آيت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ايران در ديدار اخير خود با محمود احمدی نژاد، رييس جمهوری ايران و اعضای هيئت دولت او، ضمن ابراز حمايت از محمود احمدی نژاد و کابينه دولت نهم گفت: « در اين سال آخر با روحيه سال اول کار کنيد. البته احساس می کنم همين جور است، اما در عين حال تاکيد می کنم فکر نکنيد امسال سال آخر دولت است، نه.»
محمود احمدی نژاد روز دوشنبه در سخنانی اين سخنان رهبر جمهوری اسلامی را به «مدال تاييد عملکرد دولت نهم» تشبيه کرد. اما سخنان رهبر جمهوری اسلامی و واکنش محمود احمدی نژاد به آن به فاصله کوتاهی پس از انتشار از روی تلکس خبرگزاری جمهوری اسلامی، ايرنا، برداشته شد.
صادق زيبا کلام، استاد دانشگاه و تحليلگر مسائل ايران در تهران در گفت و گويی با راديو فردا به این موضوع پرداخته است.
رادیو فردا: نظر شما درباره عملکرد رسانه ای ايرنا و سخنان رهبر جمهوری اسلامی چيست؟
صادق زیباکلام: ظاهر موضوع بسيار شگفت انگيز است زيرا در مورد آيت الله خامنه ای برای اولين بار است که اين مسئله اتفاق افتاده است.
ايرنا که متعلق به دولت است به گونه ای تيتر زده بود و اين شائبه را در ذهن مخاطب ايجاد می کرد که کار تمام است و آقای احمدی نژاد، دوباره ریيس جمهور شد. چنين شائبه ای باعث ايجاد اين سؤال می شود که آيا انتخابات و ثبت نام نامزدهای مختلف انتخاباتی، پايه و اساسی ندارد؟
من فکر می کنم که خود آيت الله خامنه ای دستور داده که اين سخنانش حذف شود، زيرا در حقيقت سخنان او مصادره به مطلوب شده است.
يعنی آيت الله خامنه ای، منظور ديگری داشته است؟
حتی اگر آيت الله خامنه ای در درون خود تمايل داشته باشد که آقای احمدی نژاد در انتخابات سال آينده شرکت کند و پيروز شود، اين مسئله را به صراحت و علنی مطرح نمی کند تا کار را به صورت تمام شده درآورد. زيرا آن وقت هر تصميمی که آيت الله خامنه ای بگيرد تحقق می يابد و انتخابات مانند انتخابات زمان شاه می شود.
مسئولين دولت و خبرگزاری جمهوری اسلامی، از هول هليم در ديگ افتاده و از حرف های آيت الله خامنه ای چنان به وجد آمدند که توجه نکردند چنين امری برای جمهوری اسلامی، معنای خوبی ندارد.
آيت الله خامنه ای اين مسئله را به صورت دوگانه مطرح کرده است، به گونه ای که نمی توان معنی واحدی از آن استنباط کرد.
- «مسئولين دولت و خبرگزاری جمهوری اسلامی، از هول هليم در ديگ افتاده و از حرف های آيت الله خامنه ای چنان به وجد آمدند که توجه نکردند چنين امری برای جمهوری اسلامی، معنای خوبی ندارد.»
آيا می توانيم اين مسئله را واکنش رهبر جمهوری اسلامی به انتقادهای اخير از دولت نهم بدانيم؟
ما يک مسئله را نبايد فراموش کنيم و آن حمايت آيت الله خامنه ای از رياست جمهوری آقای احمدی نژاد و دولت اوست. زيرا عملکرد آقای احمدی نژاد چه خوب و چه بد تا حدودی دست پخت آيت الله خامنه ای است و حمايت رهبری از آقای احمدی نژاد در جريان انتخابات سال ۸۴ سرنوشت ساز بود.
هنگامی که آيت الله خامنه ای از يک نامزد انتخاباتی حمايت می کند، بسياری از افراد به استناد اين که رهبر از کانديدای خاصی حمايت کرده است به آن نامزد رأی می دهند.
در مورد آقای احمدی نژاد، مسئله صرفا حمايت آيت الله خامنه ای نبود بلکه جهان بينی، تفکرات و خصوصيات آقای احمدی نژاد تا حدود زيادی با آيت الله خامنه ای منطبق است.
بنابر اين طبيعی است که از نظر آيت الله خامنه ای، رياست جمهوری آقای احمدی نژاد و دولت او نسبت به آقای خاتمی و دولتش بسيار مطلوب تر است.
به اين مسئله نيز بايد توجه داشته باشيم که دولت نهم زير فشار انتقادات زيادی است. اصلاح طلبان و آقای هاشمی رفسنجانی از همان ابتدا با آقای احمدی نژاد و سياست هايش مخالف بودند.
