محمود احمدی نژاد، ريس جمهوری اسلامی ايران، روز پنجشنبه برای نخستين بار طی سه سال گذشته به ترکيه سفر کرد تا درباره موضوعات گوناگون به مذاکره بپردازد.
آقای احمدی نژاد قرار است در اين سفر با عبدالله گل، همتای ترکيه ای خود، و رجب طيب اردوغان، نخست وزیر اين کشور، ديدار و گفت وگو کند.
سفر رييس جمهوری اسلامی ايران به ترکيه دو روز به طول خواهد انجاميد و انتظار می رود که موضوع برنامه هسته ای تهران نيز در دستور کار مقام های دو کشور باشد.
ترکيه ماه گذشته به محلی برای رايزنی مقام های آمريکايی و ايرانی درباره برنامه هسته ای جمهوری اسلامی تبديل شده بود و آنکارا اعلام کرده مايل است تا در اين زمينه نقش ميانجی را ايفاء کند.
قرار است مقامات دو کشور به مسائلی همچون همکاری ايران و ترکيه برای مقابله با حزب کارگران کردستان، پ کاکا، پيشنهاد ترکيه مبنی بر احداث يک خط لوله گاز جديد و سرمايه گذاری شرکت نفت و گاز ترکيه در صنعت انرژی ايران بپردازند.
برخی گزارش ها حاکی است که انتظار می رود در سفر محمود احمدی نژاد به ترکیه، قراردادی برای احداث خط لوله تازه گاز میان تهران و آنکارا به امضاء برسد.
گزارش ها حاکی است که حجم معاملات تجاری ايران و ترکيه در نيمه اول سال ۲۰۰۸ به پنج ميليارد دلار رسيد و ترکيه متعهد شد که حدود ۵.۳ ميليارد دلار در صنايع گاز ايران سرمايه گذاری کند.
انتقادها در ترکيه، اسرائيل و ايران
سفر محمود احمدی نژاد به ترکيه با واکنش هايی در ترکيه، اسرائيل و ايران روبرو شده و مورد انتقادهای زيادی قرار گرفته است.
گزارش ها حاکی از عدم تمايل محمود احمدی نژاد به ديدار از مقبره کمال آتاتورک، بنيانگذار جمهوری لائيک ترکيه، است که این مسئله اختلافاتی را در این کشور برانگيخته است.
طبق سنن ديپلماتيک ترکيه، رهبران کشورهای خارجی در ديدار رسمی خود از ترکيه بايد از مقبره آتاتورک ديدن و ادای احترام کنند. اما ظاهرا عبدالله گل برای پرهيز از هرگونه مجادله بيشتر، برنامه سفر آقای احمدی نژاد را از آنکارا، پايتخت، به استانبول تغيير داده است.
در همين رابطه، محسن امين زاده، معاون سابق وزير امور خارجه در دولت محمد خاتمی، نظر ديگری دارد و معتقد است تغيير محل اقامت آقای احمدی نژاد از آنکار به استانبول به دليل اين است که اين يک سفر رسمی نيست، بلکه اين ديدار در چارچوب «سفرهای تفريحی» رهبران انجام می شود.
آقای امين زاده در مطلبی در نشريه شهروند امروز، چاپ تهران، درباره سفر آقای احمدی نژاد به ترکيه نوشته است: «به دنبال فشار وزارت خارجه و سفارت ايران در ترکيه، نهايتا مقامات ترکيه پذيرفته اند که رييس جمهور ايران را نه برای انجام ديدار رسمی در حد عالی، بلکه در چارچوب سفرهای تفريحی رهبران کشورها در ماه آگوست به استانبول و نه آنکارا، دعوت کنند و قرار است لطفشان اين باشد که برنامه های سياسی و ديدارهای طی سفر را قدری بيشتر از حد متعارف تدارک نمايند.»
آقای امين زاده در ادامه اين مطلب توضيح داده است: در فاصله بين ۱۱ مرداد تا ۱۰ شهريور که ماه تعطيلات در اکثر کشورهاست، مقامات ترکيه برنامه ای برای دعوت از مقامات ديگر کشورها برای سفرهای توريستی دارند.
از سوی ديگر، اسرائيل که با ترکيه روابط نزديکی دارد، با ارسال نامه ای به وزارت امور خارجه اين کشور رسما از سفر رييس جمهوری ايران انتقاد کرده است.
يک ديپلمات ارشد اروپايی در اين زمينه می گويد:« بعيد است که ديدار آقای احمدی نژاد نفع چندانی برای ترکيه در برداشته باشد. اين سفر بيشتر به نفع رييس جمهوری ايران است و او موقعيت ديگری پيدا خواهد کرد تا طبق معمول حملات خود را عليه اسرائيل و آمريکا تکرار کند.»
آنچه بيش از هر چيز بر ديدار روز پنجشنبه آقای احمدی نژاد از استانبول سايه انداخته، اظهارات وی درباره اسرائيل است که از هم پيمانان ترکيه به شمار می رود.
رييس جمهوری اسلامی ايران روز چهارشنبه در باره اسرائيل به شبکه تلويزيونی سی ان ان ترک گفت: «اين ها مال اين منطقه نيستند و بايد بروند. رژيم صهيونيستی به جز آبروريزی چيزی ندارد و کشورهای غربی و آمريکا بايد از حمايت از اسراييل دست بردارند چرا که اين رژيم فقط ضرر است. اين يک رژيم دروغين است و مردم آن از نقاط ديگر دنيا آمده اند و خانه های فلسطينی ها را اشغال کرده اند.»
با وجودی که ايران و ترکيه هم مرز هستند و سوابق تاريخی و فرهنگی مشترک فراوانی دارند، ولی از زمان وقوع انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ تمايز در سياست و جهت گيری عمومی بين دو کشور افزايش يافته است.
ترکيه عضو نيرومند ناتو و داوطلب پيوستن به اتحاديه اروپاست، ولی در عين حال، از عواقب حمله احتمالی اسرائيل و يا آمريکا به ايران نگران است. از اين رو، آنکارا تلاش کرده است که بين ايران و غرب مصالحه ای بوجود آورد.