین اندوخته ارز خارجی در جهان در تصمیم گیری‌های این نهادها حضور بیشتری داشته باشد.

پیشنهاد ایجاد یک واحد پولی جهانی ایده جدیدی نیست. به گفته بسیاری از کارشناسان بعید است که این پیشنهاد توجه چندانی جلب کند چون اجرای آن با مشکلات فراوانی روبه‌رو است و در گام اول تمام کشورهایی که تا به امروز ذخایر ارزی خود را به شکل دلار حفظ کرده‌اند باید با آن موافقت کنند.

در عین حال تنظیم ارزش این واحد پول جهانی که در برگیرنده اقتصادهایی بسیار ناهمگون خواهد بود کار دشواری است. به عنوان مثال ۱۶ کشور اروپا که عضو سیستم پول مشترک اروپایی هستند برای پیشبرد سالم و کارآمد این نظام با مشکلات فراوانی روبرو بوده‌اند. بنابراین حتی تصور اینکه چگونه تمام کشورهای جهان با نرخ‌های رشد اقتصادی و به خصوص سیاست‌های گوناگون می‌توانند مناسبات پولی همگونی داشته باشند، کار بسیار دشواری است.