مروری بر موفقیت‌ها و رخدادهای مربوط به سینمای ایران در عرصه جهانی در سال ۲۰۰۹ میلادی:
نمايشی مستندی در باره هايده در هلند
روز ۲۴ ژانويه، فيلمی مستند در باره فعاليت‌های هنری هايده، خواننده ايرانی، در مرکز فرهنگی خريفيون وابسته به دانشگاه آمستردام به نمايش درآمد.
این مستند، که «سخن از هایده» نام دارد، ساخته پژمان اکبرزاده، پيانيست و روزنامه‌نگار مقيم آمستردام است.
هجدمين جشنواره فيلم‌های ايرانی در لس آنجلس
در سال ۲۰۰۹، هجدمين دوره جشنواره فیلم‌های ایرانی در دانشگاه لس آنجلس برگزار شد.
اين جشنواره به همت بخش آرشيو فيلم و تلويزيون دانشگاه لس آنجلس کار خود را آغاز کرد و در هجدمين دوره خود، در طول ۶ هفته، ۶ فیلم سینمایی، ۵ فیلم مستند و ۵ فیلم کوتاه ايرانی را به نمايش گذاشت.
فیلم مستند ۷ زن نابینا به کارگردانی محمد شیروانی، « آواز گنجشک ها» ساخته مجيد مجيدی، «سه زن» به کارگردانی منیژه حکمت، «ترانه تنهایی تهران»، محصول مشترک ایران و فرانسه به کارگردانی سامان سالور، «چراغی در مه» و فیلم مستند «زنان کفن پوش» ساخته فرید حائری‌نژاد و محمدرضا کاظمی از جمله فيلم هايی بودند که در اين جشنواره به نمايش درآمدند.
نمايش فيلم برای يک لحظه آزادی در فرانسه
فيلم سينمايی «برای يک لحظه آزادی» ساخته آرش رياحی، از ۲۸ ژانويه در چند سينمای فرانسه به نمايش عمومی درآمد.
«برای يک لحظه آزادی» نخستين فيلم بلند داستانی آرش رياحی، فيلمساز ايرانی ساکن اتريش، است. او با فيلم تجربی «می.سی.سی.پی» (۲۰۰۵) به جشنواره‌های جهانی راه يافت و با «فيلم خانواده در تبعيد» (۲۰۰۶)، دومين فيلم بلند مستند خود، در جشنواره‌های سينمايی مطرح شد.
خرس نقرهای برلين در دست اصغر فرهادی
اصغر فرهادی، برای کارگردانی فيلم «در باره الی» برنده خرس نقرهای بهترين کارگردانی پنجاه و نهمین جشنواره بين المللی فيلم برلين شد.
آقای فرهادی اندکی پيش از آن، به عنوان بهترين کارگردان بيست و هفتمين جشنواره فيلم فجر معرفی شده بود.
نمايش فيلم «در باره الی»، در ايران با جنجال همراه بود. اين جنجال، با انتقاد روزنامه کيهان از بازی گلشيفته فراهانی، يکی از هنرپيشگان فيلم «در باره الی»، در فيلم مجموعه دروغ‌ها ساخته ريدلی اسکات آغاز شد و تا آنجا ادامه پيدا کرد که محمود احمدی نژاد، خواستار اکران اين فيلم در جشنواره فيلم فجر شد.
جنجال بر سر گلشيفته فراهانی
درحالی که بحث‌ها و جنجال‌ها بر سر نمايش فيلم «در باره الی» ادامه داشت، مسئولان سينمايی در جمهوری اسلامی ايران از احتمال و امکان بازگشت گلشيفته فراهانی سخن می گفتند.
خانم فراهانی در پی بالا گرفتن اعتراض‌ها به بازی او در فيلمی آمريکايی از ايران خارج شد. با ادامه بحث‌ها در باره احتمال بازنگشتن گلشيفته فراهانی، جواد شمقدری، مشاور هنری وقت محمود احمدی‌نژاد، در اين باره نوشت: «نظر آقای احمدی‌نژاد این است که خانم فراهانی همین امروز به تهران بازگردد.»
