لی همیلتون، مدیر مرکز بین المللی پژوهشگران «وودرو ویلسون» در شهر واشنگتن دی سی و مدیر مرکز کنگره در دانشگاه ایندیانا در مقاله ای به ارزیابی گزارش اخیر سازمان برآوردهای اطلاعاتی آمریکا درباره توقف ساخت سلاح هسته ای توسط جمهوری اسلامی در سال ۲۰۰۳ پرداخته است.
لی همیلتون در مقاله خود با عنوان « خط مشی جدید در قبال ایران» در سایت ایندی استار می نویسد: ارزیابی های اخیر سازمان اطلاعاتی و امنیتی ایالات متحده آمریکا یا « NIE » در رابطه با اهداف و قابلیت های اتمی ایران سر فصل اخبار جهان را، از واشینگتن گرفته تا تهران، به خود اختصاص داده است، که حقیقتا نیز قابل توجه و ارزیابی است.
این موضوع نشاندهنده شکاف قابل توجه در تشخیص ها و برآوردهای پیشین جامعه اطلاعاتی آمریکاست.
تنها دو سال پیش جامعه اطلاعاتی آمریکا گزارش داد که ایران «مصمم است سلاح اتمی تولید کند»، در حالی که امروز به ما می گوید: پیگیری های ایران برای سلاح اتمی قابل اثبات نیست و ادعاهای پیشین تهران در رابطه با خودداری از فعالیت برای دستیابی به سلاح اتمی صحت داشته است.
- «روند تصمیم گیری مبهم و نامشخص رهبری ایران، مانع ارزیابی موفقیت ها در سیاست هایی می شود که ایالات متحده آمریکا و متحدین آن برای جلوگیری ایران از دستیابی به سلاح اتمی در پیش گرفته اند.»
وی می افزاید: سازمان «
NIE » درگیر مسائل بسیاری است، اما «نقشه راه» معامله با ایران نیست. این مسئله باید آگاهی بخش بحث ما باشد، اما نباید نیروی محرک آن باشد. هیچ سازمانی به عنوان بهترین سازمان اطلاعاتی وجود ندارد. ارزیابی های انجام شده بر اهداف و قابلیت های ایران نیز ممکن است تغییر کند، اما منافع و اهداف ما، که در اینجا جلوگیری از ایجاد یک ایران مسلح به سلاح های اتمی است، تغییر پذیر نیست.
پرسش ها درباره گزارش جدید آمریکا
مدیر مرکز بین المللی پژوهشگران «وودرو ویلسون» در مقاله خود می نویسد: برای توصیف مفاد گزارش سازمان برآوردهای اطلاعاتی آمریکا سه مقوله وسیع وجود دارد: اینکه چه می گوید، بر چه امری اشاره دارد و چه تاثیراتی ممکن است بر سیاست ها بگذارد. تعجب آورترین مطلب این است که جامعه اطلاعاتی «با اطمینان کامل» قضاوت می کند که «ایران برنامه اتمی خود را در پاییز سال ۲۰۰۳ متوقف ساخته است.» همچنین «با اطمینانی نسبی» برآورد می کند، که نزدیکترین زمانی که ایران بتواند به مواد لازم برای ساخت یک سلاح اتمی دست پیدا کند، سال ۲۰۰۹ خواهد بود. این سازمان همچنین می گوید: تنها راه پایان بخشیدن به بن بست اتمی ایران، توسل به یک راه حل سیاسی است.
مفهوم این گزارش دوجنبه دارد: نخست نشان دهنده گام ها و پیشرفت های بزرگی است که طی چند سال گذشته در داخل جامعه اطلاعاتی بوجود آمده است. سازمان های اطلاعاتی با یکدیگر تبادل اطلاعات کرده اند. تحلیل گران به شدت فرضیه ها و گمان های خود را به چالش گرفته اند و مشخصا اجازه نداده اند تا فشارهای سیاسی بر ارزیابی های آنها تاثیرگذار باشد. این گزارش همچنین غلبه بر ناکار آمدی ها در امور اداری این سازمان را نشان می دهد، که بارها به خاطر آن مورد انتقاد قرار گرفته است.
آقای همیلتون می افزاید: دوم و مهمتر اینکه، این ارزیابی ها بحث ما دررابطه با ایران را به نقطه صفر باز می گرداند. ایران هر هدفی که داشته باشد، و در حالی که شرایط فعلی عراق و منافع ما در منطقه را تهدید می کند، اما هنوز خطر اتمی قریب الوقوعی برای ایالات متحده آمریکا و متحدان آن در منطقه نیست. در نتیجه خطر یک حمله نظامی از سوی آمریکا نیز کمرنگ ترمی شود. اما تنها زمان می تواند پاسخگوی مهمترین سئوال، یعنی اینکه آیا سازمان برآوردهای اطلاعاتی آمریکا سیاست موفقی را پیشنهاد خواهد کرد یا نه، باشد.
