گزارش‌ها از ايران حاکی است که مراسم روز جهانی کارگر، اول ماه مه، روز جمعه در پارک لاله تهران با دخالت نيروی انتظامی جمهوری اسلامی ايران به خشونت کشيده شد و بيش از ۱۰۰ نفر در جريان آن بازداشت شدند. این بازداشت‌ها با اعتراض نهادهای مدنی و حقوق بشر مواجه شده است.
بنا به فراخوان کميته برگزارکننده مراسم اول ماه سال ۸۸ خورشيدی در تهران، متشکل از ۱۰ تشکل مستقل کارگری مانند سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، اتحاديه آزاد کارگران ايران و سنديکای کارگران شرکت نيشکر هفت تپه قرار بود مراسمی به مناسبت روز جهانی کارگر در پارک لاله تهران، در ساعت پنج عصر روز جمعه برگزار شود.
در اين بيانيه، بر تحقق خواسته‌های صنفی کارگران، از جمله پرداخت حقوق معوقه، جلوگيری از اخراج کارگران، افزايش حداقل دستمزدهاه و منع کار کودکان تأکيد شده بود.
اين مراسم با توجه به اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران ترتيب داده شده بود که برگزاری تجمعات و تظاهرات مسالمت‌آميز را مجاز می‌داند.
نسرين ستوده، حقوقدان در تهران، در اين مورد به «راديو فردا» گفت:« برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان در استفاده از يک حق مدنی خود که بنا بر اصل ۲۷ قانون اساسی مشروع شناخته شده است، به پارک مراجعه کرده بودند.»
رضا شهابی، عضو هيئت مديره سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، نيز در گفت‌وگو با «راديو فردا»، بر مسالمت‌آميز بودن مراسم روز جهانی کارگر تأکيد کرد و گفت:« کارگران برای برگزاری روز اول ماه مه اقدام به برگزاری مراسمی کرده بودند و دولت ايران نيز به دليل امضای مقاوله‌نامه‌های بين‌المللی ملزم به دادن اجازه به برگزاری اين نوع مراسم است.»
«حضور دو هزار نفر در پارک لاله»
فعالان کارگری می‌گويند: حدود دو هزار نفر قصد شرکت در مراسم روز جهانی کارگر را داشتند.
سايت « آفتاب نيوز»، نزديک به هواداران اکبر هاشمی رفسنجانی، نيز شمار شرکت‌کنندگان را بالغ بر يک هزار نفر تخمين زده است.
در عين حال، شمار زيادی از نيروهای نيروهای انتظامی، امنيتی و لباس شخصی از ساعت‌ها قبل در پارک لاله حضور داشتند و از برگزاری آن جلوگيری کردند.
رضا شهابی، عضو هيئت مديره سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، به «راديو فردا» گفت:«تصور نمی‌کرديم که اين اندازه از مراسم استقبال شود. نزديک به دو هزار نفر به پارک آمده بودند و البته سه تا چهار برابر اين جمعيت هم نيروهای امنيتی در منطقه حصور داشتند.»
به گفته اين فعال کارگری، «بلافاصله پس از تجمع حدود ۳۰۰ نفر در ضلع شرقی آب‌نمای پارک لاله، نيروها به جمعيت حمله کردند و مورد ضرب و شتم قرار دادند.»
جميل محمدی، عضو هيئت مديره اتحاديه آزاد کارگران ايران، که در پارک لاله حضور داشته است، در گفت‌وگو با «راديو فردا» توضيح بيشتری داد:«تمام کوچه‌ها و خيابان‌های اطراف پارک و خود پارک مملو از نيروهای انتظامی و لباس شخصی بود.»
وی با اشاره به اينکه گروهی از کارگران با سر دادن شعارهايی قصد شروع مراسم را داشتند، افزود:«نيروهای انتظامی و لباس شخصی فرصت برگزاری مراسم را ندادند و به تمام جمعيت حاضر در پارک حمله کردند.»