آقای شمقدری در ادامه با اشاره به نقش‌های قبلی گلشیفته فراهانی و هنرنمایی‌اش در فیلم میم مثل مادر، ساخته رسول ملاقلی‌پور که به گفته او «دل میلیون‌ها ایرانی را به درد آورد» افزود: «گلشیفته فراهانی خطایی کرده و بعد پشیمان شده است. فکر می‌کنم مسئولان جامعه اسلامی باید با سعه صدر با این موضوع برخورد کنند.»
آقای شمقدری در حالی از امکان بازگشت خانم فراهانی سخن می گفت که پيش از او، محمدحسین صفار هرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در برنامه «نگاه یک» تلویزیون دولتی ایران در پاسخ به این پرسش که آیا امکان فعالیت برای هنرپیشه‌هایی که در هالیوود فعالیت می‌کنند در ایران هم وجود دارد یا خیر گفته بود: «قیدی که در کار ما حاکم است این است که کسی پا را از مرزهای قانونی فراتر نگذارد.» وی در ادامه با اشاره تلویحی به گلشیفته فراهانی افزوده بود: «کسی که قانون را زیر پا بگذارد، خودش هم زیر پا گذاشته می‌شود.»
جايزه‌ای ديگر برای اصغر فرهادی
فیلم «درباره الی» ساخته اصغر فرهادی در ماه آوريل جایزه ۲۵ هزار دلاری بهترین فیلم بلند داستانی جشنواره بین‌المللی فیلم ترایبکای نیویورک را از آن خود کرد..
اصغر فرهادی، که کارگردانی فیلم‌هایی چون «شهر زیبا» و «چهارشنبه سوری» را در کارنامه خود دارد، جايزه خرس نقرهای جشنواره برلين را برای فيلم «در باره الی» دريافت کرده بود.
جايزه ويژه جشنواره کارلووی واری برای يک فيلم ايرانی
روز بيستم ژوييه، در مراسم پايانی چهل و چهارمين جشنواره بين المللی فيلم کارلووی واری جمهوری چک، جايزه ويژه هيئت داوران به فيلم «بيست» ساخته عبدالرضا کاهانی کارگردان اهدا شد.
وی هنگام دريافت جايزه بيست هزار دلاری خود، ضمن تقدیم این جایزه به مردم ایران از حاضران خواست به «احترام مبارزه مردم» از جای خود برخیزند.
ونيز سبز
جشنواره فيلم ونيز در سال ۲۰۰۹، در پی حوادث پس از انتخابات رياست جمهوری ايران، رنگ سبز به خود گرفت.
در ونيز شيرين نشاط با فيلم «زنان بدون مردان» حضور داشت و حنا مخملباف هم با فيلم «روزهای سبز»، فيلمی در باره اعتراضات مردمی پس از انتخابات رياست جمهوری ايران در بخش خارج از مسابقه شرکت کرد.
فيلم «زنان بدون مردان» جايزه شير نقرهای جشنواره ونيز را از آن خود کرد.
«تهرون» ساخته نادر تكميل همايون، فیلمساز ایرانی مقیم پاریس و «چاله» به کارگردانی علی کريم نيز در شصت و ششمین دوره جشنواره سینمایی ونیز در بخش مسابقه هفته منتقدان به نمايش درآمدند.
در حاشيه اين جشنواره، محسن نامجو و گلشيفته فراهانی کنسرت موسيقی مشترکی برگزار کردند.
جايزه امی برای شهره آغداشلو
شهره آغداشلو، بازيگر سرشناس ايرانی سينما و تلويزيون آمريکا، جایزه معتبر «امی» را برای ایفای نقش مکمل زن دريافت کرد.
اين جايزه به دليل ايفای نقش همسر صدام حسين در مجموعه تلویزیونی «خانه صدام» به خانم آغداشلو اهدا شد.
