روز ۲۲ بهمن ماه، جمهوری اسلامی بيست و نهمين سالگرد پيروزی انقلاب در ايران را جشن خواهد گرفت؛ جشن انقلابی که از جهات گوناگون، انقلابی استثنائی و متفاوت با ديگر انقلاب هاست.
درباره اين جنبه های استثنائی، و تفاوت های انقلاب اسلامی با ديگر انقلاب ها کتاب های بسياری می توان نوشت اما برجسته ترين اين تفاوت ها، شايد، ادامه داشتن انقلاب، دست کم از ديدگاه سران جمهوری اسلامی، باشد.
از سوی ديگر، انقلاب اسلامی شايد تنها انقلابی باشد که ۲۹ سال پس از پيروزی آن، اجازه انتشار اسناد و پرونده های ساواک يا سازمان اطلاعات و امنيت کشور در ايران دوران پيش از انقلاب را، همچنان نمی دهد، در حالی که، برای نمونه، کشوری مانند اسلوواکی، اسناد مربوط به سازمان های امنيتی آن کشور در دوران پيش از فروپاشی کمونيسم را در اينترنت در اختيار همگان گذاشته است.
اما در ايران امروز، ۲۹ سال پس از انقلاب اسلامی، صرفاً گوشه هايی ازاين اسناد، آن هم معمولاً به صورت گزينشی و با منظور، در شماری از نشريات وابسته به جناح محافظه کار حاکم بر ايران چاپ می شود.
در نتيجه، اکثريت قريب به اتفاق ايرانيان نمی دانند که در ساواک دوران پيش از انقلاب چه پرونده ای داشته اند.
عضو ساواک بودن؛ مسئله اين است
علی و فاطمه، خواهر و برادر دو قلوی ايرانی، ساکن يکی از شهرهای اروپايی، سی سالگی شان را به زودی جشن می گيرند. علی و فاطمه را مادرشان اندکی پس از تولدشان به کول کشيد، به کوه و کمر زد، و سرانجام به اين شهر فرنگ در اروپا رساند.
علی و فاطی هر دو مسلمان شيعی اند؛ نماز می خوانند، روزه می گيرند و ...گفته می شود که پدر علی و فاطی را در همان نخستين ماه های پس از پيروزی انقلاب اسلامی به اتهام ساواکی بودن، در يکی از شهرستان ها گرفتند و اعدام کردند.
اما مادر علی و فاطی دست روی قرآن می گذارد و قسم می خورد که شوهرش هرگز عضو سازمان اطلاعات و امنيت کشور (ساواک) نبوده است. با اين حال، علی و فاطی همچنان آرزو می کنند که روزی، سرانجام، با سند و مدرک اطمينان بيابند که پدرشان، پدری که او را به ياد نمی آورند، عضو ساواک نبوده است؛ يا اگر هم بوده، چگونه عضوی بوده است، کارمند ساده يا شکنجه گر؟
اين خواهر و برادر دو قلو می گويند: همه ساواکی ها را که با يک چوب نمی توان راند، از هرچه بگذريم، هر مملکتی سازمان اطلاعات و امنيتی می خواهد.
اسناد ساواک؛ پنهان از چشم ديگران
بيشتر انقلاب های کوچک و بزرگ در دهه های اخير در گوشه و کنار جهان برای مردم سرزمين های انقلاب زده دست کم اين مزيت را داشته است که آزادانه بتوانند به پرونده های خودشان يا عزيزانشان در دستگاه های اطلاعاتی- امنيتی حکومت های سرنگون شده آزادانه دسترسی داشته باشند.
اين دسترسی، به خصوص، به پژوهشگران و مورخان امکان داده است که با موشکافی بيشتری درباره رويدادهای تارخی و چهره های خبرساز قلمفرسايی کنند.
انقلاب اسلامی، اما، دست کم تا امروز، چنين مزيتی برای ايرانيان نداشته است. در ايران امروز اکثريت قريب به اتفاق مردم از چند و چون پرونده شان در ساواک سرنگون و نابود شده کوچکترين خبری ندارند، در حالی که احمد بشيری، قاضی سرشناس پيشين در دوران محمدرضا شاه، و نويسنده، وکيل دادگستری و حقوقدان بلندپايه در دوران جمهوری اسلامی، حق مسلم مردم ايران می داند که به پرونده هايشان در ساواک دسترسی داشته باشند.
به گفته آقای بشيری، «محرووميت ايرانيان از دسترسی آزاد ايرانيان به پرونده هايشان در ساواک، در واقع، نوعی بی اعتنائی به حقوق شهروندی آن هاست.»
از سوی ديگر، از ديدگاه احمد بشيری، انتشار گوشه هايی از پرونده ساواک در شماری از روزنامه های وابسته به دولت نيز نقض حقوق شهروندی ايرانيان است چون، «ای بسا آن مطالبی که افراد ثالث از پرونده کسی در ساواک استخراج می کنند، واقعيت نداشته باشد يا همه اش واقعيت نداشته باشد. از سوی ديگر، به هر کسی بايد فرصت داد تا بر پايه همان پرونده ای که در آن به او اتهامی زده اند، بتواند از خود دفاع کند.»
و بيست و نه سال پس از پيروزی انقلاب اسلامی همچنان بسيارند کسانی که آرزو دارند بتوانند به پرونده های ساواک دسترسی يابند ولی این اتفاق هنوز رخ نداده است.