به گفته مدیر مرکز وودرو ویلسون، «برای یک سیاستگذار آمریکایی این مسئله، تلاش های ما را در حفظ یک حمایت گسترده بین المللی برای فشارهای موثر بر ایران، درصورت عدم همکاری این کشور با شورای امنیت سازمان ملل متحد، پیچیده تر خواهد ساخت. برای مثال دولت چین قبلا مخالفت خود را نسبت به اعمال یک دور تحریم های جدید، تحت شعاع گزارش این سازمان ابراز داشته است. اما متحدین مهم ما نظیر بریتانیا، فرانسه و اسرائیل نیز کماکان دررابطه با اهداف اتمی ایران ابزار شک و تردید می کنند، و راه های ارتباطی ما با آنها باید همچنان باز بماند.
وی در ادامه مقاله خود می نویسد: روند تصمیم گیری مبهم و نامشخص رهبری ایران، مانع ارزیابی موفقیت ها در سیاست هایی می شود که ایالات متحده آمریکا و متحدین آن برای جلوگیری ایران از دستیابی به سلاح اتمی در پیش گرفته اند. ما در رابطه با آنچه که در داخل دولت ایران می گذرد، اطلاعات کمی در دست داریم. سازمان بین المللی انرژی اتمی، در موضعی غیر متعارف دررابطه با اهداف دولت ایران، دیر باورتر از دولت آمریکاست. سازمان برآوردهای اطلاعاتی آمریکا، برنامه اتمی ایران را با محدودیتی تعریف می کند که خود مستثنی از اطلاعات غنی سازی اورانیوم و برنامه موشک های دور برد آن کشور است.
- «این گزارش فرصتی را در اختیار آمریکا قرار می دهد، تا سیاست های مربوط به ایجاد تغییر رژیم را به کناری گذاشته و حیطه تمرکز خود را بر مسائل ضروری تر و عملگرایانه تر، که به ایجاد یک تغییر رفتار در دولت ایران منتهی می شود متمرکز کند. »
«نباید از حالت آماده باش در آییم»
لی همیلتون می گوید: نگرانی « NIE » و من از این است، که تلاش ایران برای دستیابی به اورانیوم غنی شده، مهمترین قدم در راه رسیدن به یک بمب و امکان مسلح شدن پنهانی را برای اولویت های متغیر رهبری آن کشور فراهم می سازد. مذاکرات باید در پی محدود کردن این معضل باشد و ایران را از دستیابی به یک قابلیت اتمی بازدارد ما نباید از حالت آماده باش در آییم، زیرا خطری که از سوی ایران ما را تهدید می کند بسیار واقعی است.
به همین دلیل است که وی به آمریکا پیشنهاد می کند که باید برای ایجاد همبستگی میان اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد فعالیت کند و متذکر می شود که تلاش برای دستیابی به رضایت و موافقت عمومی، باید با حس نیاز به تمرکز بر مسئله ایران و تلاش های آن کشور برای دستیابی به سلاح اتمی، همانند دخالت هایش در امور منطقه ای متوازن شود.
مدیر مرکز بین المللی پژوهشگران «وودرو ویلسون» معتقد است: «ایران در زمینه نیرنگ و اغفال سابقه طولانی دارد و اظهارات و بیانیه های رهبری آن کشور نگران کننده است. ما استطاعت رویارویی با رفتار چند پهلویی آن کشور را نداریم. ما باید آماده باشیم تا ایران را به یک سیاست بی قید و شرط و رو در رو دعوت کنیم. زمان آن فرا رسیده است تا به یک راه حل دیپلماتیک فرصتی بدهیم و نتیجه گیری سازمان « NIE » را، در رابطه با اینکه رهبری ایران خواهان خط مشی است که ضامن منافع آن باشد، بپذیریم.»
به گفته وی، این گزارش فرصتی را در اختیار آمریکا قرار می دهد، تا سیاست های مربوط به ایجاد تغییر رژیم را به کناری گذاشته و حیطه تمرکز خود را بر مسائل ضروری تر و عملگرایانه تر، که به ایجاد یک تغییر رفتار در دولت ایران منتهی می شود متمرکز کند.