شهره آغداشلو که پیش از این در سال ۲۰۰۴ برای بازی در فیلم «خانه‌ای از شن و مه» نامزد جایزه اسکار شده بود، نخستین بار بود که نامزد جایزه امی می‌شد. وی جایزه خود را از دست کوین بیکن، بازیگر مشهور سینمای آمریکا، دریافت کرد.
سن سباستين هم سبزپوش شد
روز ۲۴ سپتامبر، با نمايش فيلم «روزهای سبز» ساخته حنا مخملباف، هيئت داوران جشنواره فيلم سن سباستين در اقدامی نمادين با پوشيدن شال سبز، اين جشنواره را نيز در همراهی با اعتراضات مردم ايران پس از انتخابات رياست جمهوری سبزپوش کردند.
«روزهای سبز» به همراه «کسی از گربه های ايرانی خبر ندارد» در بخش خارج از مسابقه اين جشنواره به نمايش درآمدند.
فيلم «کشتزارهای سفيد» ساخته محمد رسول اف نيز در بخش مسابقه اين جشنواره حضور داشت.
فيلم‌های ايرانی در جشنواره ياری
در روزهای ۲۵ تا ۲۷ سپتامبر، هفت فيلم سينمايی و چند فيلم مستند در نهمين دوره جشنواره ياری در شهر اوپسالا در سوئد به نمايش درآمدند.
«بچه‌های ابدی» ساخته پوران درخشنده، «ترانه تنهایی تهران» به کارگردانی سامان سالور، «سه زن» ساخته منیژه حکمت، «بیست» به کارگردانی عبدالرضا کاهنی، «شب» ساخته رسول صدرعاملی، «سوپراستار» ساخته تهمینه میلانی و «همیشه پای یک زن در میان است» به کارگردانی کمال تبریزی در اين جشنواره به نمايش درآمدند.
«بخارای من» ساخته لاله برزگر، «گردآفريد» به کارگردانی هادی آفريده، «مادرم ایران» ساخته مایر حسین کیانی، «مهربانو» به کارگردانی مهدی باقری، «حیاط خلوت خانه خورشید» و «ما نیمی از جمعیت ایرانیم» ساخته رخشان بنی اعتماد، «سرود‌ای ایران« ساخته سامان مقدم، «در یک اتاق بسته» به کارگردانی امیرعلی عبایی، «مشی و مشیانه» ساخته حسن نقاشی، «تهران انار ندارد» به کارگردانی مسعود بخشی و «دختر مگسی» ساخته روناک قیصری نيز فیلم‌های مستندی بودند که در این جشنواره به نمایش درآمدند.
ايران در جشنواره فيلم لندن
«زنان بدون مردان» ساخته شيرين نشاط، «در باره الی» به کارگردانی اصغر فرهادی و «کسی از گربه‌های ایرانی خبر ندارد» ساخته بهمن قبادی در پنجاه و سومين دوره جشنواره فيلم لندن که در اواخر اکتبر برگزار شد، به نمایش درآمدند.
در جشنواره فيلم لندن، علاوه بر نمايش اين فيلم ها، نشستی در باره سينمای ايران نيز برگزار شد.
فيلم‌های ايرانی در جشنواره استکهلم
سه فیلم بلند داستانی و دو فیلم مستند ایرانی در بیستمین جشنواره بین‌المللی فیلم استکهلم در روزهای ۱۸ تا ۲۹ نوامبر به نمایش درآمدند.
در جشنواره فيلم استکهلم، فيلم های «حيران» به کارگردانی شاليزه عارف پور»، «داستان مرزی» ساخته بابک جلالی و «کسی از گربه‌های ايرانی خبر ندارد» اثر بهمن قبادی به همراه دو مستند «روزهای سبز» ساخته حنا مخملباف و «بسيجی» ساخته مهران تمدن به نمايش درآمدند.
فيلم بسيجی در جشنواره سه قاره
هفته آخر نوامبر، فيلم مستند «بسيجی» ساخته مهران تمدن در جشنواره فيلم «سه قاره» در شهرنانت فرانسه به نمايش درآمد.
