لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیسجمهوری ایران، میگوید پیشنهادات مربوط به برگزاری همهپرسی به حسن روحانی ارائه شده است تا در این زمینه تصمیمگیری کند.
رئيسجمهوری ایران در سالهای گذشته بارها برگزاری رفراندوم برای اصلاح و تغییر قانون اساسی را مطرح کرده است.
طبق اصل ۵۹ قانون اساسی، در برخی مسائل امکان برگزاری رفراندوم وجود دارد. درخواست برگزاری رفراندوم باید به تصویب دو سوم مجموع نمایندگان مجلس برسد.
تاکنون از این اصل قانون اساسی جمهوری اسلامی استفاده نشده و پس از تصویب این قانون در سال ۵۸، مراجعه به همهپرسی تنها یک بار درباره تغییر این قانون و با دستور آیتالله روحالله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، انجام شده است.
معاون حقوقی رئیسجمهور ایران در گفتوگو با شماره روز یکشنبه ۲۰ مرداد روزنامه «ایران» تاکید کرده که در حال حاضر درباره قانون برگزاری همهپرسی در ایران نقایصی وجود دارد و ممکن است دولت ایران پیش از طرح رفراندوم، تلاش کند که «نقایص قانون موجود با یک لایحه اصلاح شود».
به گفته لعیا جنیدی، قانون برگزاری همهپرسی در ایران دارای خلاءهایی است و نتیجه بررسیهای مربوط به نقایص این قانون به رئيسجمهوری اعلام شده است.
بیشتر در این باره: بحران ساختاری جمهوری اسلامی و پیشنهاد مراجعه به آرای عمومیوی توضیح بیشتری در این زمینه نداده است.
حسن روحانی نخستین بار مهرماه ۱۳۹۲ به برخی نهادهای دولتی دستور برگزاری یک نظرسنجی از مردم درباره مذاکره با آمریکا داد که در رسانهها به عنوان مقدمهسازی برای برگزاری همهپرسی تعبیر شد.
رئیسجمهور ایران دیماه ۱۳۹۳ به طور مشخص خواستار برگزاری همهپرسی درباره برخی مسائل مهم شد که با واکنش منفی اصولگرایان مواجه شد. منتقدان حسن روحانی اشاره داشتند که پیشنهاد برگزاری همهپرسی فقط توسط ابوالحسن بنیصدر مطرح شده است و نباید دوباره تکرار شود.
آقای بنیصدر، نخستین رئیسجمهوری ایران پس از انقلاب بهمن ۵۷ بود که خرداد سال ۱۳۶۰ و پس از بالا گرفتن اختلافات میان او و نهادهای انقلابی، با رای مجلس برکنار شد.
حسن روحانی همچنین در سخنرانی روز ۲۲ بهمن ۱۳۹۶، با اشاره به موضوعاتی مانند رد صلاحیت نامزدها در انتخابات و حریم خصوصی مردم اعلام کرد که در موضوعات مورد اختلاف بین نهادهای جمهوری اسلامی باید به همهپرسی مراجعه کرد.
پیشنهاد تازه او نیز با مخالفت تند اصولگرایان مواجه شد. احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران، ۲۴ بهمن همان سال سخنان حسن روحانی در این زمینه را «دشمنشادکن» خواند و گفت: «ضدانقلاب هرگز به آرزوی خود برای رفراندوم و همهپرسی عمومی نخواهند رسید».
احمد علمالهدی، امام جمعه مشهد، نیز گفت در «مردمسالاری دینی» همهپرسی جایی ندارد.
علاوه بر حسن روحانی، برخی نمایندگان مجلس ایران هم در سالهای اخیر خواستار برگزاری همهپرسی شدهاند.
۱۳ شهریور ۱۳۹۷، پروانه سلحشوری و غلامرضا حیدری، دو نماینده مجلس ایران خواستار برگزاری همهپرسی «برای حل برخی معضلات داخلی و خارجی» از جمله در حوزه سیاست خارجی، نحوه اداره صداوسیما، نظارت استصوابی شورای نگهبان و مجلس خبرگان رهبری شدند.
سوم اسفند پارسال نیز محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس، به رئیسجمهوری ایران پیشنهاد کرد که لایحه برگزاری همهپرسی را درباره لوایح مرتبط با گروه ویژه اقدام مالی در اولین فرصت به مجلس ارائه کند.
این پیشنهادات متعدد تاکنون به جایی نرسیده است و هیچ لایحهای از سوی دولت روحانی برای برگزاری همهپرسی به مجلس ارائه نشده است.