مهدی کروبی می‌گوید برخی مسئولان سنجیده یا نسنجیده و حتی عامدانه حرکت‌های خیابانی و اعتراضات را محاربه اعلام کردند که این امر مایه تاسف است. دبیر کل حزب اعتماد ملی بر این باور است که مفهوم محاربه در وضعیت کنونی تغییر کرده است.
آقای کروبی در اعتراض به تکرار اتهام محاربه در کیفرخواست‌های صادره برای بازداشت شدگان نه ماه گذشته، خواستار پایان این روند شده است.
دست کم نه نفر از بازداشت شدگان و متهمان پرونده‌های مرتبط با وقایع انتخابات به محاربه متهم شده اند، اتهامی که می‌تواند برای این متهمان همچون آرش رحمانی‌پور و محمدرضا علی زمانی اشد مجازات یعنی اعدام را به همراه داشته باشد.
در روزهای اخیر صدور حکم اعدام برای یکی از بازداشت شدگان روز عاشورا به نام محمد امین ولیان به اتهام محاربه اعتراض‌های گسترده ای را به دنبال داشته است.
در عین حال اعلام شده است که اتهام محمد ملکی، رئیس پیشین دانشگاه تهران، نیز محاربه است.
معمولا واژه‌های حقوقی، دقیق و روشن تعریف می شوند تا این واژه‌ها با کمترین تفسیر به رای مواجه شوند. با تعریف روشن و دقیق واژه‌های حقوقی، دادخواهی در دستگاه قضایی به عدالت نزدیک‌تر خواهد شد.
در چند ماه اخیر گذشته از بازداشت گسترده فعالان سیاسی و مدنی، روزنامه نگاران و جمع زیادی از مردم عادی معترض در خیابانهای ایران، با تکرار واژه‌های حقوقی بسیاری مواجه بودیم که پیش از این کمتر در رسانه‌ها شنیده یا گفته شده است.
از جمله این واژه‌ها، اتهام «محاربه» است که در کیفرخواست تعداد زیادی از بازداشت شدگان وقایع پس از انتخابات تکرار شده و ظاهرا همچنان در کیفرخواست تعداد دیگری از بازداشت شدگان چند ماه گذشته، جای ثابتی دارد.
اما محاربه چیست و در ادبیات حقوقی و قضایی ایران به چه کسی محارب گفته می شود؟
عبدالفتاح سلطانی، وکیل پایه یک دادگستری محاربه را این گونه تعریف می کند: «محارب به کسی می‌گویند که با سلاح به مردم حمله می‌کند. اغتشاش ایجاد می کند و عملیات مسلحانه انجام می دهد. کلمه محاربه از «حرب» آمده است و حرب به معنای جنگیدن است و جنگیدن به معنای جنگ مسلحانه است.
من معتقدم هیچکدام از این اتهاماتی که به این افراد دستگیر شده که در جریان اعتراضات اخیر شرکت کرده اند، زده شده است درست نیست . چون این افراد نهایتا در یک تظاهرات آرام شرکت کرده اند و به دنبال حقوق مدنی خود هستند.
حداکثر اتهام کسانی که دستگیر شده‌اند شرکت در تظاهرات و یا دادن شعار بوده است . حتی اگر این افراد در شعارهایشان به کسی هم توهین کرده باشند باید به عنوان توهین به افراد با آنها برخورد شود. اگر احیانا جایی را هم تخریب کرده باشند باید به اتهام تخریب اموال با آنها برخورد شود و نه محاربه.»
بر اساس قانون اساسی ایران هر شهروندی حق دارد از طریق راهپیمایی آرام وبدون حمل سلاح، مطالبات خود را طرح کند.
آیت الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه نیز در یکی از فتاوای خود محارب را کسی می‌داند که با اسلحه مردم را تهدید کند و قصد جان، مال و ناموس مردم را داشته باشد و یا در محیط اجتماع ناامنی ایجادکند.
آیت الله صانعی، دیگر مرجع تقلید شیعه نیز شرط محارب خواندن افراد را ایجاد ناامنی در جامعه و سلب آزادی‌های مردم به وسیله سلاح که موجب ترس و وحشت مردم باشد اعلام کرده است با این شرط که فساد در ارض بر آن صدق کند.