مهران تمدن مقيم فرانسه است و «بسيجی» اولين فيلم بلند او است که در پی شناختن دنيای بسيجيان در ايران است.
نمايشی مستندی در باره هايده در هلند
روز ۲۴ ژانويه، فيلمی مستند در باره فعاليت‌های هنری هايده، خواننده ايرانی، در مرکز فرهنگی خريفيون وابسته به دانشگاه آمستردام به نمايش درآمد.
این مستند، که «سخن از هایده» نام دارد، ساخته پژمان اکبرزاده، پيانيست و روزنامه‌نگار مقيم آمستردام است.
هجدمين جشنواره فيلم‌های ايرانی در لس آنجلس
در سال ۲۰۰۹، هجدمين دوره جشنواره فیلم‌های ایرانی در دانشگاه لس آنجلس برگزار شد.
اين جشنواره به همت بخش آرشيو فيلم و تلويزيون دانشگاه لس آنجلس کار خود را آغاز کرد و در هجدمين دوره خود، در طول ۶ هفته، ۶ فیلم سینمایی، ۵ فیلم مستند و ۵ فیلم کوتاه ايرانی را به نمايش گذاشت.
فیلم مستند ۷ زن نابینا به کارگردانی محمد شیروانی، « آواز گنجشک ها» ساخته مجيد مجيدی، «سه زن» به کارگردانی منیژه حکمت، «ترانه تنهایی تهران»، محصول مشترک ایران و فرانسه به کارگردانی سامان سالور، «چراغی در مه» و فیلم مستند «زنان کفن پوش» ساخته فرید حائری‌نژاد و محمدرضا کاظمی از جمله فيلم هايی بودند که در اين جشنواره به نمايش درآمدند.
نمايش فيلم برای يک لحظه آزادی در فرانسه
فيلم سينمايی «برای يک لحظه آزادی» ساخته آرش رياحی، از ۲۸ ژانويه در چند سينمای فرانسه به نمايش عمومی درآمد.
«برای يک لحظه آزادی» نخستين فيلم بلند داستانی آرش رياحی، فيلمساز ايرانی ساکن اتريش، است. او با فيلم تجربی «می.سی.سی.پی» (۲۰۰۵) به جشنواره‌های جهانی راه يافت و با «فيلم خانواده در تبعيد» (۲۰۰۶)، دومين فيلم بلند مستند خود، در جشنواره‌های سينمايی مطرح شد.
خرس نقرهای برلين در دست اصغر فرهادی
اصغر فرهادی، برای کارگردانی فيلم «در باره الی» برنده خرس نقرهای بهترين کارگردانی پنجاه و نهمین جشنواره بين المللی فيلم برلين شد.
آقای فرهادی اندکی پيش از آن، به عنوان بهترين کارگردان بيست و هفتمين جشنواره فيلم فجر معرفی شده بود.
نمايش فيلم «در باره الی»، در ايران با جنجال همراه بود. اين جنجال، با انتقاد روزنامه کيهان از بازی گلشيفته فراهانی، يکی از هنرپيشگان فيلم «در باره الی»، در فيلم مجموعه دروغ‌ها ساخته ريدلی اسکات آغاز شد و تا آنجا ادامه پيدا کرد که محمود احمدی نژاد، خواستار اکران اين فيلم در جشنواره فيلم فجر شد.
جنجال بر سر گلشيفته فراهانی
درحالی که بحث‌ها و جنجال‌ها بر سر نمايش فيلم «در باره الی» ادامه داشت، مسئولان سينمايی در جمهوری اسلامی ايران از احتمال و امکان بازگشت گلشيفته فراهانی سخن می گفتند.
خانم فراهانی در پی بالا گرفتن اعتراض‌ها به بازی او در فيلمی آمريکايی از ايران خارج شد. با ادامه بحث‌ها در باره احتمال بازنگشتن گلشيفته فراهانی، جواد شمقدری، مشاور هنری وقت محمود احمدی‌نژاد، در اين باره نوشت: «نظر آقای احمدی‌نژاد این است که خانم فراهانی همین امروز به تهران بازگردد.»