تاکنون مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی ايران در مورد بازداشت‌های روز جمعه مطلبی نگفته و رسانه‌های رسمی نيز گزارشی را منتشر نکرده‌اند. تنها در چند سايت، منتقد دولت محمود احمدی‌نژاد همانند « جمهوریت»، «آفتاب نيوز»، «نوروز» و «کلمه» و همچنين سايت‌های فعال در زمينه حقوق کارگران، زنان و دانشجويان اخباری را در اين باره نوشته شده است.
از جمله، سايت کلمه در اين مورد نوشت: «در برخوردی که پيش آمد، از باتوم و گاز اشک‌آور هم استفاده شد.»
سایت « جمهوریت»، نزدیک به محمد خاتمی و میرحسین موسوی، در گزارشی در این خصوص نوشته است:« کسانی که در حال جمع شدن در ميدان آب نما بودند، پيش از آنکه پلاکاردهايشان را دربياورند و يا شعاری بدهند، با برخورد خشونت آميز پليس مواجه شدند. به گفته حاضران، ماموران پليس با خشونت بسيار به مردم حمله می کردند، به طوری که سر وصورت بسياری خونين شده بود، حتی پليس های مرد به شدت، زنان را به ويژه فاطمه شاه نظری، يکی از فعالان کارگری، را کتک زدند.»
در اين ميان، اخبار متناقضی در زمينه شمار بازداشت‌شدگان پارک لاله انتشار يافته است. اکثر سايت‌های فعال در زمينه مسايل کارگری، زنان و دانشجويی، شمار بازداشت‌شدگان را حدود ۱۵۰ نفر برآورد می‌کنند.
آقای محمدی گفت:« شمار بازداشتی‌ها بين ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر است و اضافه می‌کند که تعيين شمار دقيق افراد بازداشت شده در مراسم روز جهانی کارگر، به دليل وسعت پارک و فضای ناشی از درگيری مشخص نشده است.»
تاکنون خبری در مورد اسامی تمامی بازداشت‌شدگان، دليل بازداشت و مکان نگهداری آنان انتشار نيافته است.
اتحاديه آزاد کارگران ايران روز شنبه در اين زمينه نوشت:«خانواده‌های بازداشت‌شدگان، مقابل کلانتری‌ها و مراکز اطلاعات تجمع کرده و خواهان کسب اطلاع از عزيزانشان شده اند، ولی خانواده‌ها بارها با بی‌احترامی توسط افراد مستقر در مراکز مذکور بی‌جواب مانده‌اند و از آنها خواسته شده‌است که از جلو اين مراکز متفرق شوند.»
سایت « جمهوریت» روز شنبه در این خصوص نوشت: « پليس بازداشت شدگان را ابتدا به کلانتری وصال در خيابان انقلاب منتقل کرد. سپس زنان بازداشت شده را که ۱۹ نفر بودند، به بازداشتگاه وزرا منتقل کرد. به گفته مامورانی که زنان را منتقل می کردند، تعداد مردان بازداشت شده ۱۵۰ نفر ذکر شد و برخی ديگر از ماموران، تعداد را ۸۰ نفر ذکر کردند.»
به نوشته این سایت، « از وضعيت مردان بازداشت شده خبر دقيقی در دست نيست. گفته می شود که عده ای را به اوين و عده ای ديگر را به بازداشت گاه های نيروی انتظامی منتقل کرده اند.»
اسامی برخی از بازداشت‌شدگان، به گفته کميته برگزاری مراسم اول ماه مه سال ٨٨ خورشيدی در تهران، جعفر عظيم‌زاده، رئيس هيئت مديره اتحاديه آزاد کارگران ايران، عليرضا ثقفی، روزنامه‌نگار و فعال کارگری، منصور حيات غيبی، عضو سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، است.
در اين ميان، بر اساس آخرين خبرها، شش تن از افرادی که در هنگام مراسم روز جهانی کارگر در شهر سنندج بازداشت شده بودند، با وثيقه‌ای به مجموع ۲۰ ميليون تومان آزاد شدند.
در همين حال، ساعاتی پس از بازداشت ده‌ها نفر در پارک لاله تهران، جلوه جواهری، فعال حقوق زنان در منزل خود، بازداشت شد. خانم جواهری، همسر کاوه مظفری، باست که در پارک لاله بازداشت شده بود.