همچنين مشکلی که برای آقای احمدی نژاد و تا حدودی برای آيت الله خامنه ای به وجود آمده، اين است که به تدريج طيف گسترده ای از اصول گرايان و جناح راست، منتقد دولت آقای احمدی نژاد شده اند و ديگر نمی توان گفت اينها دوم خردادی، ليبرال و يا سکولار هستند.
چهره هايی مانند علی لاريجانی که در مسئله اتمی توسط آقای احمدی نژاد کنار گذاشته شد، شخصيت هايی هستند که حتی از آقای احمدی نژاد نيز اصول گراترند.
اين انتقادها به دليل سياست های اقتصادی و عملکرد در عرصه بين المللی دولت نهم است که به گسترش مخالفت های جهانی با ايران انجاميده و سايه تحريم، انزوا و حتی حمله نظامی را افزايش داده است. همچنين مشکلاتی چون تورم، گرانی و قطع آب و برق چيزهايی نيست که از چشم پنهان بماند.
در حالی که چنین مسائل و مشکلاتی وجود دارد، چطور می شود که آيت الله خامنه ای در حمايت از آقای احمدی نژاد، صحبت می کند؟
شايد آيت الله خامنه ای احساس می کند اگر او هم منتقد دولت شود، ممکن است وضع سياسی دولت از اين که هست خراب تر گردد. زيرا به جز جريان هايی مانند سپاه که از دولت حمايت می کند، نه مجلس و نه اصول گرايان و جناح راست از دولت پشتيبانی نمی کنند.
ولی بايد در نظر داشته باشيم که وظيفه مجلس پيگيری مطالبات مردم در چهارچوب قانون از دولت است. بنابر اين ممکن است سخنان آيت الله خامنه ای، حتی جلوی عملکرد قانونی مجلس در پيگيری مطالبات مردم را تا حدودی مسدود کند.
بله درست است. شما می گوييد وقتی آيت الله خامنه ای محکم از آقای احمدی نژاد حمايت می کند، اگر مجلس بخواهد از دولت نهم سؤال يا انتقاد کند و يا آن را استيضاح کند، به اين معنی است که حرف رهبری را قبول ندارند. ولی من معتقدم مجلس بايد به وظيفه و تکليف قانونی خود عمل کند.
- «مرحوم آيت الله خمينی معتقد بود رهبر به همه تعلق دارد. آيت الله خامنه ای نيز سعی کرده اين ذهنيت را به وجود آورد که به همه طيف ها تعلق دارد ولی در عمل اين گونه نبوده است.»
مشکل اساسی که در مجلس هشتم وجود دارد و در مجلس هفتم نيز به چشم می خورد، اين است که مکانيزم نظارت استصوابی باعث می شود که افراد مستقل، با شهامت و خوش فکر نتوانند به مجلس راه يابند، در نتيجه چنين مجلسی نمی تواند به رسالت واقعی خود عمل کند.
آيا رهبر جمهوری اسلامی، در اين جايگاه قانونی قرار دارد که بتواند از يک ریيس جمهوری خاص حمايت کند که متعلق به يک جناح باشد؟
با توجه به اين که آيت الله خامنه ای در سخنان خود تأکيد می کند که اين حمايت مختص دولت نهم نيست، هر چند که می گويد اين دولت ويژه تر از دولت های پيشين است. آيت الله خامنه ای درست می گويد. اين مسئله چندان به اختيارات او باز نمی گردد.
ولی عنوان شده که رهبر بايد فراجناحی باشد.
بله مطلبی که شما می گوييد در اصل درست است. مرحوم آيت الله خمينی معتقد بود رهبر به همه تعلق دارد. آيت الله خامنه ای نيز سعی کرده اين ذهنيت را به وجود آورد که به همه طيف ها تعلق دارد ولی در عمل اين گونه نبوده است.
با توجه به اين که بسياری از صاحب نظران معتقدند شرايط حاضر در ايران شرايط ويژه ای است، آيا صحبت های اخير آيت الله خامنه ای می تواند بر مسئله جمهوريت نظام و رأی ملت که از سوی بنيانگذار جمهوری اسلامی تأکيد شده بود، تأثير گذار باشد؟
اگر برداشت ما از سخنان آيت الله خامنه ای اين باشد که کار تمام است، چه بخواهيم چه نخواهيم و رأی بدهيم يا ندهيم، رييس جمهوری بعدی آقای احمدی نژاد است، اين يعنی فاتحه جمهوريت نظام را خواندن.
اما من چنين تصوری ندارم و فکر می کنم حتی اگر رهبری چنين نظری داشته باشد، در تجزيه و تحليل نهايی اين مردم هستند که بايد تصميم بگيرند بار ديگر آقای احمدی نژاد رييس جمهوری شود يا نه.