وزیر خارجه جدید آمریکا که در سفر دورهای خود به خاورمیانه وارد اسرائیل شده است در اظهاراتی گفت: اگر توافق هستهای با ایران تغییر نکند دونالد ترامپ، رئیسجمهوری، از آن خارج میشود.
مایک پمپئو پس از دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، گفت: «در ارتباط با برنامه جامع اقدام مشترک، پرزیدنت ترامپ به روشنی مشخص کرده است: این توافق معیوب است. ایشان دولت (آمریکا) را مامور کرده که تلاش کنیم این توافق اصلاح شود، و اگر نمیتوانیم آن را اصلاح کنیم، او قصد دارد تا از آن خارج شود. این امری مبرهن است».
آقای پمپئو تصریح کرد: «برخلاف دولت گذشته، پرزیدنت ترامپ استراتژی جامعی در ارتباط با ایران دارد که اساس آن بر مقابله با موارد مهم تهدید از جانب ایران است. به موجب بخشی از استراتژی جامع رئیسجمهوری درباره ایران، ما همچنین باید با طیف وسیعی از تهدیدات غیراتمی ایران مقابله کنیم: برنامه موشکی ایران، حمایتش از گروه حزبالله لبنان، اعزام هزاران جنجگوی نیابتی به سوریه، و کمکهایش به شورشیان حوثی در یمن».
بنیامین نتانیاهو نیز در اظهاراتی گفتوگوهای روز یکشنبه خود با پمپئو درباره ایران را «بسیار سازنده» خواند و موضع رهبران آمریکا درباره جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای و «تجاوزگری» در منطقه را ستود.
وی مدعی شد که «تجاوزگری ایران در بسیاری اشکال، از زمان توافق هستهای افزایش یافته است» و افزود: «اگر کسانی فکر میکردند که این تجاوزگری در نتیجه توافق هستهای فروکش خواهد کرد، حالا مشخص شده که عکس آن اتفاق افتاده است».
نخستوزیر اسرائیل تاکید کرد که «ایران باید متوقف شود. باید جلوی تلاشاش برای دستیابی به سلاح هستهای را گرفت. تجاوزگریاش باید متوقف شود، و ما متعهد هستیم که با کمک هم این کار را بکنیم».
آقای نتانیاهو پیشتر گفته بود که برجام باید «کاملا اصلاح یا رد شود»، و این بحث را پیش کشیده که توافق یاد شده تنها مانع دستیابی ایران به سلاح هستهای برای یک دوره کوتاهمدت است، ضمن اینکه برنامه موشکی ایران در آن دیده نشده است.
دونالد ترامپ ۲۲ دیماه پارسال اعلام کرد که برای آخرین بار تعلیق تحریمهای ایران بر اساس برجام را تمدید میکند، مگر اینکه «ایرادهای فاجعهبار» این توافق از سوی شرکای اروپاییاش رفع شود. این مهلت روز ۲۲ اردیبهشت به پایان میرسد.
اسرائیل و عربستان از حامیان اصلی نظر دونالد ترامپ درباره ایجاد تغییرات در برجام یا خروج آمریکا از آن هستند. کشورهای اروپایی در ماههای گذشته مذاکراتی را با واشینگتن انجام دادهاند تا علاوه بر حفظ برجام، نقطهنظرات آقای ترامپ هم لحاظ شود.
روز چهارم اردیبهشت هم امانوئل مکرون، رئیسجمهوری فرانسه، طرحی چهار مادهای به عنوان مکمل برنامه جامع اقدام مشترک موسوم به برجام ارائه کرد. ولی مقامهای ایران این طرح را رد کردهاند.
شنبه شب و اوایل روز یکشنبه، ترزا می، نخستوزیر بریتانیا، در تماسهای تلفنی با امانوئل مکرون و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، موضوع برجام و خواستههای آمریکا در این زمینه را مورد بحث و بررسی قرار داد.
دفتر خانم می در بیانیهای گفته است که این رهبران «اهمیت توافق اتمی ایران را به عنوان بهترین راه برای خنثی کردن تهدید یک ایران مسلح به سلاح هستهای مورد تاکید قرار دادند».
این بیانیه میافزاید رهبران یاد شده روی این نکته اتفاقنظر داشتند که «اولویت ما به عنوان جامعه جهانی بر پایه جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای است» و «متعهدیم که به همکاری نزدیک با یکدیگر و ایالات متحده درباره چگونگی مهار چالشهایی که ایران بوجود میآورد ادامه دهیم».
آنها متعهد شدهاند به سایر مسائلی که خارج از چارچوب برجام است رسیدگی کنند، از جمله موشکهای بالستیک، اینکه بعد از پایان توافق چه باید کرد، و نقش ایران در بیثبات کردن منطقه.
آقای پمپئو روز جمعه در بروکسل گفته بود که ایالات متحده «احتمالا» با برجام کنار نخواهد آمد مگر اینکه ایرادهای آن که از سوی دونالد ترامپ اعلام شده است رفع شوند.
وی افزود که رئیسجمهوری ایالات متحده هنوز درباره برجام تصمیمی نگرفته است. جان بولتون، مشاور امنیت ملی آقای ترامپ، نیز روز یکشنبه این موضع را تکرار کرد.
رئیسجمهوری آمریکا چهار شرط را برای ادامه همراهی آمریکا با برجام تعیین کرده است که عبارتند از: «دسترسی فوری» بازرسان بینالمللی به تمامی مکانها و تاسیسات ایران، دائمی شدن محدودیتها برای برنامه هستهای ایران، تضمین به عدم نزدیک شدن به سلاح هستهای، و محدودیت برنامه موشکهای بالستیک ایران.