آنگونه که نسرين ستوده، وکيل مدافع هر دوی آنان، می‌گويد، مأموران، نيمه شب گذشته، همراه با آقای مظفری به منزل وی مراجعه کرده و همراه با بازداشت همسر او، بدون ارائه حکم قضايی، مقاديری اسناد و نوشته‌ها را نيز با خود برده‌اند.
اين وکيل مدافع اشاره می‌کند که اتهام موکلانش و نيز برخی از افراد بازداشت شده در روز جهانی کارگر اعلام نشده است.
مراسم روز جهانی کارگر در شرايطی در تهران به خشونت کشيده شد که نيروهای امنيتی از برگزاری مراسم مشابه در سنندج، اهواز و هفت تپه ممانعت کرده بودند.
اين در حالی است که مراسم روز جهانی کارگر در شهرهای کرمانشاه و کامياران بدون بروز خشونت برگزار شد.
انتقادهای نهادهای مدنی و مدافع حقوق بشر از بازداشت‌های روز جهانی کارگر
بازداشت‌های مراسم روز جهانی کارگر در ايران با انتقاد سازمان های مدنی و حقوق بشری مواجه شده است.
کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران با انتشار بيانيه‌ای از حمله نيروهای امنيتی و انتظامی به شرکت‌کنندگان در مراسم بزرگداشت روز جهانی کارگر، انتقاد کرد و آن را خشونت‌بار خواند.
هادی قائمی، سخنگوی کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران، در مورد حمله به تجمع کارگری گفت:« اين حملات زشت و سبعانه، مظهر توهين کامل به کارگران و بی‌اعتنايی تمام عيار دولت ايران به الزامات دولت در حفاظت از حقوق کارگران است.»
اين نهاد مدافع حقوق بشر اشاره کرد و بيش از ۱۰۰ نفر بازداشت شده‌اند و به نقل از يکی از شاهدان عينی در تهران نوشت:« او شاهد بود که پنج دستگاه ون نيروهای انتظامی از افراد بازداشت شده پر شده بود.»
بر اساس اظهارات اين شاهد عينی «مأموران به مردم عادی حمله می‌کردند و آنها را که در مقابل بازداشت مقاومت می‌کردند، با باتوم می‌زدند و به باد مشت و لگد می‌گرفتند. اين حمله تقريباً ۱۵ دقيقه طول کشيد و بعد از آن مردم پراکنده شدند، چون هر کسی که در آنجا می‌ماند، بازداشتش می‌کردند.»
کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران همچنين بازداشت حدود ۱۰ فعال کارگری در شهر سنندج را مورد انتقاد قرار داد.
بر اساس گزارش‌ها، تاکنون شش نفر از اين بازداشت‌شدگان، در مجموع، با وثيقه ۲۰ ميليون تومانی آزاد شده‌اند.
کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران همچنين به تهديدهايی که پيش از روز جهانی کارگر عليه فعالان کارگری در ايران وارد شده بود، اشاره کرده است.
اين نهاد مدافع حقوق بشر در بيانيه خود خواستار آزادی فوری فعالان کارگری شد که به خاطر تجمع های مسالمت‌آميز بازداشت شده‌اند. در اين بيانيه بر ضرورت آزادی فوری منصور اسانلو، ابراهيم مددی، فرزاد کمانگر و غالب حسينی، کارگرانی که به خاطر فعاليت‌های اتحاديه‌ای خود در حال حاضر در زندان به سر می‌برند، و همچنين «لغو همه اتهاماتی که ناعادلانه به آنها وارد شده است»، تأکيد به عمل آمده است.
کميته پيگيری بازداشت‌های خودسرانه نيز با انتشار بيانيه‌ای در مورد بازداشت‌های هفته‌های اخير در ايران از بازداشت ده‌ها نفر در مراسم روز جهانی کارگر در تهران انتقاد کرد.