این مرجع شیعه حتی کشیدن اسلحه برای ترساندن چند نفر حقیقی یا حقوقی بدون آنکه جنبه عمومی داشته باشد را از مصادیق فساد فی الارض و محارب تلقی نمی‌کند.
در ماده ۱۸۳ قانون مجازات ایران نیز آمده است که هر کسی که برای ایجاد رعب و هراس و سلب آزادی و امنیت مردم دست به اسلحه ببرد محارب و مفسد فی الارض است. بر اساس تبصره ذیل همین ماده قانونی اگر از جهت ناتوانی، شخص دارای سلاح، دست به اسلحه بردنش تحقق پیدا نکند جرم محاربه در مورد وی تحقق پیدا نکرده است.
قدسی میرمعز، همسر دکتر محمد ملکی درباره اتهام محاربه ایشان چنین می گوید: «آقایان به هر چیزی می گویند محاربه، در حالی که محاربه در اسلام این نیست .الان اگر یک بچه سنگ بردارد و بیاندازد، می گویند محارب است. حالا نمی دانم می شود این برداشت را کرد که بستری شدن و بیمارشدن در رختخواب و شرکت نکردن در انتخابات و انتقاد به برخی مسائلی که خود مسئولان قول داده بودند انجام دهند و ندادند از مصادیق محاربه است یا خیر؟»
از مطالعه کیفرخواست‌های صادرشده برای متهمان چنین برمی آید که هیچ کدام از این افراد، شروط مربوط به محارب بودن در موردشان تحقق نیافته است.
اما آرش رحمانی پور و محمدرضا علی زمانی، از بازداشت شدگان پیش از انتخابات که در جریان دادگاه‌های دسته جمعی بازداشت شدگان پس از انتخابات حضور داشتند و جریان محاکمه آنان نیز از تلویزیون دولتی ایران پخش شد بدون حمل سلاح و اقدام به مبارزه مسلحانه علیه نظام، به اتهام محاربه محاکمه و به شکل غیر منتظره ای اعدام شدند تا به اعتقاد برخی کارشناسان حقوقی، اتهام محاربه به عنوان واژه ای دقیق و روشن در ادبیات حقوقی، قضایی و شرعی، به واژه ای سیاسی و قابل تفسیر برای کنترل اعتراض‌های معترضان تبدیل شود.
آقای کروبی در اعتراض به تکرار اتهام محاربه در کیفرخواست‌های صادره برای بازداشت شدگان نه ماه گذشته، خواستار پایان این روند شده است.
دست کم نه نفر از بازداشت شدگان و متهمان پرونده‌های مرتبط با وقایع انتخابات به محاربه متهم شده اند، اتهامی که می‌تواند برای این متهمان همچون آرش رحمانی‌پور و محمدرضا علی زمانی اشد مجازات یعنی اعدام را به همراه داشته باشد.
در روزهای اخیر صدور حکم اعدام برای یکی از بازداشت شدگان روز عاشورا به نام محمد امین ولیان به اتهام محاربه اعتراض‌های گسترده ای را به دنبال داشته است.
در عین حال اعلام شده است که اتهام محمد ملکی، رئیس پیشین دانشگاه تهران، نیز محاربه است.
معمولا واژه‌های حقوقی، دقیق و روشن تعریف می شوند تا این واژه‌ها با کمترین تفسیر به رای مواجه شوند. با تعریف روشن و دقیق واژه‌های حقوقی، دادخواهی در دستگاه قضایی به عدالت نزدیک‌تر خواهد شد.
در چند ماه اخیر گذشته از بازداشت گسترده فعالان سیاسی و مدنی، روزنامه نگاران و جمع زیادی از مردم عادی معترض در خیابانهای ایران، با تکرار واژه‌های حقوقی بسیاری مواجه بودیم که پیش از این کمتر در رسانه‌ها شنیده یا گفته شده است.