آقای شمقدری در ادامه با اشاره به نقش‌های قبلی گلشیفته فراهانی و هنرنمایی‌اش در فیلم میم مثل مادر، ساخته رسول ملاقلی‌پور که به گفته او «دل میلیون‌ها ایرانی را به درد آورد» افزود: «گلشیفته فراهانی خطایی کرده و بعد پشیمان شده است. فکر می‌کنم مسئولان جامعه اسلامی باید با سعه صدر با این موضوع برخورد کنند.»
آقای شمقدری در حالی از امکان بازگشت خانم فراهانی سخن می گفت که پيش از او، محمدحسین صفار هرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در برنامه «نگاه یک» تلویزیون دولتی ایران در پاسخ به این پرسش که آیا امکان فعالیت برای هنرپیشه‌هایی که در هالیوود فعالیت می‌کنند در ایران هم وجود دارد یا خیر گفته بود: «قیدی که در کار ما حاکم است این است که کسی پا را از مرزهای قانونی فراتر نگذارد.» وی در ادامه با اشاره تلویحی به گلشیفته فراهانی افزوده بود: «کسی که قانون را زیر پا بگذارد، خودش هم زیر پا گذاشته می‌شود.»
جايزه‌ای ديگر برای اصغر فرهادی
فیلم «درباره الی» ساخته اصغر فرهادی در ماه آوريل جایزه ۲۵ هزار دلاری بهترین فیلم بلند داستانی جشنواره بین‌المللی فیلم ترایبکای نیویورک را از آن خود کرد..
اصغر فرهادی، که کارگردانی فیلم‌هایی چون «شهر زیبا» و «چهارشنبه سوری» را در کارنامه خود دارد، جايزه خرس نقرهای جشنواره برلين را برای فيلم «در باره الی» دريافت کرده بود.
جايزه ويژه جشنواره کارلووی واری برای يک فيلم ايرانی
روز بيستم ژوييه، در مراسم پايانی چهل و چهارمين جشنواره بين المللی فيلم کارلووی واری جمهوری چک، جايزه ويژه هيئت داوران به فيلم «بيست» ساخته عبدالرضا کاهانی کارگردان اهدا شد.
وی هنگام دريافت جايزه بيست هزار دلاری خود، ضمن تقدیم این جایزه به مردم ایران از حاضران خواست به «احترام مبارزه مردم» از جای خود برخیزند.
ونيز سبز
جشنواره فيلم ونيز در سال ۲۰۰۹، در پی حوادث پس از انتخابات رياست جمهوری ايران، رنگ سبز به خود گرفت.
در ونيز شيرين نشاط با فيلم «زنان بدون مردان» حضور داشت و حنا مخملباف هم با فيلم «روزهای سبز»، فيلمی در باره اعتراضات مردمی پس از انتخابات رياست جمهوری ايران در بخش خارج از مسابقه شرکت کرد.
فيلم «زنان بدون مردان» جايزه شير نقرهای جشنواره ونيز را از آن خود کرد.
«تهرون» ساخته نادر تكميل همايون، فیلمساز ایرانی مقیم پاریس و «چاله» به کارگردانی علی کريم نيز در شصت و ششمین دوره جشنواره سینمایی ونیز در بخش مسابقه هفته منتقدان به نمايش درآمدند.
در حاشيه اين جشنواره، محسن نامجو و گلشيفته فراهانی کنسرت موسيقی مشترکی برگزار کردند.
جايزه امی برای شهره آغداشلو
شهره آغداشلو، بازيگر سرشناس ايرانی سينما و تلويزيون آمريکا، جایزه معتبر «امی» را برای ایفای نقش مکمل زن دريافت کرد.
اين جايزه به دليل ايفای نقش همسر صدام حسين در مجموعه تلویزیونی «خانه صدام» به خانم آغداشلو اهدا شد.
شهره آغداشلو که پیش از این در سال ۲۰۰۴ برای بازی در فیلم «خانه‌ای از شن و مه» نامزد جایزه اسکار شده بود، نخستین بار بود که نامزد جایزه امی می‌شد. وی جایزه خود را از دست کوین بیکن، بازیگر مشهور سینمای آمریکا، دریافت کرد.