در بيانيه اين نهاد غير دولتی، برخوردهای صورت گرفته با کارگران تجمع‌کنندگان در پارک لاله تهران «خشونت‌بار» توصيف شده است.
بنا به فراخوان کميته برگزارکننده مراسم اول ماه سال ۸۸ خورشيدی در تهران، متشکل از ۱۰ تشکل مستقل کارگری مانند سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، اتحاديه آزاد کارگران ايران و سنديکای کارگران شرکت نيشکر هفت تپه قرار بود مراسمی به مناسبت روز جهانی کارگر در پارک لاله تهران، در ساعت پنج عصر روز جمعه برگزار شود.
در اين بيانيه، بر تحقق خواسته‌های صنفی کارگران، از جمله پرداخت حقوق معوقه، جلوگيری از اخراج کارگران، افزايش حداقل دستمزدهاه و منع کار کودکان تأکيد شده بود.
اين مراسم با توجه به اصل ۲۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ايران ترتيب داده شده بود که برگزاری تجمعات و تظاهرات مسالمت‌آميز را مجاز می‌داند.
نسرين ستوده، حقوقدان در تهران، در اين مورد به «راديو فردا» گفت:« برگزارکنندگان و شرکت‌کنندگان در استفاده از يک حق مدنی خود که بنا بر اصل ۲۷ قانون اساسی مشروع شناخته شده است، به پارک مراجعه کرده بودند.»
رضا شهابی، عضو هيئت مديره سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، نيز در گفت‌وگو با «راديو فردا»، بر مسالمت‌آميز بودن مراسم روز جهانی کارگر تأکيد کرد و گفت:« کارگران برای برگزاری روز اول ماه مه اقدام به برگزاری مراسمی کرده بودند و دولت ايران نيز به دليل امضای مقاوله‌نامه‌های بين‌المللی ملزم به دادن اجازه به برگزاری اين نوع مراسم است.»
«حضور دو هزار نفر در پارک لاله»
فعالان کارگری می‌گويند: حدود دو هزار نفر قصد شرکت در مراسم روز جهانی کارگر را داشتند.
سايت « آفتاب نيوز»، نزديک به هواداران اکبر هاشمی رفسنجانی، نيز شمار شرکت‌کنندگان را بالغ بر يک هزار نفر تخمين زده است.
در عين حال، شمار زيادی از نيروهای نيروهای انتظامی، امنيتی و لباس شخصی از ساعت‌ها قبل در پارک لاله حضور داشتند و از برگزاری آن جلوگيری کردند.
رضا شهابی، عضو هيئت مديره سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، به «راديو فردا» گفت:«تصور نمی‌کرديم که اين اندازه از مراسم استقبال شود. نزديک به دو هزار نفر به پارک آمده بودند و البته سه تا چهار برابر اين جمعيت هم نيروهای امنيتی در منطقه حصور داشتند.»
به گفته اين فعال کارگری، «بلافاصله پس از تجمع حدود ۳۰۰ نفر در ضلع شرقی آب‌نمای پارک لاله، نيروها به جمعيت حمله کردند و مورد ضرب و شتم قرار دادند.»
جميل محمدی، عضو هيئت مديره اتحاديه آزاد کارگران ايران، که در پارک لاله حضور داشته است، در گفت‌وگو با «راديو فردا» توضيح بيشتری داد:«تمام کوچه‌ها و خيابان‌های اطراف پارک و خود پارک مملو از نيروهای انتظامی و لباس شخصی بود.»
وی با اشاره به اينکه گروهی از کارگران با سر دادن شعارهايی قصد شروع مراسم را داشتند، افزود:«نيروهای انتظامی و لباس شخصی فرصت برگزاری مراسم را ندادند و به تمام جمعيت حاضر در پارک حمله کردند.»
تاکنون مقام‌های رسمی جمهوری اسلامی ايران در مورد بازداشت‌های روز جمعه مطلبی نگفته و رسانه‌های رسمی نيز گزارشی را منتشر نکرده‌اند. تنها در چند سايت، منتقد دولت محمود احمدی‌نژاد همانند « جمهوریت»، «آفتاب نيوز»، «نوروز» و «کلمه» و همچنين سايت‌های فعال در زمينه حقوق کارگران، زنان و دانشجويان اخباری را در اين باره نوشته شده است.
