وزیر امور خارجه آمریکا روز دوشنبه دوم بهمن گفت که در زمینه جلب حمایت اروپاییها از اعمال مجازاتهای سخت و تازه علیه ایران پیشرفتهایی حاصل شده است که میتواند مانع از خروج ایالات متحده از برجام شود.
رکس تیلرسون پس از دیدار با ترزا می، نخستوزیر، مارک سِدویل، مشاور امنیت ملی، و بوریس جانسون، وزیر خارجه بریتانیا، اعلام کرد که آنها با تشکیل یک گروه کاری از کارشناسان برای اصلاح «ایرادهای» توافق اتمی ایران و شش قدرت جهانی در تیرماه سال ۱۳۹۴ موافقت کردهاند.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، که از مخالفان سرسخت این توافق است گفته که اگر ایرادهای آن اصلاح نشود، واشینگتن از برجام خارج خواهد شد.
وزیر خارجه آمریکا که به لندن سفر کرده است، پس از دیدار با همتای بریتانیاییاش به خبرنگاران گفت: «به نظرم، تروئیکای اروپایی یک نقطه نظر مشترک دارد و آن هم اینکه برخی حوزهها (در توافق اتمی) یا برخی از رفتارهای ایران وجود دارد که باید برای آنها چارهاندیشی شود».
تروئیکای اروپایی شامل بریتانیا، فرانسه و آلمان است که همراه با آمریکا، چین و روسیه طرف مذاکره با جمهوری اسلامی ایران بر سر برنامه هستهایش بودند.
آقای تیلرسون به طور مشخص روی برنامه موشکی بالستیک ایران انگشت گذاشت که در برجام به آن اشاره نشده، و همچنین بندهایی در این توافق که به ایران اجازه میدهد به تدریج فعالیت پیشرفته هستهای خود را از سر بگیرد.
او گفته است که این گروه کاری از اوایل هفته آینده کار خود را آغاز خواهد کرد تا در این خصوص بحث کند که چگونه باید به ایرادها «از طریق یک توافق احتمالی دیگر یا مکانیسمی که به نگرانیها پاسخ دهد»، رسیدگی کرد.
در همین حال، خبرگزاری رویترز از رکس تیلرسون نقلقول کرده که ایالات متحده قصد دارد تا یک هیات دیپلماتیک به اروپا بفرستد تا درباره توافق اتمی ایران و مقابله با فعالیتهای تهران در خاورمیانه مذاکره کند.
وی افزوده که این هیات قرار است بررسی کند «ما چگونه میتوانیم به ایرادها در توافق اتمی (ایران) واکنش نشان دهیم... ضمن اینکه چطور میتوانیم در خصوص مقابله با قعالیتهای ایران که ربطی به توافق هستهای ندارند همکاری بیشتری داشته باشیم. نگرانیهای ما درباره صدور تسلیحات (از سوی ایران) برای یمن و دیگر نقاط است».
بوریس جانسون نیز گفت بریتانیا متعهد است تا با شرکای خود «به صورت جمعی» کار کند «تا آن فعالیتها را مهار کرد. ما فکر میکنیم که میتوانیم این کار را انجام دهیم؛ فکر میکنم با همدیگر میتوانیم این کار را انجام دهیم».
با این حال، وزیر خارجه بریتانیا تأکید کرد: «مهم است که ما این کار را موازی پیش ببریم و بنیانهای توافق اتمی ایران را تخریب نکنیم».
تیلرسون قرار است پیام مشابهی را به طرف فرانسوی خود منتقل کند که روز سهشنبه و همزمان با سفرش به پاریس خواهد بود.
همزمان با این اظهارات، مایک پنس، معاون رئیسجمهور آمریکا، هم روز دوشنبه توافق هستهای با ایران را «فاجعهبار» خواند و گفت دولت ترامپ دیگر آن را تأیید نخواهد کرد.
آقای پنس در جمع نمایندگان پارلمان اسرائیل گفت که به اسراییل، تمام خاورمیانه و جهان قولی میدهد و آن اینکه آمریکا هرگز اجازه نزدیک شدن ایران به سلاح هستهای را نخواهد داد.
او تصریح کرد که توافق هستهای با ایران قطعی نیست و در ماههای پیشرو آمریکا از این توافق بیرون خواهد آمد.
توافق اتمی ایران باعث شد که که بسیاری از فعالیتهای هستهای تهران متوقف شده و در مقابل تحریمهای بینالمللی علیه جمهوری اسلامی لغو یا معلق شود.
با این حال، دونالد ترامپ روز ۲۲ دیماه گفت که برای آخرین بار تعلیق تحریمهای هستهای ایران را تمدید میکند و به کنگره و طرفهای اروپایی چهار ماه فرصت داد تا «معایب فاجعهبار» برجام را اصلاح کنند، و گرنه آمریکا از آن خارج خواهد شد.
آقای ترامپ ضمن اعلام آمادگی برای همکاری در زمینه تنظیم یک قطعنامه فراجناحی، چهار مؤلفه را برای امضای مصوبه کنگره در این زمینه اعلام کرد که عبارتند از: «درخواست بازرسی فوری از تمام تأسیسات مورد نظر بازرسان بینالمللی در ایران؛ اطمینان از نزدیک نشدن ایران به سلاح هستهای؛ دائمی شدن محدودیتهای ایران در توافق هستهای، و سرانجام اینکه برنامه موشکی بالستیک و سلاح هستهای تهران جدانشدنی هستند».
مقامهای جمهوری اسلامی در روزهای گذشته هرگونه گفتوگو برای تغییر در برجام را رد و تأکید کردهاند که در خصوص برنامه موشکی بالستیک تهران هم مذاکرهای صورت نخواهد گرفت.
بریتانیا، فرانسه و آلمان نسبت به همکاری با آمریکا برای جلوگیری از فروپاشی توافق هستهای ایران ابراز تمایل کردهاند.
از جمله، یوهانس هان کمیسر اتحادیه اروپا در امر سیاست همجواری و مذاکرات گسترش اتحادیه روز ۲۶ دی ماه خبر داد که اعضای اتحادیه اروپا در حال رایزنی با هم هستند که چه پاسخی به دونالد ترامپ بدهند.
یک نشریه آلمانی هم گزارش داده که برلین در حال رایزنی با متحدان اروپاییاش است تا به منظور جلوگیری از خروج آمریکا از «برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام، تحریمهای تازهای علیه جمهوری اسلامی ایران وضع کند.
روسیه هم به جدالهای اخیر بر سر برجام پیوسته و روز ۲۹ دی از زبان سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه خود، هشدار داد که اگر آمریکا از برجام خارج شود، توافق هستهای ایران دوامی نخواهد داشت.