از جمله این واژه‌ها، اتهام «محاربه» است که در کیفرخواست تعداد زیادی از بازداشت شدگان وقایع پس از انتخابات تکرار شده و ظاهرا همچنان در کیفرخواست تعداد دیگری از بازداشت شدگان چند ماه گذشته، جای ثابتی دارد.
اما محاربه چیست و در ادبیات حقوقی و قضایی ایران به چه کسی محارب گفته می شود؟
من معتقدم هیچکدام از این اتهاماتی که به این افراد دستگیر شده که در جریان اعتراضات اخیر شرکت کرده اند، زده شده است درست نیست . چون این افراد نهایتا در یک تظاهرات آرام شرکت کرده اند و به دنبال حقوق مدنی خود هستند.
حداکثر اتهام کسانی که دستگیر شده‌اند شرکت در تظاهرات و یا دادن شعار بوده است . حتی اگر این افراد در شعارهایشان به کسی هم توهین کرده باشند باید به عنوان توهین به افراد با آنها برخورد شود. اگر احیانا جایی را هم تخریب کرده باشند باید به اتهام تخریب اموال با آنها برخورد شود و نه محاربه.»
بر اساس قانون اساسی ایران هر شهروندی حق دارد از طریق راهپیمایی آرام وبدون حمل سلاح، مطالبات خود را طرح کند.
آیت الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه نیز در یکی از فتاوای خود محارب را کسی می‌داند که با اسلحه مردم را تهدید کند و قصد جان، مال و ناموس مردم را داشته باشد و یا در محیط اجتماع ناامنی ایجادکند.
آیت الله صانعی، دیگر مرجع تقلید شیعه نیز شرط محارب خواندن افراد را ایجاد ناامنی در جامعه و سلب آزادی‌های مردم به وسیله سلاح که موجب ترس و وحشت مردم باشد اعلام کرده است با این شرط که فساد در ارض بر آن صدق کند.
این مرجع شیعه حتی کشیدن اسلحه برای ترساندن چند نفر حقیقی یا حقوقی بدون آنکه جنبه عمومی داشته باشد را از مصادیق فساد فی الارض و محارب تلقی نمی‌کند.
در ماده ۱۸۳ قانون مجازات ایران نیز آمده است که هر کسی که برای ایجاد رعب و هراس و سلب آزادی و امنیت مردم دست به اسلحه ببرد محارب و مفسد فی الارض است. بر اساس تبصره ذیل همین ماده قانونی اگر از جهت ناتوانی، شخص دارای سلاح، دست به اسلحه بردنش تحقق پیدا نکند جرم محاربه در مورد وی تحقق پیدا نکرده است.
قدسی میرمعز، همسر دکتر محمد ملکی درباره اتهام محاربه ایشان چنین می گوید: «آقایان به هر چیزی می گویند محاربه، در حالی که محاربه در اسلام این نیست .الان اگر یک بچه سنگ بردارد و بیاندازد، می گویند محارب است. حالا نمی دانم می شود این برداشت را کرد که بستری شدن و بیمارشدن در رختخواب و شرکت نکردن در انتخابات و انتقاد به برخی مسائلی که خود مسئولان قول داده بودند انجام دهند و ندادند از مصادیق محاربه است یا خیر؟»
از مطالعه کیفرخواست‌های صادرشده برای متهمان چنین برمی آید که هیچ کدام از این افراد، شروط مربوط به محارب بودن در موردشان تحقق نیافته است.
اما آرش رحمانی پور و محمدرضا علی زمانی، از بازداشت شدگان پیش از انتخابات که در جریان دادگاه‌های دسته جمعی بازداشت شدگان پس از انتخابات حضور داشتند و جریان محاکمه آنان نیز از تلویزیون دولتی ایران پخش شد بدون حمل سلاح و اقدام به مبارزه مسلحانه علیه نظام، به اتهام محاربه محاکمه و به شکل غیر منتظره ای اعدام شدند تا به اعتقاد برخی کارشناسان حقوقی، اتهام محاربه به عنوان واژه ای دقیق و روشن در ادبیات حقوقی، قضایی و شرعی، به واژه ای سیاسی و قابل تفسیر برای کنترل اعتراض‌های معترضان تبدیل شود.