از جمله، سايت کلمه در اين مورد نوشت: «در برخوردی که پيش آمد، از باتوم و گاز اشک‌آور هم استفاده شد.»
سایت « جمهوریت»، نزدیک به محمد خاتمی و میرحسین موسوی، در گزارشی در این خصوص نوشته است:« کسانی که در حال جمع شدن در ميدان آب نما بودند، پيش از آنکه پلاکاردهايشان را دربياورند و يا شعاری بدهند، با برخورد خشونت آميز پليس مواجه شدند. به گفته حاضران، ماموران پليس با خشونت بسيار به مردم حمله می کردند، به طوری که سر وصورت بسياری خونين شده بود، حتی پليس های مرد به شدت، زنان را به ويژه فاطمه شاه نظری، يکی از فعالان کارگری، را کتک زدند.»
در اين ميان، اخبار متناقضی در زمينه شمار بازداشت‌شدگان پارک لاله انتشار يافته است. اکثر سايت‌های فعال در زمينه مسايل کارگری، زنان و دانشجويی، شمار بازداشت‌شدگان را حدود ۱۵۰ نفر برآورد می‌کنند.
آقای محمدی گفت:« شمار بازداشتی‌ها بين ۱۰۰ تا ۲۰۰ نفر است و اضافه می‌کند که تعيين شمار دقيق افراد بازداشت شده در مراسم روز جهانی کارگر، به دليل وسعت پارک و فضای ناشی از درگيری مشخص نشده است.»
تاکنون خبری در مورد اسامی تمامی بازداشت‌شدگان، دليل بازداشت و مکان نگهداری آنان انتشار نيافته است.
اتحاديه آزاد کارگران ايران روز شنبه در اين زمينه نوشت:«خانواده‌های بازداشت‌شدگان، مقابل کلانتری‌ها و مراکز اطلاعات تجمع کرده و خواهان کسب اطلاع از عزيزانشان شده اند، ولی خانواده‌ها بارها با بی‌احترامی توسط افراد مستقر در مراکز مذکور بی‌جواب مانده‌اند و از آنها خواسته شده‌است که از جلو اين مراکز متفرق شوند.»
سایت « جمهوریت» روز شنبه در این خصوص نوشت: « پليس بازداشت شدگان را ابتدا به کلانتری وصال در خيابان انقلاب منتقل کرد. سپس زنان بازداشت شده را که ۱۹ نفر بودند، به بازداشتگاه وزرا منتقل کرد. به گفته مامورانی که زنان را منتقل می کردند، تعداد مردان بازداشت شده ۱۵۰ نفر ذکر شد و برخی ديگر از ماموران، تعداد را ۸۰ نفر ذکر کردند.»
به نوشته این سایت، « از وضعيت مردان بازداشت شده خبر دقيقی در دست نيست. گفته می شود که عده ای را به اوين و عده ای ديگر را به بازداشت گاه های نيروی انتظامی منتقل کرده اند.»
اسامی برخی از بازداشت‌شدگان، به گفته کميته برگزاری مراسم اول ماه مه سال ٨٨ خورشيدی در تهران، جعفر عظيم‌زاده، رئيس هيئت مديره اتحاديه آزاد کارگران ايران، عليرضا ثقفی، روزنامه‌نگار و فعال کارگری، منصور حيات غيبی، عضو سنديکای کارگران شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه، است.
در اين ميان، بر اساس آخرين خبرها، شش تن از افرادی که در هنگام مراسم روز جهانی کارگر در شهر سنندج بازداشت شده بودند، با وثيقه‌ای به مجموع ۲۰ ميليون تومان آزاد شدند.
در همين حال، ساعاتی پس از بازداشت ده‌ها نفر در پارک لاله تهران، جلوه جواهری، فعال حقوق زنان در منزل خود، بازداشت شد. خانم جواهری، همسر کاوه مظفری، باست که در پارک لاله بازداشت شده بود.
