معاون وزیر امور خارجه آمریکا با تاکید بر این که احتمال چرخش سازمان همکاری شانگهای به سوی یک ائتلاف نظامی ضعیف است، از احتمال عضویت ایران در این سازمان ابراز نگرانی کرد.
سازمان همکاری شانگهای که روسیه و چین در آن نقش اصلی را بازی می کنند، شامل این دو کشور به همراه ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان و تاجیکستان است.
ریچارد بوچر، معاون وزارت امور خارجه آمریکا در جلسه ای در کنگره آمریکا با اشاره به درخواست ایران برای عضویت در سازمان همکاری شانگهای گفت: «من مطمئن نیستم که این سازمان در این باره چه پاسخی خواهد داد.»
منوچهر متکی، وزير امور خارجه ايران اوایل سال جاری خورشیدی گفت که جمهوری اسلامی درخواست عضويت در سازمان همکاری های شانگهای را ارائه کرده است.
آقای متکی که در سفر به تاجیکستان این خبر را اعلام کرد، گفت که تاجیسکتان از عضویت ایران در سازمان شانگهای حمایت خواهد کرد.
ریچارد بوچر در پاسخ به سئوالی درباره اینکه آیا عضویت ایران در سازمان شانکهای برای ایران، «لزوما مثبت» خواهد بود، پاسخ منفی داد.
به گفته او، حتی در صورتی که سازمان شانگهای با آغوش باز ایران را بپذیرد تا این سازمان تقویت شود، تبعات حضور ایران در سازمان شانگهای «به این که این همکاری چه صورتی داشته باشد» بستگی دارد.
آقای بوچر اظهار داشت: «واشینگتن با کشورهای منطقه همکاری خواهد کرد تا هرگونه تلاش ایران برای نفوذ در حکومت ها، احزاب سیاسی و گروه های مذهبی یا ارسال اسلحه برای طالبان را که به خشونت های خونین در افغانستان دامن می زند، متوقف کند.»
به گفته این مقام آمریکایی، «چنین رفتاری قابل قبول نیست.»
جمهوری اسلامی ایران هرگونه دخالت در امور داخلی افغانستان و ارسال اسلحه برای گروه طالبان را رد کرده است، ولی مقامات غربی بارها گفته اند سلاح های ایرانی را در افغانستان کشف و ضبط کرده اند.
نگاه مثبت آمریکا به سازمان شانگهای
ریچارد بوچر، در همین نشست گفته است: «به نظر می رسد سازمان شانگهای به اهداف اولیه خود بازگشته که عمدتا تقویت امنیت مرزها و اقدام علیه تروریسم است.»
این سازمان سه سال پیش خواستار تعیین ضرب الاجلی برای عقب نشینی نیروهای آمریکایی از پایگاه های نظامی در قرقیزستان و ازبکستان شد.
آقای بوچر که در نشستی در کنگره آمریکا حاضر شده بود در پاسخ به سئوالی درباره این ضرب الاجل گفت: «این سازمان ممکن است در برخی جهات عجیب عمل کند ولی من باید بگویم که احتمالا این سازمان بار دیگر ثبات پیدا خواهد کرد و به اصول اولیه اش باز خواهد گشت؛ یعنی امنیت مرزی، همکاری در زمینه مرزها، گمرک و تلاش های مشترک علیه تروریسم.»
به گفته وی، « این سازمان در حد و اندازه خود این اقدامات را انجام داده و در بهبود امنیت و ثبات در کشورهای عضو مشارکت کرده است.»
سازمان همکاری های شانگهای ۱۱ سال پيش برای مبارزه با تندروهای مذهبی و امنيت مرزها در آسيای مرکزی به وجود آمد.
اما برخی تحلیل گران می گویند که با افزايش تمایل کشورهايی چون ايران برای عضويت در آن، به محلی برای مبارزه طلبيدن علیه تهديدهای آمريکا در منطقه تبديل شده است.
کارشناسان نظامی غرب نگران هستند که مانورهای نظامی این سازمان در سال گذشته که با حضور چهار هزار سرباز و عمدتا از روسیه و چین برگزار شد، می تواند باعث چرخش اولویت اول این سازمان به موضوعات امنیتی شده و در آینده مجموعه ای شبیه به پیمان ورشو را در مقابل پیمان نظامی ناتو به وجود آورد.
معاون وزارت امور خارجه آمریکا گفت: «آن گونه که ما می بینیم، اتفاقی شبیه یک اتحاد نظامی رخ نخواهد داد، قطعا این سازمانی با توانایی های فرماندهی و هدایت کشورهای عضو برای اینکه چه کاری باید انجام دهند و چگونه، نخواهد بود.»
وی اظهار داشت که سازمان همکاری شانگهای «یک پیمان ورشو» نیست.
آقای بوچر در عین حال گفت: «در صورتی که این سازمان به این جهت گرایش پیدا کند، آمریکا در قبال آن ساکت نخواهد نشست.»
وی اظهار داشت: «هر زمان که ببینیم آن در این جهت گام بر می دارد - کشورهای بزرگ به کشورهای کوچک بگویند که چه کاری انجام دهند - ما از کشورهای کوچک حمایت خواهیم کرد.»