سن سباستين هم سبزپوش شد
روز ۲۴ سپتامبر، با نمايش فيلم «روزهای سبز» ساخته حنا مخملباف، هيئت داوران جشنواره فيلم سن سباستين در اقدامی نمادين با پوشيدن شال سبز، اين جشنواره را نيز در همراهی با اعتراضات مردم ايران پس از انتخابات رياست جمهوری سبزپوش کردند.
«روزهای سبز» به همراه «کسی از گربه های ايرانی خبر ندارد» در بخش خارج از مسابقه اين جشنواره به نمايش درآمدند.
فيلم «کشتزارهای سفيد» ساخته محمد رسول اف نيز در بخش مسابقه اين جشنواره حضور داشت.
فيلم‌های ايرانی در جشنواره ياری
در روزهای ۲۵ تا ۲۷ سپتامبر، هفت فيلم سينمايی و چند فيلم مستند در نهمين دوره جشنواره ياری در شهر اوپسالا در سوئد به نمايش درآمدند.
«بچه‌های ابدی» ساخته پوران درخشنده، «ترانه تنهایی تهران» به کارگردانی سامان سالور، «سه زن» ساخته منیژه حکمت، «بیست» به کارگردانی عبدالرضا کاهنی، «شب» ساخته رسول صدرعاملی، «سوپراستار» ساخته تهمینه میلانی و «همیشه پای یک زن در میان است» به کارگردانی کمال تبریزی در اين جشنواره به نمايش درآمدند.
«بخارای من» ساخته لاله برزگر، «گردآفريد» به کارگردانی هادی آفريده، «مادرم ایران» ساخته مایر حسین کیانی، «مهربانو» به کارگردانی مهدی باقری، «حیاط خلوت خانه خورشید» و «ما نیمی از جمعیت ایرانیم» ساخته رخشان بنی اعتماد، «سرود‌ای ایران« ساخته سامان مقدم، «در یک اتاق بسته» به کارگردانی امیرعلی عبایی، «مشی و مشیانه» ساخته حسن نقاشی، «تهران انار ندارد» به کارگردانی مسعود بخشی و «دختر مگسی» ساخته روناک قیصری نيز فیلم‌های مستندی بودند که در این جشنواره به نمایش درآمدند.
ايران در جشنواره فيلم لندن
«زنان بدون مردان» ساخته شيرين نشاط، «در باره الی» به کارگردانی اصغر فرهادی و «کسی از گربه‌های ایرانی خبر ندارد» ساخته بهمن قبادی در پنجاه و سومين دوره جشنواره فيلم لندن که در اواخر اکتبر برگزار شد، به نمایش درآمدند.
در جشنواره فيلم لندن، علاوه بر نمايش اين فيلم ها، نشستی در باره سينمای ايران نيز برگزار شد.
فيلم‌های ايرانی در جشنواره استکهلم
سه فیلم بلند داستانی و دو فیلم مستند ایرانی در بیستمین جشنواره بین‌المللی فیلم استکهلم در روزهای ۱۸ تا ۲۹ نوامبر به نمایش درآمدند.
در جشنواره فيلم استکهلم، فيلم های «حيران» به کارگردانی شاليزه عارف پور»، «داستان مرزی» ساخته بابک جلالی و «کسی از گربه‌های ايرانی خبر ندارد» اثر بهمن قبادی به همراه دو مستند «روزهای سبز» ساخته حنا مخملباف و «بسيجی» ساخته مهران تمدن به نمايش درآمدند.
فيلم بسيجی در جشنواره سه قاره
هفته آخر نوامبر، فيلم مستند «بسيجی» ساخته مهران تمدن در جشنواره فيلم «سه قاره» در شهرنانت فرانسه به نمايش درآمد.
مهران تمدن مقيم فرانسه است و «بسيجی» اولين فيلم بلند او است که در پی شناختن دنيای بسيجيان در ايران است.