آنگونه که نسرين ستوده، وکيل مدافع هر دوی آنان، می‌گويد، مأموران، نيمه شب گذشته، همراه با آقای مظفری به منزل وی مراجعه کرده و همراه با بازداشت همسر او، بدون ارائه حکم قضايی، مقاديری اسناد و نوشته‌ها را نيز با خود برده‌اند.
اين وکيل مدافع اشاره می‌کند که اتهام موکلانش و نيز برخی از افراد بازداشت شده در روز جهانی کارگر اعلام نشده است.
مراسم روز جهانی کارگر در شرايطی در تهران به خشونت کشيده شد که نيروهای امنيتی از برگزاری مراسم مشابه در سنندج، اهواز و هفت تپه ممانعت کرده بودند.
اين در حالی است که مراسم روز جهانی کارگر در شهرهای کرمانشاه و کامياران بدون بروز خشونت برگزار شد.
انتقادهای نهادهای مدنی و مدافع حقوق بشر از بازداشت‌های روز جهانی کارگر
بازداشت‌های مراسم روز جهانی کارگر در ايران با انتقاد سازمان های مدنی و حقوق بشری مواجه شده است.
کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران با انتشار بيانيه‌ای از حمله نيروهای امنيتی و انتظامی به شرکت‌کنندگان در مراسم بزرگداشت روز جهانی کارگر، انتقاد کرد و آن را خشونت‌بار خواند.
هادی قائمی، سخنگوی کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران، در مورد حمله به تجمع کارگری گفت:« اين حملات زشت و سبعانه، مظهر توهين کامل به کارگران و بی‌اعتنايی تمام عيار دولت ايران به الزامات دولت در حفاظت از حقوق کارگران است.»
اين نهاد مدافع حقوق بشر اشاره کرد و بيش از ۱۰۰ نفر بازداشت شده‌اند و به نقل از يکی از شاهدان عينی در تهران نوشت:« او شاهد بود که پنج دستگاه ون نيروهای انتظامی از افراد بازداشت شده پر شده بود.»
بر اساس اظهارات اين شاهد عينی «مأموران به مردم عادی حمله می‌کردند و آنها را که در مقابل بازداشت مقاومت می‌کردند، با باتوم می‌زدند و به باد مشت و لگد می‌گرفتند. اين حمله تقريباً ۱۵ دقيقه طول کشيد و بعد از آن مردم پراکنده شدند، چون هر کسی که در آنجا می‌ماند، بازداشتش می‌کردند.»
کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران همچنين بازداشت حدود ۱۰ فعال کارگری در شهر سنندج را مورد انتقاد قرار داد.
بر اساس گزارش‌ها، تاکنون شش نفر از اين بازداشت‌شدگان، در مجموع، با وثيقه ۲۰ ميليون تومانی آزاد شده‌اند.
کمپين بين‌المللی حقوق بشر در ايران همچنين به تهديدهايی که پيش از روز جهانی کارگر عليه فعالان کارگری در ايران وارد شده بود، اشاره کرده است.
اين نهاد مدافع حقوق بشر در بيانيه خود خواستار آزادی فوری فعالان کارگری شد که به خاطر تجمع های مسالمت‌آميز بازداشت شده‌اند. در اين بيانيه بر ضرورت آزادی فوری منصور اسانلو، ابراهيم مددی، فرزاد کمانگر و غالب حسينی، کارگرانی که به خاطر فعاليت‌های اتحاديه‌ای خود در حال حاضر در زندان به سر می‌برند، و همچنين «لغو همه اتهاماتی که ناعادلانه به آنها وارد شده است»، تأکيد به عمل آمده است.
کميته پيگيری بازداشت‌های خودسرانه نيز با انتشار بيانيه‌ای در مورد بازداشت‌های هفته‌های اخير در ايران از بازداشت ده‌ها نفر در مراسم روز جهانی کارگر در تهران انتقاد کرد.
در بيانيه اين نهاد غير دولتی، برخوردهای صورت گرفته با کارگران تجمع‌کنندگان در پارک لاله تهران «خشونت‌بار» توصيف شده است.