قربانقلی بردی محمدوف، رييس جمهوری ترکمنستان همچنان به تعديل سياست های افراطی و راديکال صفر مراد نيازاف، رييس جمهوری سابق آن کشور ادامه می دهد.
بردی محمدوف دستور داده است تا خانه اوپرای کشور پس از حدود هفت سال مجددا بازگشايی شود و همچنين ممنوعيت هايی را که بر هنرهای نمايشی از قبيل باله، سيرک و يا سينما اعمال شده بود از ميان برداشته است.
بردی محمدوف قبلا کار بازسازی صدمات وارده از سوی نيازاف به تاسيسات زيربنايی کشور را آغاز کرده بود، و به نظر می رسد در مسير اصطلاحا«ترکمنيزه» کردن کشور که آن نيز از سوی نيازاف به مردم ترکمنستان تحميل شده بود، تغيير ايجاد خواهد کرد.
اپرا، هنری بيگانه در ترکمنستان
هنر اوپرا، که برای طرفداران آن يک روش والای بيان احساسات از راه موسيقی و بازيگری تلقی می شود، قرن هاست که مردم را در سراسر جهان به سالن های تئاتر جذب کرده است.
اما ديدگاه صفر مراد نيازاف، رييس جمهوری سابق ترکمنستان نسبت به اين هنر متفاوت بود. وی در روز دهم آوريل سال ۲۰۰۱ کمتر از ده سال بعد از استقلال ترکمنستان از اتحاد جماهير شوروی سابق، اوپرا و باله را هنرهايی «بيگانه» معرفی کرد که به عقيده او هيچگونه پيامی برای مردم ترکمنستان به همراه ندارند.
وی اوپرا را«مملو از احساسات غير طبيعی و رقص های بی ملاحظه» تلقی می کرد. بدين ترتيب، هنرهای نمايشی اوپرا و باله، و بدنبال آن حتی سيرک و سينماهای ترکمنستان به مرور تعطيل شده و جای خود را به هنرهای سنتی مبنی بر افسانه ها و روايات ترکمن، و يا برنامه های تلوزيونی دادند که از جنبه های گوناگون زندگی نيازاف تجليل می کرد.
اين اقدامات همگی بخش هايی از مبارزات نيازاف برای دگرگون سازی فرهنگ ترکمنستان و تبديل آن به سنگر نفوذ ناپذير ميراث ترکمن بود. در دوران حکومت وی تاريخ دوباره نوشته شد و فرهنگ ترکمنستان محور همه مسائل قرار گرفت.
ديدگاه های رييس جمهوری سابق ترکمنستان در کتاب نيازاف موسوم به «روحنامه» خلاصه می شد که از ملت ترکمن تجليل کرده و آنها را به روش زندگی مطلوب مد نظر او هدايت می کرد.
ايجاداين تحولات، زندگی را به ويژه به کام شهروندانی که اصالتا ترکمن نبودند تلخ کرده و آنها را با مشکلات کاريابی، پوشش اجباری لباس سنتی و فراگيری اجباری زبان ترکمن برای فرزندانشان مواجه کرد. در نتيجه تعداد زيادی از شهروندان غير ترکمن رفته رفته کشور را ترک کردند.
اما مرگ صفر مراد نيازوف در دسامبر سال ۲۰۰۶ و صعود غير مترقبه بردی محمدوف به عاليترين پست کشور، اميد ايجاد تغييرات را در اين کشور سابقا کمونيستی زنده کرده است.
رييس جمهوری جديد ترکمنستان بار ديگر درها را به روی فرهنگ غربی گشود و به آن خوشا مد گفت؛ حرکتی که بسياری از مردم ترکمنستان از آن به شدت استقبال کردند.
مامک قلی يک، هنرمند ترکمن که هم اکنون در آلمان زندگی می کند به بخش ترکمن راديو اروپای آزاد / راديو آزادی ابراز اميدواری می کند که تصميم و اقدامات جديد بردی محمدوف موجب بازگشت هنرمندان و بازيگران ترکمن به صحنه های تئاتر ترکمنستان شود.
وی می گويد: ما از شنيدن خبر بازگشايی خانه اوپرا و سيرک بسيار خوشحاليم. من اميدوارم که بازيگران پيشين تئاتر دوباره به روی صحنه های تئاتر کشور بازگردند. اين درست نبود که بگوييم مردم ما اوپرا يا باله را درک نمی کنند. آشنايی و درک مردم نسبت به اين هنر ها بسيار مهم و ارزنده است. اين هنر و فرهنگی است که به مردم جهان کمک می کند تا با ملت ما آشنا شوند.
خبر بازگشت هنرهای نمايشی برای آقا محمد ساپاروف، يک خواننده و آهنگساز سرشناس ترکمن نيز خوشحال کننده بود. ساپاروف عليرغم اينکه رسما نمی توانست در کشور خود فعاليت کند، ولیترکمنستان را ترک نکرد و به کار و فعاليت خود درآنجاادامهداد.
وی به بخش ترکمن راديو اروپای آزاد/ راديو آزادی می گويد: من هم مانند هنرمندان ديگر، بدون هيچگونه تغيير موضع به کار خود به عنوان آهنگساز و خواننده ادامه دادم. من برای مردم کنسرت اجراء می کردم، آهنگ می ساختم و به خوانندگان و آهنگسازان جوانی که به راهنمايی های من احتياج داشتند کمک می کردم.
امتناع از انجام تغییرات اساسی
بردی محمدوف حتی پيش از اينکه در ماه فوريه سال گذشته به پست رياست جمهوری برگزيده شود، وعده ايجاد اين تغييرات را داده بود.
او نظام آموزشی کشور را، که نيازاف آن را به شدت محدود ساخته بود بازسازی کرده و اعتبارات مالی سيستم بهداشت و سلامتی کشور که قطع شده بود را به آن باز گرداند.
وی همچنين دستور آزادسازی کافه اينترنت را صادر کرد و شماری از محدوديت های غير ضروری که بر شهروندان ترکمن اعمال شده بود و زندگی را دشوارتر کرده بود از ميان برداشت.
با اين حال رييس جمهوری ترکمنستان از انجام هرگونه تغيير و تحول عمده که بسياری خواستار آن بودند، امتناع کرده است.
ازجمله اين تغييرات، درخواست از بين بردن امتيازی است که منحصرا در اختيار تنها حزب سياسی کشور «حزب دموکراتيک ترکمنستان» قرار دارد. يکی ديگر از اين خواسته ها، اجازه فعاليت رسانه های مستقل و غير دولتی در کشور است.
برخی معتقدند که بردی محمدوف وارث يکی از سرکوب کننده ترين دولت های جهان شده است و برای ايجاد برخی تغييرات مهم به زمان بيشتری احتياج دارد.
وی در هنگام اعلام بازگشت هنرهای نمايشی به کشور گفت: «من به زندگی هنری کشور نفسی دوباره می بخشم.»
هموار ساختن راه برای بازگشت هنرهای نمايشی به ترکمنستان مستلزم کار و فعاليت بسيار است. برای مثال خانه اوپرای ترکمنستان پس از ممنوعيت اين هنر در کشور به يک مرکز خريد تبديل شد.
بردی محمدوف دراين رابطه گفت: زمان بازسازی و بازگشايی فرا رسيده است.» اين قدم کوچک اما مهم، می تواند نخستين گام به سوی پايان سياست «ترکمنيزه» کردن ترکمنستان باشد.